Ağaç Baskı Nedir? Ağaç Baskı Hakkında Bilgiler

AĞAÇ BASKI





Ağaç baskı,yumuşak ya da sert dokulu bir ağaçtan boyuna ya da enine kesilerek hazırlanan blokla yapılan baskı türüBoyuna kesilmiş bloklarda genellikle yumuşak,enine kesilmişlerde ise sert dokulu ağaçlar kullanılır

Kabartma baskı tekniğinin en eski yöntemlerinden biri olan boyuna kesme yöntemi ( woodcut)5yüzyıldan beri Çin'de dokuma üstüne uygulanırdıAvrupa'da dokuma üstüne ağaç baskı yöntemi 14yüzyılın başlarından beri bilinirdigene de gelişimi ancak yüzyılın sonlarına doğru Fransa ve Almanya'da kağıt yapımına geçilmesiyle başlamıştır




British Museim'da bulunan "İsa Herodes" in Önünde " gibi kalın çizgili ve az gölgeli erken ağaç baskılar 1400'e tarihlenebilirAlmanya'da yapılan en eski ağaç baskı örneği ise 1423 tarihli " Buxheim Saint Christopher" adlı yapıttır 15yüzyılın başlarında Bavyera,Avusturya ve Bohemya'da dinsel resimlerle oyun kartları önce ağaç bloklardan basıldıSabit olmayan kalıplardan baskı yapma tekniğinin geliştirilmesi ile ağaç baskı kitap resimleri Hollanda ve İtalya'da da yaygınlaştı16yüzyılda siyah dış çizgili ağaç baskı tekniği Albrecht Dürer ve izleyicileri Lukas Cranach ve Hans Holbein tarafından en yetkin düzeyine ulaştırıldıHollanda'da Lucas van Leyden ve İtalya'da Jacopo de 'Barbari ile Domenico Campagnola gibi bakır oyma sanatçıları ağaç baskılar da ürettiler



Ağaç baskı,17yüzyılda popüler kitap resimleri basımında kullanılan en yaygın teknik olduAncak bellibaşlı sanatçılardan hiçbiri bu alanda yapıt vermediler19yüzyılın başlarında ise,resim ve kabartmaların tıpkı basımlarının üretimine büyük kolaylıklar getiren ve daha iyi sonuçlar veren enine kesme yöntemi ( wood engraving) boyuna kesme yönteminin yerini aldıAncak 20yüzyılın ortalarında fotoğraf klişesinin ( photoengraving) gelişmesiyle enine kesilmiş ağaç baskılar da yaygınlığını yitirdiAşağı yukarı aynı dönemlerde belli başlı sanatçılar boyuna kesme yönteminin anlatımcı gücünü yeniden keşfettilerNorveçli sanatçı Edvard Munch, çizimlerini hazırlarken oyduğu yumuşak dokulu ağacın doğal damar çizgilerinden de yararlandıFransız ressamı Paul Gauguin ise ağaç yüzeyini zımpara kağıdıyla işleyerek yeni tonlar ve dokular elde ettiAlmanya'da dışavurumcu sanatçılar ortaçağ ağaç baskı tekniğinin canlılığından esinlenerek amaçladıkları çarpıcı ve kaba etkiyi elde edebilmek için ağacı kaba bir üslupla yontup işledilerBu yöntem,ABD'de Rockwell Kent'in kitap resimleri ile Federal Sanat Projesi çerçevesinde çalışan sanatçıların ürünleri aracılığıyla 1920 ve 1930'larda önem kazandıIIDünya Savaşından sonraysa Misch Kohn ,Leonard Baskin ve Carol Summers gibi sanatçılar ağaç baskının bu ülkede daha çok gelişmesine katkıda bulundular

Ağaç baskı,Japon sanatında da önemli bir rol oynadı16ve 17yüzyıllarda tür resmi örnekleri üreten Ukiyo-e akımı ülkede yaygınlık kazandıHalk tarafından çok beğenilen bu baskılar Ukiyo-e resimlerine olan büyük talebi ucuz ve pratik bir yoldan karşılama amacına da hizmet ettiUkiyo-e ağaç baskı türünün yaratıcısı olarak bilinen Hişikava Moronobu'nun ( y1618- y1694) halkın çok tuttuğu edebiyat yapıtları için ürettiği ağaç baskılar bir anda başarı kazandıAkımın başka bir özgün uygulaması da önemli günleri hatırlatmak amacıyla yapılan ve surimono adıyla bilinen minyatür baskılardırBu yapıtlarda genellikle bir şiir yer alır ve baskı altın ya da gümüş tozuyla bezenmiş özel bir kağıt üstüne yapılırdıUkiyo-e sanatı 18yüzyılda Hokusai ve Hiroşige'nin manzaralarıyla doruk noktasına erişti19yüzyılın sonlarına doğru Batı'ya tanıtılan bu ağaç baskılar Avrupalı öncü ( avant-garde)sanatçıları büyük ölçüde etkiledi

Ukiyo-e tekniği 20yüzyılda Munakata Şiko,Hiratsuka Un'içi ,Maekava Şempan ve Onçi Koşiro gibi Japon hanga ustaları tarafından yeniden canlandırıldıEnine kesilmiş ağaç blokla baskı yapma tekniği 18yüzyılın ikinci yarısında İngiltere'de geliştirildiİngiliz baskı ustası Thomas Bewick 'in 1797 ve 1804 tarihlerinde yayımladığı A History of British Birds (İngiliz Kuşlarının Tarihi) gibi doğa tarihi kitaplarında bu teknik ilk kez geniş çapta uygulandıAncak Bewick'in ölümünden sonra ağaç baskı,yalnızca başka sanat yapıtlarının tapkıbasımlarını üretmede kullanıldıKendi desenlerini ağaç bloklar üstüne oyan ve basan İngiliz şairi ve ressamı William Blake'in yapıtları ise, o dönemde bu teknikle yapılan çalışmalar arasında kendine özgü örnekler olarak kaldı

Ağaç baskı 19yüzyılda Fransa ve Almanya'da kitap,gazete ve dergi resimlemesinde yaygın biçimde kullanıldıÖrneğin,Fransa'da Gustave Dore ve Almanya'da Adolf Menzel,daha sonra bazı zanaatkarlar tarafından ağaç bloğa uygulanan çok sayıda kitap resmi çizdiler19yüzyılın sonlarına doğru tıpkı basım çalışmalarında fotoğraf klişesinin ağaç baskının yerini almaya başlamasına karşın,boyuna kesme yöntemiyle yapılan ağaç baskı gene de geçerliliğini korudu ve 20yüzyılın ortalarında ,verdiği olağanüstü sonuçlar nedeniyle MCEscher,Leonard Baskin ve Misch Kohn gibi sanatçılar tarafından kullanıldı



Kaynak;AnaBritannica cilt 1 sayfa 181 frmsinsinet için derlenmiştir