1876 Anayasası
 

1876 Anayasası nedir - 1876 Anayasası Hakkında bilgi

Atatürk, 1876 Anayasasının geçici olarak düşmanlarımızı memnun etmek gayesi ile yazıldığını söylüyordu


“Osmanlı” üst-kimlik anlayışı, 1876 Anayasası’nda 8. ve 17. maddelerinde anayasal düzeyde anlatımını bulmuştur. Ayrıca, bu anayasa ile Osmanlı gayrımüslimlerine tanınan ayrıcalıklar da genişletilmiştir. Bu anayasa üzerinde ayrıca durmayacağım. Buna karşılık, Atatürk’ün bu anayasa için TBMM kürsüsünden 1 Aralık 1921’de söylediklerini, bugünlerde AKP’nin yeni bir anayasa yapmak istediğini de göz önüne alarak, burada anmakla yetiniyorum:


“Artık Avrupalılar bu Devlet-i Osmaniye’nin başlı başına kendisini idareye gayrı muktedir [iktidarsız / yeteneksiz] telâkki edilmesi lâzım geldiğini ve binaenaleyh taht-ı vesayete [vesayet altına] almak icap ettiğini kati bir surette beyan ettiler… . İşte o zaman, efendiler, bir paşanın taht-ı riyasetinde [başkanlığı altında] üçü Hıristiyan olmak üzere on altı memur, on ulema ve iki askerden mürekkep [oluşan] bir heyet Babıâli’de toplandı (Elindeki Kanun-u Esasî’yi [Anayasa’yı] irae ile [göstererek]) ve bu kitabı yazdı! Bu kitap milleti memnun etmek için milletin arzu ve âmal-ı hakikîyesi [gerçek emelleri] için müspet, maddî mâkes-i tecelli değildir [yani, bunları yansıtmamaktadır]. Efendiler bu kitap düşmanlarımızı muvakkaten [bir süre için / geçici olarak] olsun memnun etmek gayesini gözetmiş bir kitaptır… . Bu kitabın mahiyetinin, millet ile, hâkimiyet ile, irade-i milliye ile hiç alâkası yoktur… . Efendiler, bu kitap, üstündeki unvan ile milleti senelerce aldatan ve aldattıkça girive-i izmihlâle [dağılıp çökme yoluna] sevk eden bir kitaptan başka bir şey değildir. (Paçavra sesleri) Bir paçavradır efendiler.” (Atatürk’ün Söylev Ve Demeçleri; C.I: TBMM’nde Ve CHP Kurultaylarında (1919-1938); Türk İnkılâp Enstitüsü yyn., İstanbul, 1945, s.200-202).