 |
Ülkelerin Çay Kültürü-İngilizlerin Beş Çayı |
 |
08-20-2012
|
#1 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Ülkelerin Çay Kültürü-İngilizlerin Beş ÇayıNice efsanelere konu olmuş geçmişiyle, diyar diyar gezerek günümüze kadar ulaşan büyülü sıvı  Uğradığı her durakta iz bırakarak, farklı kültürlerce içselleştirilerek yolculuğuna devam eden, ettikçe de adına has kendi kültürünü müjdeleyen Çayın kültürü üzerine Uzak Doğu'dan Avrupa'ya bir gezintiye ne dersiniz? Japon Çay Seramonisi Dünyada "çayın babası" olarak bilinen Dharma'dan yola çıkarak yüzyıllar içinde çeşitli evrimler geçirip günümüze kadar ulaşan çay geleneği, Japonya'da çay seramonisi adı altında işlenmeyi sürdürüyor Günlük çay ritüellerini felsefeleriyle harmanlayarak kültürlerine yansıtan Japonlar, çay içme ve ikram etme eylemine, kattıkları estetikle başlı başına bir sanat, düşünsel zenginlikle başlı başına bir ayin boyutu kazandırmışlar Tipik bir Japon evinin özel dizaynlı bahçesinin en sade bölümünde sadece çay törenlerinde kullanılmak üzere özel tasarlanmış Hoshoan adı verilen küçük bir ev bulunur Alçakgönüllü olma esasını hatırlatmak amacıyla ancak eğilerek girilebilecek kadar küçük tutulmuş kapısından bu eve girerken erkeklerin silah, bayanların da zinet eşyaları ile girmeleri yasaklanmıştır Bu yasak, dünya zenginliği ve gücünden arınarak tevazuya bürünmeyi simgelerken, eşya ve detaya boğulmadan döşenmiş ev de bunu destekler nitelikte son derece sade çizgilere sahiptirJapon çay seramonilerinde her mevsim için farklı kaseler ve araçlar kullanılmaktadır Törenlerde kama (çaydanlık), chasen (çayı karıştırmak için kullanılan bambu fırça), chawan (çayın sunulduğu kase), chakin (peçete) gibi araçlar kullanılırken sunulan çay en taze çay yapraklarının öğütülmesiyle elde edilen meşhur yeşil çaydır Ev sahibi ile misafir arasındaki ilişkinin, birbirlerini son görüşleri, birbirlerine son hizmetleriymişçesine özen ve hürmete dayandırıldığı Japon çay seramonisi, Japon inceliğinin hayata gelmiş en güzel örneklerinden biridir Kaseyi tutuştan çayı karıştırmaya, çay koymadan peçetenin kullanımına kadar her hareketin belli adap ve zerafet kuralları dahilinde vücuda geldiği ve derin bir felsefenin yansıması olan bu seramonileri tekdüzelikten çıkaran en önemli unsur ruhtur Japon inanışına göre töreni yapacak kişinin tören öncesi ruhen arınması ve konsantre olması gerekmektedir Törene katılan diğer kişilerin de minimalize edilmiş bir dansta bile olduğu gibi bütün varlıklarını katmaları, birlikte törene katıldıkları insanlarla temas kurabilmeleri beklenmektedir Kollektivist yaşam anlayışını benimsemiş bir toplum olan Japonlar, bu uygulamalarla simgesel olarak toplumsal uyumu kutsarken, çayı uygunluğun sanatı olarak yorumlamışlardırİngiliz Beş Çayı Fransa ve Hollanda'dan sonra İngiltere'ye sıçrayan çay çılgınlığı, 16 yüzyıldan 17 yüzyıla geçiş süreci içinde 10 yıl gibi kısa bir dönemde 6'ya katlayan ithalatı ve tüketimiyle İngiliz toplumumun her seviyesinden insan tarafından rağbet gördüğünü gözler önüne sermektedirİngiltere henüz çay ile tanışmadan önce, İngilizler sabah kahvaltısı ve uzun süren, ağır akşam yemeği olmak üzere günde iki öğün yemekteydiler Ancak Bedford Düşesi Anna'nın Akşamüstleri bitkin düşmesi ile ortaya