Sirenia,suda Yaşamaya Uyarlanmış Memeliler Takımı

SİRENİA




Sirenia,günümüzde yaşayan iki cinsten dört türü ve fosillerinden tanınan 20"yi aşkın soyu tükenmiş cinsi kapsayan,suda yaşamaya uyarlanmış memeliler takımıİri yapılı hayvanlardan oluşan bu takımın soyunu sürdürebilen 4 türü de aşırı avlanma sonucu azalmıştırYaklaşık 8 m uzunluğuyla Sirenia takımının en iri üyesi olan denizineği ( Hydrodamalis gigas) türü ilk kez 1741"de görülmüştüAma eti ve yağı için başlatılan büyük kıyımdan kurtulamayarak aynı yüzyıl içinde soyu tükenmiş ,geriye dugong ( Dugong dugon) türü ile Trichechus (bak manati) cinsinden üç tür kalmıştırBu hayvanların uzunluğu genellikle 4 m dolayındadırAma ilk gözlemcilere göre,uzunluğu 6 m"yi bulan bireyler de vardır

Sirenia üyeleri yalnız bitki yiyerek beslenirYaşam ortamlarını yüksek yapılı bitkilerin gelişebildiği sığ kıyı bölgeleri sınırlarDugonglar özellikle Güneydoğu Asya kıyılarında görülürve tümüyle denizde yaşamaya uyarlanmıştırManatiler ise ,hem denizlerde hem de haliç ve ırmaklarda yaşarlarYaşadığı sulardan fazla uzak olmayan bir yerde karaya bırakıldığında gövdesiyle yeri iteleyerek geriye dönmeyi başarabilirManatiler Atlas Okyanusunun tropik ve astropik bölgelerinin yanı sıra Amazon Havzasında da bulunur

Sirenia üyelerinin vücudu torpil,burunları hortum,ön bacakları kürek biçimindedirArka bacakları ise yokturYüzebilmek için yassı kuyruklarını kullanırlarDugongların kuyruğunun çatallı ,hortumunun kıvrık olmasına karşılık,manatilerin hortumu düz,kuyruğu yuvarlaktırÇok kalın ve sert olan derileri seyrek tüylüdürVücutları çok yağlı olmakla birlikte derilerinin altında bulunan yağ tabakası kalın değildirGözleri küçük ve yuvarlaktırgözkapakları yokturKulak delikleri çok ufaktırBoyutlarına göre çok ağır olmalarına son derece yoğun yapıdaki kemikleri yol açarBeslenme sırasında bitkileri önce güçlü üst dudaklarını kullanarak koparır,sonra çene önlerinde bulunan boynuzsu yastıklar ve azıdişleri yardımıyla ezerDugongların her bir çenesinde çiğneme yüzeyi çıkıntılı altı tane azı dişi vardırBu dişler hayvan olgunlaştıkça dökülür ve erişkin bireylerde yalnızca iki tane kalırErkeklerde kesicidişlerden biri uzayarak ağzın dışına çıkarManatilerin her bir çenesinde yer alan 20-30 azıdişi yaşla birlikte öne doğru ilerlerÖbür memelilerde yedi boyun omuru bulunmasına karşılık manatilerin boyunlarındaki omur sayısı altıdır

Denizinekleri genellikle gruplar halinde yaşarSoluk alma dışında seyrek olarak yüzeye çıkan ve son derece ürkek olan bu hayvanların üreme,büyüme ve öbür fizyolojik özellikleri üstüne bilgiler oldukça yetersizdirGebelik dönemlerinin yaklaşık beş ay sürdüğü sanılmaktadırGenellikle bir yavru doğurmakla birlikte dugonglar arasında ikiz yavruya da oldukça sık rastlanırErkek ve dişi arasında boyut farkı yokturMeme bezleri göğüs bölgesindedirve yavrularını emzirirlerken yüzgeç biçimli bacaklarından birini kullanarak dik durabildikleri sanılmaktadırBu emzirme,biçimi olasılıkla çeşitli denizkızı efsanelerinin doğmasına yol açmıştır

Sirenia üyeleri soluk almak üzere yüzeye çıktıktan sonra 16 dakika kadar suyun altında kalabilmektedirManatiler bazen suyun üstüne yüzüstü yatarak güneşlenirlerSese karşı çok duyarlı olan bu hayvanlar en küçük gürültüden bile korkarak suya dalarlar

Filleri de kapsayan Subungulata üsttakımında yer alan Sirenia takımının en eski fosil örnekleri Eosen Bölüme ( y45-38 milyon yıl önce) tarihlendirilmektedir


Kaynak:AnaBritannica cilt 28 frmsinsinet için derlenmiştir