UMS/UFRS Uygulaması: Üretim İşletmesi Örneği

**Şengül Şirin** · 03-12-2012

UMS/UFRS Uygulaması: Üretim İşletmesi Örneği

Tarih: 09

03

2012

Dünyada yayılan küreselleşme kavramı ile birlikte sermaye piyasalarının entegrasyonu, tüm işletmelerin ana birimlerinden olan muhasebelerinde ortak bir dil kullanımını zorunlu kılmıştır

Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB- International Accounting Standards Board) tarafından Uluslararası Muhasebe Standartları (IAS- International Accounting Standards) ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS International Financial Reporting Standards) yayınlanmıştır

Şirketlerin; Yasal Mevzuata göre hazırlanan mali tablolar ile Uluslararası Muhasebe Standardı’na (UMS) göre hazırlanan mali tablolar arasındaki farkları oluşturan önemli seçilmiş standartlar hakkında genel bilgi sahibi olunmasına katkıda bulunmak amacıyla aşağıdaki örnek hazırlanmıştır

Kullanılan varsayımlar ise Türk muhasebe sistemi ile uluslararası muhasebe standardı arasında birçok şirkette yaygın olarak kullanılacağı düşünülen farklar dikkate alınarak eklenmiştir

Örnek muhasebe kayıtlarında Tek Düzen Hesap Planı (THP) kapsamında hesap numarası detayları verilmemiş, finansal tablolardaki hesap isimleri kullanılmıştır

Bu örnekte sadece bilanço ve gelir tablosunun Uluslararası Muhasebe Standardına göre düzeltilmesi anlatılmıştır

Çalışmanın tamamlanması için özkaynak değişim tablosu ve nakit akım tablosu ile önemli muhasebe politikalarının özeti ve dipnotların da Uluslararası Muhasebe Standartlarına göre hazırlanması gerekmektedir

ALAÇATI A

Ş

ALAÇATI A

Ş

’nin yürürlükteki düzenlemeler çerçevesinde THP esas alınarak hazırlamış olduğu finansal tabloları sunulmuştur

THP kapsamında özet finansal tablo formatı esas alınmakla birlikte örnek muhasebe kayıtları yapılırken kullanılacak hesaplar finansal tablo üzerinde ayrı gösterilmiştir

Hazırlanan örnekte aşağıdaki hesaplarla ilgili Uluslararası Muhasebe Standardının uygulanmasıyla oluşabilecek farklara değinilecek ve gerekli düzeltme kayıtları oluşturulacaktır

a

Finansal Varlıklar ve Finansal Yükümlülükler
i

Menkul Kıymetler
ii

Ticari Alacaklar
iii

Ticari Borçlar
b

Stoklar
c

Maddi Duran Varlıklar
d

Karşılıklar

Kıdem Tazminatı Karşılığı
f

Gelir Vergisi – Ertelenmiş Vergi
Tablo 1

a: Gelir Tablosu
ALAÇATI A

Ş
31 ARALIK 2010 TARİHİNDE SONA EREN YIL İÇİN
GELİR TABLOSU Satışlar 3,120,000 Satışların Maliyeti -1,820,000 Büt Satış Kari 1,300,000 Genel Yönetim Giderleri -103,000 Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri -866,000 Diğer Faliyetlerden Olağan Gelir Ve Karlar 4,300 Diğer Faliyetlerden Olağan Gider Ve Zararlar -29,400 Faiz Gelirleri

100

Finansman Giderleri -279,000 Dönem Karı 27,000 Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülükleri -11,000 Dönem Net Karı 16,000
1

Finansal Varlıklar ve Finansal Yükümlülükler
Finansal varlıklar ve yükümlülükler bölümünde hazır değerler, menkul kıymetler, ticari ve diğer alacaklar banka kredileri, finansal kiralama yükümlülükleri, ticari ve diğer borçlar ve benzeri hesapların değerleme prensipleri, kayıtlara alınma ve kayıtlardan çıkarılma kriterleri anlatılmakta ve dipnot zorunlulukları açıklanmaktadır