çıkan, sonraları Kral Edward'ın sohbet ortamı için hoş bir ortam yaratma amacıyla küçük çay ziyafetleri düzenlemesi sonucu gelenek haline gelen Beş Çayı, İngiltere'den tüm dünyaya yayılmıştır Bir İngiliz çay davetinde, sohbetin akışının yiyecek ve içeceklerle kesilmesi hoş karşılanmazken bu durum her ne kadar çayın sohbet için bir bahane teşkil ettiğini düşündürse de İnglizlerin çaya yaklaşımı, çayı keyif kültürlerinin temel parçalarından biri olarak gördüklerini kanıtlar niteliktedir Davetlerde Çin çayı Hint çayına tercih edilirken, limonlu, sütlü ya da kremalı sunulur Çayın yanında ise küçük sandviçler ve el yapımı çay pastaları tercih edilirİngiliz evlerinde çay içmek için ideal iki mekan vardır: Hemen her evde bulunan şöminenin önü veya pencere cumbası Evin hizmetçisi yoksa, evin sahibesi misafirlerini selamlayıp çay servisi için mutfağa gider Çay saati için iki ayrı masa hazırlanır Biri çay gereçleri ve fincanlarından, diğeri ise tabaklar ve leziz ikramlardan oluşan masalarda çay makinesi ya da en basitinden çayın sürekli sıcak kalmasını sağlayacak semaver de bulunur Sunuma öncelikle çay servisiyle başlanırken, çay ziyaretleri ortalama bir saat kadar sürer Günümüzde İngilizlerin çoğunun gündüz saatlerinde çalışıyor olması bu geleneğin ölmeye yüz tutması tehlikesini beraberinde getirse de çoğu İngiliz ailesi açısından en azından ailenin bir araya gelmesi için günün tek fırsatı olan Beş Çayı alışkanlığını sürdürmeye gayret ettiği bilinmektedir Hollanda'da yaygın olan bahçede çay keyfinden esinlenerek Çay Bahçeleri fikrini İngilizler geliştirmişlerdir Öncelikle sadece asillerin buluştukları ve orkestra, konserler, tiyatro oyunları, bahçe yürüyüşleri gibi aktivitelerle renklendirilen çay bahçeleri, giriş serbest hale geldiğinde İngiliz toplumunun sınıf farklarını yıkarak kaynaşmasında çok önemli bir misyon üstlenmiştir Bahşiş de İngiliz çay bahçelerinde güzel servisi takdir etme amaçlı ortaya çıkmış bir uygulama olup, zamanla dünya literatüründeki yerini almıştırRus Çay Geleneği 1618'de Çin büyükelçiliğinde Çar Alexis'e çeşitli şekillerde sunumuyla başlayan Rusya'da çay geleneğinin gelişimi, Çin ve Rusya arasında imzalanarak ticaret serbestisi getiren anlaşmayla hız kazanmıştır 1600lü yıllarda 11000 mil uzunluğundaki 16 ay süren yolculuk sonunda Rusya'ya ulaşan ancak yüksek maliyeti nedeniyle sadece zenginlere hitap eden çay, 1796'da Çariçe Catherine'in ölümünden sonra hızla düşen fiyatıyla Rus toplumunda hızla kabul görmüştür Sıcaklığı ve dinç tutma özelliğine sahip uyarıcılığı sayesinde çay, Rus yaşam stili için ideal bir içecek olmayı başarmıştırRuslar Tibet usulü demlikten esinlenerek sıcak su ve demlenecek çay için ayrı ayrı iki parçadan oluşan semaveri benimsemişlerdir Semaverler, klasik bir Rus evinin genellikle ortasında durup gün boyu kaynayan ve bir seferde 40 fincan kadar çay servis edebilen niteliktedir Semaver geleneğinin yanısıra Türk kahvesi kültürüne benzerliğiyle dikkat çeken gümüş tutacaklı cam bardaklarla çay servisi alışkanlığı da Rusya ile Asya arasındaki kültür etkileşimini gözler önüne seren diğer bir ayrıntı özelliği taşımaktadır Rus çay geleneği dahilinde şeker, bal ya da reçelle tatlandırılmış, şerbeti bol ve çok demli çay tercih edilirken, Rusya'daki