Nazım

Edebiyatta, sözün ölçülü ve ahenkli olarak söylenmesine denir Nazım ölçülü ve ahenkli olarak söylenmiş veya yazılmış sözlerin genel adıdır Bu bakımdan nazım ile şiir arasında fark vardır Her şiir bir nazımdır, ama her nazım şiir olmayabilir Şiir olabilmesi için, o nazımın sanat endişesiyle kaleme alınmış, söyleyişte güzelliğe ve orijinalliğe dikkat edilmiş bulunması gerekir Bir bakıma şiir, nazımın güzellik ve incelik bakımından olgunlaşmış şeklidir denilebilir


Nazım söyleyen kişiye nazım, nazımla yazılmış eserlere manzum eser veya manzume adı verilir Nazımla söylenmiş veya yazılmış eserler, şekil ve muhteva bakımından birbirinden farklılıklar gösterirler Şekil farklılıklarından nazım şekilleri, muhteva farklılıklarından da nazım türleri ortaya çıkmıştır


Nazım şekilleri: Manzum eserlerin mısralarının sayısına ve kafiyelerinin düzenine göre almış oldukları isimdir Edebiyatımızda nazım şekilleri Halk ve Divan Edebiyatı nazım şekilleri olmak üzere ikiye ayrılırlar


Halk Edebiyatı nazım şekilleri: Halk Edebiyatı'na ait olan, bu edebiyata mansup şairler tarafından kullanılan nazım şekilleridir Divan Edebiyatı nazım şekilleri: Divan Edebiyatına ait olan bu edebiyata mensup şairler tarafından kullanılan nazım şekilleridir


Örnek:


Nazım Şekilleri:


Halk Edebiyatı'nda en çok kullanılan nazım şekilleri: Koşma, Destan, Varsağı, Türkü, Mani, İlahi, Semai, Nefes, Divan, Kalenderi, Hoyrat


Divan Edebiyatı nazım şekilleri: Gazel, Kaside, Mesnevi, Rubai, Tuyuğ, Kıt'a, Murabba, Müstezad, Şarkı, Tardiyye, Terkib-i Bend, Terci-i Bend, Beyit, Mısra, Terbi, Muhammes, Tahmis, Taştır, Müseddes, Tesdis, Müsebba, Müsemmen, Mütessa, Muaşşer


Edebiyatımıza Batı'dan gelen nazmı şekilleri ise şunlardır: Sone, Terza-rima, Serbest Müstezad


Nazım Türleri:


Halk Edebiyatı nazım türleri: Güzelleme, Koçaklama, Taşlama, Ağıt, Destan, Muamma, Ninni


Divan Edebiyatı nazım türleri: Tevhid, Na't, Medhiye, Hicviye, Mersiye, Hezl, Fahriye, Lûgaz, Muamma, Saki-name, Sür-name, Gazavat-name, Şehrengiz, Mesnevi


Örnek:


GEÇMİŞ YAZ


Rü'ya gibi bir yazdı

Yaraddın hevesinle,

Her anını, her rengini, her şi'rini hazdan

Hala doludur bahçeler en tatlı sesinle!

Bir gün, bir uzak hatıra özlersen o yazdan


Körfezdeki dalgın suya bir bak, göreceksin:

Geçmiş gecelerden biri durmakta derinde;

Mehtab iri güller ve senin en güzel aksin

Velhasıl o rüya duruyor yerli yerinde!


(Yahya Kemal)


Yukarıya aldığımız örnek, nazım halinde yazılmış bir eserdirEdebiyat, Alm Literatur (f), FrLittérature (f), İng Literature Düşünce, duygu ve hayallerin sözlü veya yazılı olarak güzel ve tesirli biçimde anlatılması sanatı Okuyana estetik bir tat vermek amacıyla yazılmış olan ya da böyle bir amacı olmasa bile, biçimsel özellikleriyle bu düzeye ulaşabilen bütün yazılı yapıtlar Bu anlamıyla edebiyat görece yeni bir terimdir