ALAÇATI A

Ş

’nin 5 Aralık 2010 tarihinde banka mevduatın 50

000 TL ile yıllık % 15 faiz oranından 4 ay vadeli mevduat hesabı açmıştır

Vade, 4 Nisan 2011 tarihinde bitmektedir

2

Menkul Kıymetler
Sabit bir getirisi olmayan ve bir piyasada işlem gören finansal varlıklar ise gerçeğe uygun değeriyle gösterilirler

ALAÇATI A

Ş

menkul kıymet portföyü Tablo 2’de verilmiştir

Şirket’in elindeki hisse senetlerini İMKB’de işlem görmektedir

Tablo 2: Menkul Kıymetler
Edinme Tarihi Alış Fiyatı Lot Tutar - TL Yasal Kayıtlardaki Değerleme Prensibi İzmir A

Ş Hise Senedi 9 Nisan 2010 2 5,000 5,000 Maliyet Çeşme A

Ş Hisse Senedi 22 Aralık 2010 5 8,000 40,000 Maliyet Toplam Menkul Kıymetler 50,000
İzmir A

Ş Hisse Senedinin 31 Aralık 2010 itibariyle en iyi alış fiyatı 2

5 TL, Çeşme A

Ş’nin en iyi alış fiyatı 5

8 TL olmuştur

3

Ticari Alacaklar
Ticari alacaklar iskonto edilmiş maliyet değeriyle gösterilmesi gereken hesaplardan bir diğeridir

Diğer taraftan tahsili şüpheli bir takım alacaklar varsa, şirketin buna ilişkin değerlendirmesini yapması ve bunu yansıtması
gerekmektedir

ALAÇATI A

Ş

yasal kayıtlarında açık hesaplar ile vadeli çek* ve senetler için bir reeskont işlemi yapmamış ve henüz yasal prosedürler başlatılmadığı için şüpheli alacak karşılığı ayırmamıştır

Vadeli çekler,vadelerinde tahsil edilmesi beklendiğinden ticari alacaklar altında gösterilmiştir

31 Aralık 2010 tarihi itibariyle şirketin ticari alacaklar hesabının dökümü aşağıdaki gibidir:

Tablo 4: Ticari Alacakların Yaşlandırması
Toplam Alacak Kayıt Tarihi Ortalama Vade Alıcılar A 80,000 11 Aralık 2010 20 Gün B 115,000 29 Ekim 2010 60 Gün C 240,000 5 Nisan 2010 30 Gün Çekler X 85,000 5 Eylül 2010 6 Ocak Z 60,000 20 Aralık 2010 20 Şubat 2011 580,000 - Öngörülen Tahsil Edilemeyecek Bölüm Ayrılması Gereken Karşılık - - 4

Stoklar
Stoklara ilişkin maliyet unsurları, değerleme yöntemleri, net gerçekleşebilir değer analizi ve dipnot açıklamaları gibi finansal tablolar hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususlar açıklanmıştır

ALAÇATI A

Ş

’nin 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle eldeki stoklarının dökümü aşağıdaki gibidir:
İlk madde malzeme 50,000 Yarı mamul 21,000 Mamul 50,000

121,000

Mamulller Cam şişe 25,000 Cam obje 3,000 Cam vazo 22,000

50,000

ALAÇATI A

Ş

’nin 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle elinde bulunan mamul maddeler için yapmış olduğu net gerçekleşebilir değer analizi şu şekilde sunulmuştur:

Maliyet

Envantere Giriş Tarihi

Satış Fiyatı

Satışa Hazır Hale Getirmek İçin Yapılacak Masraflar

Cam şişe 25,000 5 Aralık 2010 40,000 1,000 Cam obje 3,000 12 Aralık 2010 2,500 400 Cam vazo 22,000 22 Aralık 2010 25,000 2,000 5