göreceli kısa tarihine rağmen, kültür içinde hızla özümsenerek Rusların dünyaca ünlü votkası ile birlikte ulusal içeceği olarak anılmayı başarmıştır Türkiye'de Çay Diğer medeniyetlerden ülkemize gelinceye kadar edindiği birikimin ışığında, kültürümüzle yeniden yoğurduğumuz çay, öncelikle sabah kahvaltısı soframızın, sonrasında da ikindi ve akşam sohbetlerimizin müdavimlerinden olmuş çıkmış Genellikle ince belli cam bardakta sunulan çayın tavşan kanı adı verilen dem ölçüsü esastır Hala yöreden yöreye yaygın bir şekilde kullanımını sürdüren semaverler ise otantik çay bahçelerinde meraklılarıyla buluşmayı sürdürmektedirKaynaklar Çayın Kültür Tarihi, Stephan Reimertz Çay Kitabı, Okakura Kakuzo |
|
 |
|
Ülkelerin Çay Kültürü-İngilizlerin Beş Çayı |
|
|
08-20-2012
|
#2 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Ülkelerin Çay Kültürü-İngilizlerin Beş ÇayıTürkiye  5000 yıllık tarihe sahip çay her ne kadar Türklerin yaşamına geç girmişse de temiz girmiş Gün boyunca çay içmemizin yanı sıra, kendimize özgü demleme usulü, ince belli cam bardaklar, kıtlama çay gibi katkılarımızla çayın kültür tarihine eklediklerimiz gözardı edilemez Bunlardan ilki, iyi bir çay demlemenin olmazsa olmaz kurallarından biri olan demliğin sıcak olması şartını, demliği çaydanlığın üstüne oturtularak, ustaca ve güzelce çözümlememizdir Buna karşın; çayın acıyıp tadının bozulmasını önlemek için; demledikten sonra, çayı süzdürüp başka bir demliğe boşaltmıyoruz o da işin ayrı bir yanı Peki Türk çay kültüründe olmayan; Amerikan icadı poşet çay, çay topları ve ağları, fazla aromalı çaylar, çaya çok süt ve limon koymak, çayı metal demlikte demlemek yani çaya karşı özensiz davranmak Türkler, Anadolu'ya gelmeden öncede çayı bilmelerine karşın; çayın Türkiye'ye gelmesi ancak birkaç yüz yıl önceye dayanmaktadır Çay içiminin Anadolu'da yaygınlaşması 19 yüzyıldan itibaren olmuştur Türklerde çayın yaygınlaşmasına ilişkin şöyle bir hikaye anlatılır: Hoca Ahmet Yesevi bir gün Hıtay sınırında Türkistan karyelerinden birine misafir olur O gün hava çok sıcak olduğu için çok yorulmuştur Evine misafir olduğu Türkmenin komşusunun zevcesi doğum yapmak üzeredir Türkmen, Hoca Ahmet Yesevi'den dua ister, Ahmet Yesevi de dua eder Allah'ın izniyle Türkmenin isteği hemen olur Türkmen bu duruma çok memnun olur O yörenin önemli bir ikramı olan çay kaynatıp getirir Hoca Ahmet Yesevi çayı sıcak sıcak içince terler ve yorgunluğu gider Sonra, "Bu şifalı bir şey imiş, hastalarınıza bundan içirin ki şifa bulsunlar Allah kıyamete kadar buna revaç versin" diye dua etmiştir İşte çay bundan sonra bütün Türkler arasında kullanılmaya başlamış ve şifa verici bir içecek olmuştur Halk kültürü ve etnografyasında çay önemli bir yer tutar Çay bugün sosyal hayatımızda yerini dolduramayacak derecede sağlamlaştırmış, onun etrafında oluşan kültürüyle birlikte yaşamaktadırSabah kahvaltısından gecenin geç saatlerine kadar hayatımızın içinde bulunan çay, değişik kültürel değerlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur Çayla ilgili; tekerlemeler, bilmeceler, mani ve türküler, ilahiler, efsaneler, fıkralar, gelenek ve görenekler başlı başına kültürel değerlerdir Hatta, çay kelimesi Çince olduğu halde, sözlüklerde ve deyimlerde yerini bulmuş geniş bir