Fiziko Kimya - Kimyasal Kinetik - Reaksiyon Basamağı (Mertebesi) Ve Molekülaritesi

Basamak

Reaksiyon hızı maddelerin derişimi ile orantılı olmalıdır Ayrıca maddelerin derişimlerinin kuvvetleri ile de orantılı olmalıdır Bu kuvvet, reaksiyona giren molekül sayısına eşittir

RHa [X]2 Reaksiyona A maddesinden 2 molekül katıldığı için hız derişimin karesi ile orantılıdır

Reaksiyon hızı, derişimin kaçıncı kuvveti ile orantılı ise reaksiyonun basamağı o kuvvet kadardır

Hız derişimin birinci kuvveti ile orantılı olduğu için bu reaksiyonun basamağı bir olur

Hız derişimin ikinci kuvveti ile orantılı olduğu için bu reaksiyonun basamağı iki olur

Hız X� in ve Y�nin birinci kuvvetleri ile orantılı olduğu için reaksiyonun basamağı 1+1 =2 dir (kuvvetler toplamı)

Bir reaksiyonun basamağı, stokiyometrik denkleme bakılarak söylenemez Basamak deneysel olarak bulunur Deney sonunda reaksiyonun hızının derişimin kaçıncı kuvveti ile orantılı olduğu saptanır ve bu kuvvet o reaksiyonun basamağıdır denir

0402 Molekülarite

Bir kimyasal reaksiyon, bazı basamaklardan geçerek oluşuyorsa reaksiyonun hızı bu basamaklardan en yavaş olanın hızına eşit olacaktır Bu en yavaş basamağa hız belirleyen basamak denir

Bir reaksiyonun moleküleritesi, hız belirleyen basamakta rol alan moleküllerin yada iyonların sayısıdır

Örnek

Deneyler bu reaksiyonun hızı için;

RH = k[N2O5] eşitliğini vermektedir

2 mol N2O5 reaksiyona girdiği için reaksiyon basamağı ikidir

Moleküleritesine göre;

Eğer bu tepkime reaksiyonun hız belirleyen basamağı ise moleküleritesi iki (bi-moleküler) oluyor

Deneyler bu reaksiyonun hızı için;

RH = k[KClO] 2 eşitliğini vermektedir

Moleküleritesine göre;

Eğer bu tepkime reaksiyonun hız belirleyen basamağı ise moleküleritesi üç (tri-moleküler) oluyor

Uni-moleküler bir reaksiyon I basamaktan, bi-moleküler bir reaksiyon II basamaktan, tri-moleküler bir reaksiyon ise III basamaktan olmakla birlikte bu cümlelerin tersi doğru değildir