Maddi Duran Varlıklar
ALAÇATI A

Ş’nin maddi duran varlık detayı Tablo’da verilmiştir

Görüldüğü üzere Şirket maddi duran varlıkları; arsa, bina, makine ve ekipman olarak sınıflandırmıştır

Maddi Duran Varlıklar
Maddi Duran Varlıklar Alım Bedeli Alım Tarihi ARAZİ VE ARSALAR

400 M2 Arsa

60,000 01

05

2003 BİNALAR

Merkez Bina Zemin Kat

100,000 09

08

2004 Çiğli Organize Ek Fabrikası Binası 75,000 15

12

2007

Alsancak Daire

20,000 30

12

2008 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR

Cam Eritme Makine Hattı

60,000

12

06

2005

Cam şekillendirme Hattı

42,200 13

08

2005

Paketleme Hattı

50,500 21

01

2006 TAŞITLAR

35 NU 678 Ford

7,000 05

12

2003

35 EY 556 BMW

10,000 25

12

2009 DEMİRBAŞLAR

LG Televizyon

200 12

12

2009

HP Laptop

100 14

08

2007 425,000 Şirket yönetimi 31

12

2010 tarihi itibariyle arsa ve binaların değerini tespit ettirmek amacıyla ekspertiz yaptırmış olup, ekspertiz tarafından hazırlanan raporun ayrıntısı şu şekildedir:
Maddi Duran Varlıklar
Maddi Duran Varlıklar Yenileme Maliyeti ARAZİ VE ARSALAR

400 M2 Arsa

100,000 BİNALAR

Merkez Bina Zemin Kat

120,000 Çiğli Organize Ek Fabrika Binası 45,000

Alsancak Daire

20,000 Şirket Alsancak Daireyi kira geliri elde etmek için kullanmaktadır

Merkez binanın arsa payı %20, Çiğli Organize Fabrika Binasının %40’dır

6

Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Şirket, raporlama tarihi sonrasında yıl içinde gerçekleşen 10

000 TL

geliştirme gideri tespit etmiştir

7

Ticari Borçlar
Ticari borçlar da iskonto edilmiş maliyet değeriyle gösterilmesi gereken finansal yükümlülükler arasında yer almaktadır

ALAÇATI A

Ş

’nin yasal kayıtlarında reeskont hesabı yapmadığı dikkate alındığında ticari borçların ortalama tahsilat vadesinin tespit edilmesi ve buna göre iskonto edilmiş maliyet değerinin hesaplanarak finansal tablolarda gerekli düzeltme kaydının yapılması gerekmektedir

ALAÇATI A

Ş

’nin ticari borçlarının bilanço tarihi itibariyle ortalama tahsilat vadesinin 80 gün olduğu tespit edilmiştir

Iskonto oranı %12 olarak belirlenmiştir

8

Kıdem Tazminatı Karşılığı
Şirket, çalışan personele ilişkin 3

000 TL kıdem tazminatı karşılığı tahakkuk ettirmiştir

Bunun 2

400 TL’si önceki yıllara, 600 TL’si cari yıla aittir

9

Karşılıklar
ALAÇATI A

Ş 31 Aralık 2010 itibariyle avukatından aldığı raporda açılmış olan davalar ile ilgili durum şu şekilde raporlanmıştır

10

Gelir Vergisi – Ertelenmiş Vergi
Yukarıda anlatılan farkların düzeltilmesi sonucunda vergi hesabının yapıldığı finansal tablolardan çok farklı bir sonuca ulaşılmış olacaktır

Bu durumda dönemsellik ilkesi gereği işlemlere ilişkin vergi etkisinin de ilgili dönemde yansıtılması gerekir

Bunun için vergi bilançosu ile Uluslararası Muhasebe Standardına göre hazırlanmış bilanço arasındaki vergiye konu geçici farklar üzerinden ertelenmiş vergi hesabının yapılması ve finansal tablolara yansıtılması gerekmektedir

