G.a.p / g.a.p hakkında / g.a.p

ülkemizin yörece az gelişmiş bölgelerinden biri olan Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki 9 ilde (Adıyaman Batman Diyarbakır Gaziantep Kilis Mardin Siirt Şanlıurfa ve Şırnak) uygulanmakta olan çok sektörlü entegre bir bölgesel kalkınma projesidir Başlangıçta su ve toprak kaynaklarının geliştirilmesine dayalı olarak tasarlanan proje 1989 yılında GAP Master Planı' nın hazırlanması ile çok sektörlü ve entegre bir bölgesel kalkınma projesine dönüştürülmüştür
Bölgeler arası gelişme farklılığını gidermeyi amaçlayan proje bu aşamadan sonra sadece baraj hidroelektrik santrali ve sulama gibi fiziksel yapı yatırımlarını değil aynı zamanda birbiri ile eşgüdüm içinde yürütülecek tarımsal ve endüstriyel gelişme kırsal ve kentsel altyapı ulaşım haberleşme sosyal hizmetler eğitim sağlık kültür turizm konut vs sektörler içersindeki gelişme yatırımlarını da içermektedir
Kamu yatırım ihtiyacı 32 milyar dolar olan projede şimdiye kadar global olarak 14 milyar dolarlık (% 43) bir yatırım gerçekleştirilmiştir Ülkenin enerji ihtiyacı ve sulama altyapısının oluşturulması amacıyla ilk etapta baraj yatırımlarına ağırlık verilmiş ve enerji sektöründe yatırımların % 75'i gerçekleştirilmiştir Yine imalat sektöründe % 40 ulaştırma ve haberleşme sektöründe % 30 turizm sektöründe % 25 eğitim sektöründe % 62 diğer kamu hizmetleri sektöründe % 51 ve tarım sektöründe ise % 12 kamu yatırımı gerçekleşmiştir
Dünyanın sayılı projeleri arasında yer alan GAP; enerji sektöründe Türkiye'de üretilen hidroelektriğin % 45'nı ve üretilen toplam enerjinin (hidrolik ve termik) ise % 18'ini karşılamaktadır Yine 208000 hektar alanda sulamanın başlamasıyla birlikte ülkede üretilen pamuğun % 35'i GAP Bölgesinde yetiştirilmeye başlanmıştır Tüm alanın sulamaya geçilmesi ile birlikte bu oran % 50 civarında olacaktır Sanayide ise daha önce Gaziantep hariç bölgede sanayileşme söz konusu değilken şimdi bölgedeki 9 ilde altyapısı tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri ile birlikte bölge içi ve bölge dışındaki yatırımcıların çabası sonucu 900'e yakın küçük ve orta boy işletme faaliyete geçmiş ve yaklaşık 50000 kişi istihdam edilmiştir
1985 yılında GSYİH açısından GAP Bölgesinin Türkiye içindeki payı % 4 iken projelerin devreye girmesi tarım arazilerinin % 12'sinin sulamaya açılması ile birlikte ekonomide meydana gelen canlanma sonucu 1999 yılında bölgenin payı %5' e çıkmıştır GAP Bölgesinde uygulamaya konulan projelerin (özellikle 17 milyon hektar sulama alanın) tamamının devreye girmesiyle Bölgenin Türkiye içindeki GSYİH payı %10 civarında olacaktır
Sulamaya açılacak olan 17 milyon hektar (Türkiye'de sulanabilir arazinin % 20'si) tarım arazisi ile ürün deseninde meydana gelecek değişimle beraber daha önce bölgede yetişmeyen birçok yeni ürünün yetiştirilmesi ile sadece tarım sektöründe 2 milyona yakın insanın istihdam edileceği bölgede paralel gelişim sağlayacak sanayi ticaret inşaat ulaştırma gibi sektörlerle bu rakamın 38 milyona ulaşacağı hesaplanmaktadır
Sürdürülebilir insani gelişmeye dayalı bir bölgesel kalkınmanın gerçekleşebilmesi için üç temel ayak üzerine inşa edilen ve her üç ayağın eşgüdüm dahilinde hareket etmesiyle ile başarıya ulaşılacağı bilinmektedir Bunlar; Kamu yatırımları Özel sektör yatırımları ve Halk katılımıdır
Özel sektör yatırımlarını özendirmek amacıyla devlet tarafından bir çok teşvik paketi hazırlanmış ve yürürlüğe konulmuştur Ayrıca yatırım yapmak isteyen bölge içi ve bölge dışı girişimcilere yatırım konularında danışmanlık hizmeti vermek amacıyla beş ilde (Adıyaman Diyarbakır Gaziantep Mardin Şanlıurfa) GAP Girişimci Destekleme ve Yönlendirme Merkezlerini kurmuştur Yine halkın projeyi sahiplenmesi önem taşımaktadır