kelime ve deyim sayısına ulaşmıştır Çay, Çay Bahçesi, Çay Bardağı, Çay Demlemek, Çay Fincanı, Çay Fidanı, Çay Fidesi, Çay Kaşığı, Çay Takımı, Çay Vermek, Çay Molası, Çaycı, Çaycılık, Çaydanlık, Çay Parası, Çayevi, Çaygiller, Çayhane, Çay Kazanı gibi kelimelerin yanında; Tavşan Kanı Çay, Çay İçmek, Kıtlama Çay, Çayı Höpürdetmek, Çay İkram Etmek, Paşa Çayı gibi deyimlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur Yetiştirilmesinden, hazırlanıp tüketilmesine varana kadar olan çay kültürü, bir çay etnografyasını da ortaya çıkarmıştır Çay kesilmesine yarayan makaslar, sepetler, kutular, demlikler, semaverler, çay kazanları, bardaklar, fincanlar, kaşıklar, tepsiler vb hepsi çay kültürünün etrafında oluşan etnografik maddelerdir Bunlardan en önemlisi, çayın kendisinden ayırd edemeyeceğimiz semaver kültürüdür Semaver 19 yüzyıldan itibaren Ortaasya'da yaygın olarak kullanılmaya başlanılmıştır Ahmet Yesevi'den gelen mirasla çayın şifalı olduğuna inanıldığı gibi, semaverin de şifa dağıtıcısı olduğuna inanılır hale gelmiştir İnsanlara bir hayat, muhabbet verici, dertlere deva olarak görülür Semaverin şifa dağıttığına o kadar inanılırdı ki hamam çıkışında ve mevlitlerde insanları rahatlatmak için semaver kaynatılır ve çay içilirdi Semaver edebiyatımızda da başlı başına bir yer tutmaktadır Semaver şifahaneye benzetilmiştir Daha düne kadar yurdumun kahve ve çay bahçeleri "cafe"lere özenerek cam bardağı ortadan kaldırmış, porselen ya da cam fincanlarda servis yapmaya başlamıştı Bir de tabii poşet çay girdi ki yaşamımıza, "cafe"lerin dışında kimi evlerde de yüz yıllık çay demleme usullerimiz hemen rafa kaldırıp demlik poşeti çaylar fincanda sunulmaya başlandı Allah'tan şimdilerde, turistlere porselen/seramik fincanda poşet çay sunmanın pek de zekice bir şey olmadığı kavranmaya başlandı Bunda "Yunanlılar ince belli cam bardakta çay veriyormuş" haberinin etkisi oldu mu bilmiyorum ama son zamanlarda, "cafe"lerden başlayarak, çay bahçelerinde de çay severlerin ısrarı üzerine ideal boyutta olmasa da cam bardaklar kullanılmaya başlandı Hani şu nedense "Ajda Pekkan bardağı" denen iri bardaklar Ama gerçek çay severlerin gönlünde yatan küçük, ince belli bardaklar tabii ki Gün boyunca çay içmemizin yanı sıra, kendimize özgü demleme usulü, ince belli cam bardaklar, kıtlama çay gibi katkılarımızla çayın kültür tarihine eklediklerimiz yadsınamaz, hele türkülerimize, ilahilerimize, manilerimize de girdiği hatırlanırsa İlahiler ------------------------------------------------------------ Gül bülbülü çok sever Daima Hakk'ı över Çayı koyu demleyin Şeyhim çayı çok sever Gül bülbülsüz açılmaz Çay lüzumsuz içilmez Nakşiler, Kadiriler Sohbetinden geçilmez Çayın rengi güldendir Doldurması sizdendir İçin aşıklar için Çay sahibi bizdendir Saadet Hocazade Semaveri yakınız Hemen kalbe bakınız Kalbe kandil takınız Bu sohbetin içinde Verin çayı içelim Bu alemden göçelim Hak batılı seçelim Bu sohbetin içinde Bunda çayı içtiler Bu cihandan geçtiler Kanatlanıp uçtular Bu sohbetin içinde Osmnacıklı Aşık Ali Kimselerin aklı ermez Çay sohbeti hikmetine Çünkü ezelden uğramış Mürşidinin ülfetine Lezzeti cennet şarabı Şad eder içen harabı Gönülde hikmet kitabı Dolar bu çay sohbetine Lezzetini içen bilir Dü cihandan geçen