Tuğba Balıklı
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Kaynak: Muhasebe, Mevzuat, Trkiyenin Muhasebe Sitesi Muhasebe TR

03-12-2012	#1
Şengül Şirin	UMS/UFRS Uygulaması: Üretim İşletmesi Örneği UMS/UFRS Uygulaması: Üretim İşletmesi Örneği Tarih: 09032012 Dünyada yayılan küreselleşme kavramı ile birlikte sermaye piyasalarının entegrasyonu, tüm işletmelerin ana birimlerinden olan muhasebelerinde ortak bir dil kullanımını zorunlu kılmıştır Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB- International Accounting Standards Board) tarafından Uluslararası Muhasebe Standartları (IAS- International Accounting Standards) ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS International Financial Reporting Standards) yayınlanmıştır Şirketlerin; Yasal Mevzuata göre hazırlanan mali tablolar ile Uluslararası Muhasebe Standardı’na (UMS) göre hazırlanan mali tablolar arasındaki farkları oluşturan önemli seçilmiş standartlar hakkında genel bilgi sahibi olunmasına katkıda bulunmak amacıyla aşağıdaki örnek hazırlanmıştır Kullanılan varsayımlar ise Türk muhasebe sistemi ile uluslararası muhasebe standardı arasında birçok şirkette yaygın olarak kullanılacağı düşünülen farklar dikkate alınarak eklenmiştir Örnek muhasebe kayıtlarında Tek Düzen Hesap Planı (THP) kapsamında hesap numarası detayları verilmemiş, finansal tablolardaki hesap isimleri kullanılmıştır Bu örnekte sadece bilanço ve gelir tablosunun Uluslararası Muhasebe Standardına göre düzeltilmesi anlatılmıştır Çalışmanın tamamlanması için özkaynak değişim tablosu ve nakit akım tablosu ile önemli muhasebe politikalarının özeti ve dipnotların da Uluslararası Muhasebe Standartlarına göre hazırlanması gerekmektedir ALAÇATI AŞ ALAÇATI AŞ’nin yürürlükteki düzenlemeler çerçevesinde THP esas alınarak hazırlamış olduğu finansal tabloları sunulmuştur THP kapsamında özet finansal tablo formatı esas alınmakla birlikte örnek muhasebe kayıtları yapılırken kullanılacak hesaplar finansal tablo üzerinde ayrı gösterilmiştir Hazırlanan örnekte aşağıdaki hesaplarla ilgili Uluslararası Muhasebe Standardının uygulanmasıyla oluşabilecek farklara değinilecek ve gerekli düzeltme kayıtları oluşturulacaktır a Finansal Varlıklar ve Finansal Yükümlülükler i Menkul Kıymetler ii Ticari Alacaklar iii Ticari Borçlar b Stoklar c Maddi Duran Varlıklar d Karşılıklar Kıdem Tazminatı Karşılığı f Gelir Vergisi – Ertelenmiş Vergi Tablo 1a: Gelir Tablosu ALAÇATI AŞ 31 ARALIK 2010 TARİHİNDE SONA EREN YIL İÇİN GELİR TABLOSU Satışlar 3,120,000 Satışların Maliyeti -1,820,000 Büt Satış Kari 1,300,000 Genel Yönetim Giderleri -103,000 Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri -866,000 Diğer Faliyetlerden Olağan Gelir Ve Karlar 4,300 Diğer Faliyetlerden Olağan Gider Ve Zararlar -29,400 Faiz Gelirleri 100 Finansman Giderleri -279,000 Dönem Karı 27,000 Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülükleri -11,000 Dönem Net Karı 16,000 1 Finansal Varlıklar ve Finansal Yükümlülükler Finansal varlıklar ve yükümlülükler