1876 Anayasası

1876 Anayasası nedir - 1876 Anayasası Hakkında bilgi

Atatürk, 1876 Anayasasının geçici olarak düşmanlarımızı memnun etmek gayesi ile yazıldığını söylüyordu


“Osmanlı” üst-kimlik anlayışı, 1876 Anayasası’nda 8 ve 17 maddelerinde anayasal düzeyde anlatımını bulmuştur Ayrıca, bu anayasa ile Osmanlı gayrımüslimlerine tanınan ayrıcalıklar da genişletilmiştir Bu anayasa üzerinde ayrıca durmayacağım Buna karşılık, Atatürk’ün bu anayasa için TBMM kürsüsünden 1 Aralık 1921’de söylediklerini, bugünlerde AKP’nin yeni bir anayasa yapmak istediğini de göz önüne alarak, burada anmakla yetiniyorum:


“Artık Avrupalılar bu Devlet-i Osmaniye’nin başlı başına kendisini idareye gayrı muktedir [iktidarsız / yeteneksiz] telâkki edilmesi lâzım geldiğini ve binaenaleyh taht-ı vesayete [vesayet altına] almak icap ettiğini kati bir surette beyan ettiler… İşte o zaman, efendiler, bir paşanın taht-ı riyasetinde [başkanlığı altında] üçü Hıristiyan olmak üzere on altı memur, on ulema ve iki askerden mürekkep [oluşan] bir heyet Babıâli’de toplandı (Elindeki Kanun-u Esasî’yi [Anayasa’yı] irae ile [göstererek]) ve bu kitabı yazdı! Bu kitap milleti memnun etmek için milletin arzu ve âmal-ı hakikîyesi [gerçek emelleri] için müspet, maddî mâkes-i tecelli değildir [yani, bunları yansıtmamaktadır] Efendiler bu kitap düşmanlarımızı muvakkaten [bir süre için / geçici olarak] olsun memnun etmek gayesini gözetmiş bir kitaptır… Bu kitabın mahiyetinin, millet ile, hâkimiyet ile, irade-i milliye ile hiç alâkası yoktur… Efendiler, bu kitap, üstündeki unvan ile milleti senelerce aldatan ve aldattıkça girive-i izmihlâle [dağılıp çökme yoluna] sevk eden bir kitaptan başka bir şey değildir (Paçavra sesleri) Bir paçavradır efendiler” (Atatürk’ün Söylev Ve Demeçleri; CI: TBMM’nde Ve CHP Kurultaylarında (1919-1938); Türk İnkılâp Enstitüsü yyn, İstanbul, 1945, s200-202)