bilir Türlü mercan saçan bilir Gelin bu çay sohbetine Çoban Semaveri alıştırın Maşa ile karıştırın Aşıkları kavuşturun Yan semaver dön semaver Daim Allah der semaver Semaveri koydum taşa Taş yarıldı baştan başa Yaşa şeyhim sen çok yaşa Yan semaver dön semaver Sende bir hal semaver Semaverin musluğu var Çoban gibi ıslığı var Şeyhim ile dostluğu var Hüner sende can semaver Sende bir hal var semaver Çayın dirhemi bin altın Ben şeyhimden aldım satın İçtim çayı oldum meftun Yan semaver dön semaver Kayna yan da çoş semaver Semaverin kulpu aldan Getir sağdan götür soldan İhvan çıkmaz doğru yoldan Yan semaver dön semaver Sende bir hal var semaver Semaverin altı çiçek Getirin çayları içek Çaysız meclislerden geçek Yan semaver dön semaver Daim Allah der semaver Maniler (7) ------------------------------------------------------------ Yağmur yağar islanir Çay fidaninin dibi Anan seni sevmeyi Benim sevdiğim gibi Çayin yapraği yeşil Döşür Fadime döşür Bu akşam geleceğim Şekerli kahve pişir Giderdi Şam'a şarka İrize'nin ketani Şimdi cana can katar Çayinin bir fincani Rize bağluklarinda Pembe güller açayi Gel gidelim Rize'ye İçelim Rize çayi Kiz idin oldun kadin Hiç eksilmedi tadin Çay filizi kirmaya Olayim mi irgadin Rize cüzel memleket Çay kokayi gül gibi Rize'ye doymak olmaz Parlayi yulduz gibi Çayimin bak demine Bem gelemem yemine Köyümün güzel kizi Bir anilir Emine Şekere olmaz bahane Safalar bahş eder4 cana Çay şerbeti de naziktir Şifalar hasta insana Samavarı kaynatan Üstte çaynık oynatan Eyil öpem yüzünden Kaş alttan göz oynatan * Şiir - OĞUL - Posoflu Aşik Zülali Şekerim kalmadi kahvem tükendi Bilmem gidem hangi attara oğul Takatim kesildi gönlüm bulandi Cebimde de yoktur on para oğul Bir gün çay içmezsem tutar isitma Hem de bana dersin doktora gitme Takdirin bu diye iftira etme Tedbirime ara bir çare oğul Fakirler bağinda baykuşlar öter Bu nasil zamandir gün günden beter Billurlar fincanlar yüzüstü yatar Çay takimi oldu kapkara oğul Der Zülâlî tiryakilik bilindi Gözlerimin işiklari silindi Bu sebepten semaverim delindi Kaynadi döndü pinara oğul Tekerlemeler ------------------------------------------------------------ Çay çikti kirka İçeriz korka korka çay çikti yüce dağ başina Demliği getir karşima Üç gündür içmemişem Doldur bir tane Aklim gelsin başima ------------------------------------------------------------ Çokti mi beşe Sür on beşe Olsun yirmi Versin neşe Kirmam seni Doldur neyse (9) Es-sohbet-ü bilâ çay Kes semai bilâ ay (Çaysiz bir sohbet Aysiz bir gökyüzü gibidir) ------------------------------------------------------------ Çay kadehte dide efruz olmali Lebriz-i lebreng ü lebsuz olmali (Çay dudak renginde, dudak sicakliğinda ve dudak tadinda olmali) ------------------------------------------------------------ Ehl-i keyif olana Üçtür çada kaide derde derman sorana Dördü beşi faide (10) Gönül ne çay ister ne çayhane Gönül sohbet ister çay da bahane (12) Çayi icat etti bir pir Sabaha iki akşama bir Çayin üçü adettirDördü sihhattir Çikti beşe, vur onbeşe Çikti yüze düştü düze Çay nedir, say nedir Dök uşağum bir daha (11) ------------------------------------------------------------ -Ofli çay içersun? -Pek severum oni -Ama on paradir -Ya yitir oni Türküler ------------------------------------------------------------ Rize cüzel memleket Çay kokayi gül gibi Rize'ye doymak olmaz Parlayi yulduz gibi Yekün Rize dağlari Verilmiş çay güline Çay fidanlari benzer Esmer güzellerine Trabzon fundukluklar Pazar'da elmaluklar Gelin gibi Rize'yi Süsler portakalluklar Yapilacak dediler Rize çay fabrikasi Rize'ye layik olur Bu işun yapilmasi Yeşil Rize'nun yüzi Bakar Karadeniz'e Ne eksak biçemezuk Güzel Türkiye'muze Hey gidi güzel Rize Parlayisun gün gece Yeşillukler altinda Hasan çalar kemençe (14) Kimin ağriyir cani çay Okşayipti mercani çay Min bir derdin dermani Çay, çay, çay Tüm dertlerin dermani Çay, çay, çay Armudi istikanda çay Üreğimiz yananda çay Yaranlisan dağlisan Çay, çay, çay Etirlisen bağlisan Çay, çay, çay Her kime gelse konak çay Lazim değil soruşmak çay Geler yemekten kabak Çay, çay, çay Versin yemeşten kabak Çay, çay, çay Kişin karli çağinda çay Yayda gün kabağinda çay Gelsinler sorağinda Çay, çay, çay Gezir her dudağinda Çay, çay, çay A gülim heyyyy! Adin gezir elleri çay Kimin yoksa heberi çay Okşayipti mehmeli Çay, çay, çay Bolca isin demleri Çay, çay, çay Üreğim çay, çay, çay Etirim çay, çay, çay Mehmedim çay, çay, çay Gözelim çay, çay, çay Çay Destanı ------------------------------------------------------------ Biraz da anlatayım Başıma gelenleri Bu yaz çay güldürecek Bizim Rizelileri Gelirimiz bu çaydı Zata evvelden beri Arka isti yatayi Fabrika işçileri Çay kesmek bir iş değil Muhim olan satması Nerden çıktı ortaya Bu kontanjan davası Kimun aklina geldi Bu Allah'ın belasi Hiç hoşuma gitmeyi Ekisperin havasi Ekisper bakti çaya Ben de yaktim sigara dedi çayin bozuktur Bunu bi temiz ara Her sene iyi idi Şu Rize'nin havasi Bu yaz güneş görmedi Soğuk geçti burasi Yağmur çamur çalişir Zengini fukarasi Cebumuze girmedi Mübarek çay parasi Aradim iki saat Gine temiz olmadi Dedim ulan yazici Sana akil kalmadi Benim darlandiğimi Ekisper da anladi Çayi koydu kantara Baktilar bir deftere Dediler bir kilo fazla Al koy oni bir yere Zaten kafam dumanli Döktüm oni dereye Kemenceci Hasan Yazıcı ------------------------------------------------------------ Ya Erzurumlu'ya ne demeli Çay'dan bahsedilirde Erzurumlu'dan bahsedilmez mi? Çayi Rizeliler yetiştirir Ama çayi da Erzurumlular içer Erzurum'da çay bir başka içilir Herkes çay içer ama Erzurumlu bir başka çay içer İçer içer de neler der neler Şair, İhsan Coşkun Atilcan'i dinliyoruz 13)Çayname 1 Akar gider Akpinar’in sulari, Yazicisi daha birçok pinari, Tabakhane, cennet çeşme sulari, İçmezler de ‘İlle olsun taze çay’ 2 Dilde destan kişlari ve Barlari Yaylasinda kisraklari, taylari Sularinda nefis olur çaylari Dadaşlarin tutkusudur burda çay 3 Erzurum’un mutfaklari düzenli, Biçim biçim semaverle bezeli, Eksik olmaz sofrasinda ezeli, Lavaş ekmek, civil peynir, demli çay 4 Ufak ufak kirilmakta şekerler Dil üstünde kitlamasin içerler Limon, çayin namusunu lekeler Bakiresi bir bardakta sade çay 5 Bir tarafta tarla çayir biçilir Bir tarafta buğday saman seçilir Şeker yoksa zarari yok içilir Kişmiş ile, temas ile orda çay 5 Manti ile turşu yedim yanmişam Otuz içtim, şimdi ancak kanmişam Semaverler sira sira dizili Demlikler nakiş nakiş yazili Erzurumlu ve Çay 6) Yaptiğimiz yöreyle ilgili toplamalarda, 1895 yilindaki kolera salgininda bölgenin vali paşasinin insanlara, şehrin kavşak noktalarina koydurduğu dev kazanlarda kaynattiği dev kazanlarda demlettiği çayi içirdiğini kaydetmişiz Kolera savaşinda, hele ilaçlarin olmadiği devirlerde tek çare mikroplari öldürerek insanlarin hastalanmalarini önleyebilmekteydi Böylece hastalikla başa çikabilmişler Sonra çay içme bir alişkanlik olmuş bu şehirde Sebze meyve de olmadiğindan vücudun su ihtiyaci çayla karşilanmiş Demiryolu gelip, üretim merkezleri yakinlaşinca çayin önemi azalmiş ister istemezÇayin kültür tarihini yazanlar ne yazik ki Erzurum'daki çay adetlerinden bahsetmiyorlar Erzurum'da yaşayan insanlar yaziyor mu ki bu konulari?Eski devirlerde bir kantariye mağazasinda şunlar bulunurdu: şeker, çay, kahve, sigara, kibrit, sabun, tarçin, havlucan, kara ve kirmizi biber, baharat, kova ve inşaat malzemesi O zamanlarda Erzurum'da kantariye üzerine iş yapan kuvvetli müesseseler mevcuttu Nemlizadeler, Rum Kabayanidi gibi koskaca birer hani işgal ederek kantariye ticareti yapan büyük tüccarlar dahi bulunmakta idi Erzurum'un ithal ettiği şeker; büyük miktarlara baliğ olur, şekr nakliyati deve, at, mekkareleri, çift atli, dört atli arabalarla yapilirdi Van, hakkari, Bitlis, Muş gibi vilayetlerin şeker ihtiyaci, Erzurum'dan gönderilen ikiyüz, üçyüz çuvallik partilerle temin olunurdu Şeker ithalati hassaten Fransa'dan ve bir miktar da Rusya'dan yapilirdi Rusya'dan gelen mallar arasinda semaver de sayilmaktadir 1914 senesinden evvelki ithalat: Trabzon iskelesine transit çikartilan ithal mallari: Şeker, çay İstanbul'dan mübayaa edilen şeker, çay, kahve Rusya'dan Kötek kapisi tarikiyle ithal olunan semaver bir kisim sahil halki da at ve katirlari vasitasiyla Erzurum'un tütün, şeker, çay gibi mübrem ihtiyaçlarini karşilamişlardir Ruslar ile yapilan ticari anlaşmada Erzurum tüccarlari Ruslarin Erzurum'daki mümessiliolan Zorkorstorg şirketiyle anlaşmalar yapmişlardir Ruslara canli hayvan ve hayvan mahsülleri satarak onlardan şeker, tuhafiye ve manifatura almişlardir Komşu vilayetlerin ticaret adamlari kantariye ihtiyaçlarini Erzurum'dan karşilarlardi Kantariyecilerin büyük çoğunluğu Kongre Caddesi ve Hacilar Hani civarinda yerleşmişlerdiNasil bağlayalim bunu? Rize'de üretilen, siyah Doğu Karadeniz çayindan bahsediyoruz Yaylalardan, kartal yuvasi benzeri yerlerden aşaği bakarsin, islanmakta olan çay bahçelerini görürsün Hani oralar yurdumuzun yağmur turizmi bölgeleridir" bu havali ahalisi çay istimaline be-gayet mümhemikdirler Zengin fukara her kim olursa olsun umumiyet üzre sabahları hanelerinde çay istimal ettikleri gibi; kıraathanelerde kahveden fazla çay sarfiyatı vuku buluyor Arabacılar, kiracılar yollarda konak mahallerde rençberler dahi hanelerinden ma'ada tarlalarda, harmanlarda tedarik ettikleri teneke semaverler ile çay kullanırlar Bu havalide çay otuz 30) seneden beri taammün etmiştir Bir iki seneden beri darçın menku'u çay makamında istimale başlamış ise de adem-i taammümü hakkında verilen müzekkere-i acizanem üzerine bir dereceye kadar önü alınmaktadır DrŞerif Soylu: Erzurum Sıhhi Cografya Kitabı, 1913,"
|
|
|
|
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
«
Önceki Konu
|
Sonraki Konu
»
|
|
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.