bölümünde hazır değerler, menkul kıymetler, ticari ve diğer alacaklar banka kredileri, finansal kiralama yükümlülükleri, ticari ve diğer borçlar ve benzeri hesapların değerleme prensipleri, kayıtlara alınma ve kayıtlardan çıkarılma kriterleri anlatılmakta ve dipnot zorunlulukları açıklanmaktadır ALAÇATI AŞ’nin 5 Aralık 2010 tarihinde banka mevduatın 50000 TL ile yıllık % 15 faiz oranından 4 ay vadeli mevduat hesabı açmıştır Vade, 4 Nisan 2011 tarihinde bitmektedir 2 Menkul Kıymetler Sabit bir getirisi olmayan ve bir piyasada işlem gören finansal varlıklar ise gerçeğe uygun değeriyle gösterilirler ALAÇATI AŞ menkul kıymet portföyü Tablo 2’de verilmiştir Şirket’in elindeki hisse senetlerini İMKB’de işlem görmektedir Tablo 2: Menkul Kıymetler Edinme Tarihi Alış Fiyatı Lot Tutar - TL Yasal Kayıtlardaki Değerleme Prensibi İzmir AŞ Hise Senedi 9 Nisan 2010 2 5,000 5,000 Maliyet Çeşme AŞ Hisse Senedi 22 Aralık 2010 5 8,000 40,000 Maliyet Toplam Menkul Kıymetler 50,000 İzmir AŞ Hisse Senedinin 31 Aralık 2010 itibariyle en iyi alış fiyatı 25 TL, Çeşme AŞ’nin en iyi alış fiyatı 58 TL olmuştur 3 Ticari Alacaklar Ticari alacaklar iskonto edilmiş maliyet değeriyle gösterilmesi gereken hesaplardan bir diğeridir Diğer taraftan tahsili şüpheli bir takım alacaklar varsa, şirketin buna ilişkin değerlendirmesini yapması ve bunu yansıtması gerekmektedir ALAÇATI AŞ yasal kayıtlarında açık hesaplar ile vadeli çek* ve senetler için bir reeskont işlemi yapmamış ve henüz yasal prosedürler başlatılmadığı için şüpheli alacak karşılığı ayırmamıştırVadeli çekler,vadelerinde tahsil edilmesi beklendiğinden ticari alacaklar altında gösterilmiştir 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle şirketin ticari alacaklar hesabının dökümü aşağıdaki gibidir: Tablo 4: Ticari Alacakların Yaşlandırması Toplam Alacak Kayıt Tarihi Ortalama Vade Alıcılar A 80,000 11 Aralık 2010 20 Gün B 115,000 29 Ekim 2010 60 Gün C 240,000 5 Nisan 2010 30 Gün Çekler X 85,000 5 Eylül 2010 6 Ocak Z 60,000 20 Aralık 2010 20 Şubat 2011 580,000 - Öngörülen Tahsil Edilemeyecek Bölüm Ayrılması Gereken Karşılık - - 4 Stoklar Stoklara ilişkin maliyet unsurları, değerleme yöntemleri, net gerçekleşebilir değer analizi ve dipnot açıklamaları gibi finansal tablolar hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususlar açıklanmıştır ALAÇATI AŞ’nin 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle eldeki stoklarının dökümü aşağıdaki gibidir: İlk madde malzeme 50,000 Yarı mamul 21,000 Mamul 50,000 121,000 Mamulller Cam şişe 25,000 Cam obje 3,000 Cam vazo 22,000 50,000 ALAÇATI AŞ’nin 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle elinde bulunan mamul maddeler için yapmış olduğu net gerçekleşebilir değer analizi şu şekilde sunulmuştur: Maliyet Envantere Giriş Tarihi Satış Fiyatı Satışa Hazır Hale Getirmek İçin Yapılacak Masraflar Cam şişe 25,000 5 Aralık 2010 40,000 1,000 Cam obje 3,000 12 Aralık 2010 2,500 400 Cam vazo 22,000 22 Aralık 2010 25,000 2,000 5 Maddi Duran Varlıklar ALAÇATI AŞ’nin