Genel kalkınma hedefleri
1 Ekonomik yapıyı geliştirerek Gap Bölgesinde gelir düzeyini yükseltmek ve böylece GAP Bölgesi ve diğer bölgeler arasındaki gelir farklılığını daraltmak
2 Kırsal alandaki verimliliği ve istihdam olanaklarını artırmak
3 GAP Bölgesinde büyük kentlerin nüfus emme kapasitelerini artırmak
4 Bölge kaynaklarının etkili kullanımı yoluyla kendi başına ekonomik büyüme sosyal istikrarın ve ihracatın teşviki gibi ulusal amaçlara katkıda bulunmak

Temel kalkınma stratejileri:
1 Sulama kentsel ve sınai kullanımlar açısından toprak ve su kaynaklarını geliştirmek ve yönetmek
2 Daha iyi tarımsal işletme yönetimi tarımsal pratikler ve bitki desenleri uygulayarak arazi kullanımını geliştirmek
3 Tarımla ilişkili ve yerel kaynaklara dayalı üretime özel ağırlık vererek imalat sanayilerini teşvik etmek
4 Yöre insanlarının ihtiyaçlarına cevap verecek teknik ve yönetici personelin bölgede kalmasını teşvik edecek şekilde sosyal hizmetleri sağlamak

Adıyaman İli'nin yüzölçümü 7 164 km2 olup toplam GAP alanı içinde % 10 ‘luk bir yer işgal etmektedir
İlin 1990 yılında 513 131 olan toplam nüfusu 1997 yılında 690 386 olmuştur İl merkezi nüfuslarına göre 1990-1997 döneminde en yüksek nüfus artış hızı % 10594 ile Adıyaman il merkezinde gerçekleşmiştir Kent nüfusu toplam nüfusun yaklaşık % 58'ini oluşturmaktadır Bu oran Türkiye genelinde % 6469'dur
Adıyaman GAP Bölgesinde petrol çıkartılan illerimizden biridir Özellikle Adıyaman merkez Tümrüz Çemberlitaş Kahta Karakuş Cendere Çukurtaş ve Karadut yörelerinde 108 kuyudan günde 30 000 varil petrol çıkarılmaktadır
Maden kaynakları bakımından ilde ham petrol kömür çimento hammaddeleri mermer tuğla-kiremit hammaddeleri manganez demir cevheri ve kaplıcalar bulunmaktadır
Adıyaman ilinde toplam 333 389 baş hayvan 38 trilyon TL'lik bir katma değer yaratacaktır Merkez ilçede ise 84 141 baş hayvandan 13 trilyon TL'lik katma değer elde edilecektir
Toplam 213 197 ha'lık bir alanda ormancılık faaliyetleri yürütülerek 25 trilyon TL'lik bir katma değer elde edilecektir Merkez ilçe'de 37 353 ha ‘lık bir alanda ormancılık faaliyetleriyle 41 milyar TL'lik katma değer sağlanacaktır
GAP'ın en önemli alt projelerinden olan Atatürk Barajı Adıyaman İli'nin 761 400 halık arazisinin % 62'si olan 47 667 ha alanı sular altında bırakmıştır
GAP Projesi kapsamında Adıyaman ilinin su potansiyelini değerlendirmek amacıyla iki proje gündemdedir Bunlar; Adıyaman-Kahta Projesi ve Adıyaman- Araban-Göksu Projesi'dir

Adıyaman-Kahta Projesi : Proje 5 sulama projesi 4 HES ve 1 nehir santralinden oluşmaktadır Dört sulama projesinin barajlardan yararlanması 1'inin ise Atatürk Barajından pompajla sağlanacak suyun kullanılması planlanmıştır Bu proje ile sulanacak toplam alan 77 824 ha'dır 5 enerji santralinin toplam gücünün 195 MW yıllık ortalama enerji üretiminin ise 509 milyon KWh olması beklenmektedir

Adıyaman-Göksu-Araban Projesi : Proje Adıyaman-Gölbaşı ilçesi ve Gaziantep il merkezine kadar uzanan ovaları kapsamaktadır Bu proje ile sulanacak toplam alan 71 598 ha'dır
Ayrıca Atatürk Baraj gölünde yapılacak pompaj sulamaları vardır
DSİ Projeleri dışında Dünya Bankası finansmanı ile yürütülmekte olan DAnadolu Havza Rehabilitasyon projesi kapsamındaki tek GAP ili Adıyaman'dır
Adıyaman'da 1990 öncesi yapılan yatırımların büyük kısmı kamu tarafından gerçekleştirilmiş olan yatırımlardır Özel yatırımlar özellikle 1990 yılından sonra başlamış ve ağırlıklı olarak tekstil ve gıda üzerine kurulmuştur Tekstil sektöründe kurulan yatırımların büyük kısmı konfeksiyon (20 adet) ve iplik ( 15 Adet) üzerinedir Gıda sektöründe ise büyük çoğunluğu un işletmeleri (17 Adet) almaktadır Toplam 83 işletmenin 69 tanesi üretimde 19 tanesi inşaat safhasında ve 4 tanesi kapalı veya inşaatı yarım kalmıştır