Dörtlüklerle Kurulan Nazım Biçimleri
 

Dörtlüklerle Kurulan Nazım Biçimleri

Divan Edebiyatında Nazım Şekilleri - Rubai - Tuyuğ - Tuyuk

RUBAİ

*
Dört dizelik nazım şeklidir.
*
Kafiyelenişi çoğunlukla aaba şeklindedir. Ancak dört dizeyi de birbiri ile kafiyeli (aaaa) olan rubaîler de vardır.
*
Şairler rubaîlerde mahlas kullanmaz.
*
Kendine özgü 24 kalıbı vardır.
*
Rubaîlerin özel aruz kalıpları vardır.
*
Rubaîlerde şairler genel olarak hikmet taşıyan düşün-celerini, dünya görüşlerini rindâne tavırlarını, maddî ve manevî aşk anlayışlarını dile getirirler.
*
Rubaîlerde tek bir düşüncenin en kısa yoldan, en yoğun bir şekilde anlatılması gerekir. Bu bakımdan dizeler arasında tam bir anlam uyumu vardır.
*
Rubaînin en kuvvetli dizesi üçüncü dizedir.
*
Rubaî, İran edebiyatında doğmuş, oradan Türk ve Arap edebiyatlarına geçmiştir.
*
Bu türün en büyük şairi Ömer Hayyam'dır.
*
Türk edebiyatında ise Azmizâde Haletî (XVII. yüzyıl) rubaî yazmayı meslek hâline getirmiştir. Son dönemde bu türün en başarılı son temsilcisi Yahya Kemal'dir.

Rubai Örneği:

Kimdir ki gamında nâle vü zâr etmez
Derdin sana nâle ile izhâr etmez
Feryadına hiç kimsenin yetmezsin
Feryâd ki feryâd sana kâr etmez

Fuzulî

2- Tuyuğ (Tuyuk)

*
Bir dörtlükten meydana gelen bir nazım şeklidir.
*
Rubaîye benzer.
*
Kafiyeleniş şekli de onun gibi aaxa şeklindedir.
*
Aruz vezninin yalnız fâ'ilâtün/ fâ'ilâtün /fâ'ilün kalıbı ile yazılır.
*
Tuyuğ sadece Türklerin kullandığı bir nazım şeklidir.
*
Halk edebiyatındaki maninin karşılığı olarak klâsik şiire geçmesinden meydana geldiği söylenebilir. Mânide olduğu gibi tuyuğlarda da genellikle cinaslı kafiye kullanılır.
*
Şairler, bu nazım şekli ile rubaîlerde olduğu gibi dünya görüşlerini, dinî tasavvufî düşüncelerini dile getirmişlerdir.
*
Konu sınırlaması yoktur.
*
Edebiyatımızda Kadı Burhaneddin, tuyuğ şairi olarak isim yapmıştır.

Tuyuğ Örneği:

Gözü cân esrütmeğe hammâr imiş
Kaşı gönül yıkmağa mi'mâr imiş
Diledim hâlim ki gözüne diyem
Turfa budur gözleri bîmâr imiş