maddi duran varlık detayı Tablo’da verilmiştir Görüldüğü üzere Şirket maddi duran varlıkları; arsa, bina, makine ve ekipman olarak sınıflandırmıştır Maddi Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar Alım Bedeli Alım Tarihi ARAZİ VE ARSALAR 400 M2 Arsa 60,000 01052003 BİNALAR Merkez Bina Zemin Kat 100,000 09082004 Çiğli Organize Ek Fabrikası Binası 75,000 15122007 Alsancak Daire 20,000 30122008 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR Cam Eritme Makine Hattı 60,000 12062005 Cam şekillendirme Hattı 42,200 13082005 Paketleme Hattı 50,500 21012006 TAŞITLAR 35 NU 678 Ford 7,000 05122003 35 EY 556 BMW 10,000 25122009 DEMİRBAŞLAR LG Televizyon 200 12122009 HP Laptop 100 14082007 425,000 Şirket yönetimi 31122010 tarihi itibariyle arsa ve binaların değerini tespit ettirmek amacıyla ekspertiz yaptırmış olup, ekspertiz tarafından hazırlanan raporun ayrıntısı şu şekildedir: Maddi Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar Yenileme Maliyeti ARAZİ VE ARSALAR 400 M2 Arsa 100,000 BİNALAR Merkez Bina Zemin Kat 120,000 Çiğli Organize Ek Fabrika Binası 45,000 Alsancak Daire 20,000 Şirket Alsancak Daireyi kira geliri elde etmek için kullanmaktadırMerkez binanın arsa payı %20, Çiğli Organize Fabrika Binasının %40’dır 6 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Şirket, raporlama tarihi sonrasında yıl içinde gerçekleşen 10000 TL geliştirme gideri tespit etmiştir 7 Ticari Borçlar Ticari borçlar da iskonto edilmiş maliyet değeriyle gösterilmesi gereken finansal yükümlülükler arasında yer almaktadır ALAÇATI AŞ’nin yasal kayıtlarında reeskont hesabı yapmadığı dikkate alındığında ticari borçların ortalama tahsilat vadesinin tespit edilmesi ve buna göre iskonto edilmiş maliyet değerinin hesaplanarak finansal tablolarda gerekli düzeltme kaydının yapılması gerekmektedir ALAÇATI AŞ’nin ticari borçlarının bilanço tarihi itibariyle ortalama tahsilat vadesinin 80 gün olduğu tespit edilmiştir Iskonto oranı %12 olarak belirlenmiştir 8 Kıdem Tazminatı Karşılığı Şirket, çalışan personele ilişkin 3000 TL kıdem tazminatı karşılığı tahakkuk ettirmiştir Bunun 2400 TL’si önceki yıllara, 600 TL’si cari yıla aittir 9 Karşılıklar ALAÇATI AŞ 31 Aralık 2010 itibariyle avukatından aldığı raporda açılmış olan davalar ile ilgili durum şu şekilde raporlanmıştır 10 Gelir Vergisi – Ertelenmiş Vergi Yukarıda anlatılan farkların düzeltilmesi sonucunda vergi hesabının yapıldığı finansal tablolardan çok farklı bir sonuca ulaşılmış olacaktır Bu durumda dönemsellik ilkesi gereği işlemlere ilişkin vergi etkisinin de ilgili dönemde yansıtılması gerekir Bunun için vergi bilançosu ile Uluslararası Muhasebe Standardına göre hazırlanmış bilanço arasındaki vergiye konu geçici farklar üzerinden ertelenmiş vergi hesabının yapılması ve finansal tablolara yansıtılması gerekmektedir Tuğba Balıklı Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Kaynak: Muhasebe, Mevzuat, Trkiyenin Muhasebe Sitesi Muhasebe TR __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır