Karakalpakça |
08-22-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
KarakalpakçaDil Dilin adı=Karakalpakça Kendili dilindeki adı=Ò?Ğ°Ñ?Ğ°Ò?алпаÒ? Ñ?или veya latin ``Qaraqalpaq tili`` ülkeler= Özbekistan kişi sayısı=412 000 sıra=? dil ailesi=Özbekistan Cumhuriyeti Orta Asya’da yer alan bir Türk Devleti Kuzeyve kuzeybatısında Kazakistan, doğu ve güneydoğusunda Kırgızistan ve Tacikistan, güneybatısında Türkmenistan, güneyinde ise Afganistan yer alır Amuderya (Ceyhun) ile Siriderya (Seyhun) ırmakları arasında kalan toprakların büyük bölümünü içine alır Altay dil ailesi (tartışmalı) :Altay dilleri, Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna verilen isimdir Altay dilleri Avrupa'dan, Orta Doğu'ya ve Orta Asya'dan Uzak Doğu'ya kadar uzanan büyük bir coğrafyada konuşulan dilleri kapsayan bir dil ailesidir Altay kolunda Türk dil gurubu, Moğol, Japon, Kore dilleri ve Kafkas dilleri bulunur Türk dilleri :: Türk Dilleri Ailesi Kıpçak grubu :::Karakalpakça resmi= Kıpçak grubu Karakalpakistan kurum=- Alfabe= Kiril ve Latin alfabesi iso1=-iso2=kaasil=kaa Karakalpakça bir Türk Lehçelerinin Kıpçak grubuna ait bir lehçe Bazı araştırmacılar tarafından Kazakça`nın bir ağzı olarak görülür Çünkü Kazakça`ya oldukça benzemektedir Alfabe, Kazak Kiriline çok benzemektedir Özbekistan`ın kuzeyinde konuşulur Karakalpakça`yı bir Kazak ağzı olarak gören Türkologlar Karakalpakça`ya Güney Kazakçası da derler Karakalpakça için Özbek-Latin alfabesi de kullanılır Alfabe { !Kiril!!Latin!!IPA!!  &a mp;amp;nbsp; !!Kiril!!Latin!!IPA!!  & amp;amp;nbsp ;!!Kiril!!Latin!!IPA - ĞĞ°AaIPAa  &amp ;nbsp;Ò?Ò?QqIPAq    ФÑ?F fIPAf - Ó?Ó?A`a`IPAí¦  & amp;nbsp;Ğ?Ğ»LlI PAl   Ğ¥ ?XxIPAx - Ğ?бBbIPAb  & nbsp;Ğ?мMmIPAm    Ò²Ò³ HhIPAh - ĞвVvIPAv  &n bsp;ĞнNnIPAn& amp;nbsp;  ЦÑ? ``ts``IPAʦ - Ğ"гGgIPAg  & nbsp;Ò¢Ò£N`n`IP AÅ?   Ч Ñ? ``sh``IPAʧ - ÒÒ"G`g`IPAÉ£  &a mp;nbsp;Ğ?оOoIP Ao   Ğ¨Ñ ?SHshIPAÊ? - Ğ"Ğ´DdIPAd  & nbsp;Ó¨Ó©O`o`IP AÅ"   Ğ© Ñ? ``sh``IPAÊ? - Ğ?еEeIPAe  & nbsp;Ğ?Ğ¿PpIPAp    Ъ ?    - ĞÑ? ``yo``IPAjo  &nb sp;Ğ*Ñ?RrIPA r   Ğ«Ñ? IıIPAɯ - Ğ?жJjIPAÊ  &amp ;nbsp;Ğ¡ÑSsIPAs    Ь ?    - Ğ?Ğ·ZzIPAz  & nbsp;Ğ¢Ñ?TtIPAt    Ğ*ÑE eIPAe - Ğ?иİiIPAi  &amp ;nbsp;Ğ£Ñ?UuIPAu    Ğ® ? ``yu``IPAju - Ğ?йYyIPAj  & nbsp;Ò®Ò¯U`u`IP Ay   Ğ¯Ñ ``ya``IPAja - Ğ?кKkIPAk  & nbsp;Ğ?Ñ?WwIPAw    &amp ;nbsp;    } Kazak Alfabesiyle farkları Kazak alfabesinde bulunan Ii harfi Karakalpak Kirilinde görünmemektedir Ayrıca Karakalpaklar`ın Özbek latinine geçme eğilimleri vardır Karakalpakça`da Ii yerine Ğ?и vardır Özelliklery>j (c) olayı bu lehçede de görülebilir жазÑ?Ñ?Ñ?Ñ? (jazıwşı)- yazar, yazıcı Eski Türkçe`deki ğ`lerin y`ye dönüştüğü söylenebilir Mesela eski Türkçe mastar eki olan -ığ Karakalpakça`da -ıw şeklindedir Özbekçe`den Arapça- Farsça kelime haznesi bakımından etkilenmiştirÇoğul eklerinde Kazakça`daki gibi -lar, -ler`in dışında -dar, -der, -tar, -ter şekilleri yoktur Yani Karakalpakça`da bu ek sadece -lar, -ler şeklindedir Örneğin Kazakça`da kendilerinin anlamındaki өздеÑ?Ñ?нÑ?Ò£ (özderinií±) Karakalpakça`da өзлеÑ?иниң (özlerinií±) şeklindedirBazı değişmeler Kazakça`dan farklı olarak olmamıştır Mesela Kazakça`da söylesetin konuşan şeklindeki bir anlamdadır Bu kelimedeki -tin kısmı Eski Türkçe`deki -tuğın şeklindeki ekten gelir Karakalpakça`daysa bu ek değişmemiştir ve tek şekillidir: söylesetuğınKarakalpakça`da ş>s değişmesi de vardır: söyleş->söyles- gibiKarakalpakça`da ç>ş değişmesi de görülür: qança>qanşa Linkler[http://incubatorwikimediaorg/wiki/Wp/kaa Karakalpak vikipedi denemesi] dil-taslak Türk dilleri Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Karakalpakça maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir |
|