Dörtlüklerle Kurulan Nazım Biçimleri

Dörtlüklerle Kurulan Nazım Biçimleri

Divan Edebiyatında Nazım Şekilleri - Rubai - Tuyuğ - Tuyuk

RUBAİ

*
Dört dizelik nazım şeklidir
*
Kafiyelenişi çoğunlukla aaba şeklindedir Ancak dört dizeyi de birbiri ile kafiyeli (aaaa) olan rubaîler de vardır
*
Şairler rubaîlerde mahlas kullanmaz
*
Kendine özgü 24 kalıbı vardır
*
Rubaîlerin özel aruz kalıpları vardır
*
Rubaîlerde şairler genel olarak hikmet taşıyan düşün-celerini, dünya görüşlerini rindâne tavırlarını, maddî ve manevî aşk anlayışlarını dile getirirler
*
Rubaîlerde tek bir düşüncenin en kısa yoldan, en yoğun bir şekilde anlatılması gerekir Bu bakımdan dizeler arasında tam bir anlam uyumu vardır
*
Rubaînin en kuvvetli dizesi üçüncü dizedir
*
Rubaî, İran edebiyatında doğmuş, oradan Türk ve Arap edebiyatlarına geçmiştir
*
Bu türün en büyük şairi Ömer Hayyam'dır
*
Türk edebiyatında ise Azmizâde Haletî (XVII yüzyıl) rubaî yazmayı meslek hâline getirmiştir Son dönemde bu türün en başarılı son temsilcisi Yahya Kemal'dir

Rubai Örneği:

Kimdir ki gamında nâle vü zâr etmez
Derdin sana nâle ile izhâr etmez
Feryadına hiç kimsenin yetmezsin
Feryâd ki feryâd sana kâr etmez

Fuzulî

2- Tuyuğ (Tuyuk)

*
Bir dörtlükten meydana gelen bir nazım şeklidir
*
Rubaîye benzer
*
Kafiyeleniş şekli de onun gibi aaxa şeklindedir
*
Aruz vezninin yalnız fâ'ilâtün/ fâ'ilâtün /fâ'ilün kalıbı ile yazılır
*
Tuyuğ sadece Türklerin kullandığı bir nazım şeklidir
*
Halk edebiyatındaki maninin karşılığı olarak klâsik şiire geçmesinden meydana geldiği söylenebilir Mânide olduğu gibi tuyuğlarda da genellikle cinaslı kafiye kullanılır
*
Şairler, bu nazım şekli ile rubaîlerde olduğu gibi dünya görüşlerini, dinî tasavvufî düşüncelerini dile getirmişlerdir
*
Konu sınırlaması yoktur
*
Edebiyatımızda Kadı Burhaneddin, tuyuğ şairi olarak isim yapmıştır

Tuyuğ Örneği:

Gözü cân esrütmeğe hammâr imiş
Kaşı gönül yıkmağa mi'mâr imiş
Diledim hâlim ki gözüne diyem
Turfa budur gözleri bîmâr imiş