Türkiye'deki Akarsular-Akarsularımız

[CENTER]



Türkiye'deki Akarsular-Akarsularımız

Marmara Denizi
Trakya yakasından dökülenler
Kınık Deresi

Anadolu yakasından dökülenler
Yalak Deresi
Kocasu Deresi (Uluabat Gölü'nden sonra Koca Deresi)
Karaerik Deresi
Aliova Çayı
Emet Suyu
Simav Çayı
Kara Deresi
Kadıköy Deresi
Kocaafşur Çayı
Madra Deresi
Hanife Deresi
Gölcük Deresi
Dombay Deresi
Killer Deresi
Değirmencik Deresi
Keçi Deresi
Simav Çayı
Nilüfer Çayı
Gönen Çayı
Biga Çayı
Can Deresi
Yakacık Deresi
Mermer Deresi
Uludere
Birgos Çayı
Koca Çayı
Ege Denizi

Trakya yakasından dökülenler
Meriç Nehri
Ardas
(Krumovica
Tunca
Erithropótamos
Luda Reka
Diavolorrema
Ergene Nehri
Çorlu Suyu (Deresi)
Vize (Ana) Deresi
Sakızköy (Poyralı) Deresi
Çiftlik Deresi (güney)
Çiftlik Deresi (kuzey)
Ana Deresi
Şeytan Büyük Deresi
Akar Deresi
Teke Deresi
??? - (Süloğlu Barajı)
Kaysan Deresi
(Kadıköy Barajı)
Kavak Suyu
Koca Deresi

Anadolu yakasından dökülenler
Küçük Menderes Çayı
Tuzla Çayı
Hayran Çayı
Bakır Çayı
?? - (Güzelhisar Barajı)
Gediz Nehri (Gediz Çayı)
Koca Çayı
Bağ Deresi
Büyük Çayı
Küçük Menderes Nehri
Büyük Menderes Nehri
Kufi Çayı
Banaz Çayı
Yaver Deresi/Demirler Deresi
?? - (Dandalaz Barajı)
Akçay
Çine Çayı
Kamış Çayı
?? - (Karpuzlu Barajı)
Madran Çayı
Koca Çayı

Akdeniz'e dökülenler
Aksu
Asi
Ceyhan
Dalaman Çayı
Göksu
Manavgat Nehri
Seyhan
Zamantı
Göksu
Karadeniz
Çoruh
Harşit
Melet
Bolaman Irmağı
Elekçi Deresi
Cevizdere
Lahna Deresi
Tabakhane Deresi
Curi Irmağı
Akçay
Devrekâni Çayı
Riva Deresi
Pabuçdere
Rezve Deresi
Sakarya
Yeşilırmak
Kızılırmak
Filyos
Bartın Çayı
Yağlıdere
Gerevela deresi

Basra Körfezi'ne dökülenler
Fırat
Dicle

Hazar Denizi'ne dökülenler
Aras
Kura

Simav Çayı

Simav Çayı (ya da Susurluk Çayı), kaynağını Simav yakınlarındaki Şaphane Dağları'ndan alır Susurluk ovası'nda kuzeye yönelir ve en son Karacabey'den geçerek Marmara Denizi'ne dökülür Marmara Denizine dökülen en büyük ırmaktır Antik adı 'Makestos'dur

Başlıca kolları; Nilüfer Çayı, Mustafakemalpaşa Çayı ve Kocaçaydır Akarsuyun yatak eğimi az olduğundan akış hızı yavaştır

Gönen Çayı

Kazdağılarının eteğinden çıkarak Gönen barajına hayat veren ve buradan da Gönen kenarından geçerek Marmara denizine dökülen efsane Gönen çayında tehlike çanları çalmaya başladı

Bandırmahabernet bu tehlikeye dikkat çekmek, mağdurların ve halkımızın duygularına tercüman olmak, ilgili ve yetkililerin dikkatlerini bu yöne çekmek üzere yerinde araştırmalar, yaptı Kaynağını Gönen Barajından alan tarihi Gönen çayının Denzikent’e ve Marmara denizine uzunluğu yaklaşık 60 kilometre

Gönen Çayı; Kumköy, Ekşidere, Balcı köylerinin kenarından Gönen’e ulaşıyor ve Gönen’den sonra Tuzakçı, Bostancı, Ayvalıdere, Gebeçınar, Bandırmanın Musakça köylerinden sonra da Denizkent sahilinden Marmara denizine akarak dünya okyanusları içinde kayboluyor

Meriç Nehri

Meriç Nehri, (Bulgarca: Марица, Maritsa, Yunanca: Εβρος, Evros) Yunanistan ile Türkiye sınırının bir kısmını oluşturan, Bulgaristan'da doğarak Türkiye'ye giren ve Edirne üzerinde Ege Denizi'ne dökülen ırmaktır Meriç Irmağı 490 km uzunluğundadır Türkiye'de kalan bölümü ise 211 km'dir Meriç nehri Türkiye'nin 10 büyük nehridir

Meriç Nehri Türk sınırları içinde ilk olarak Edirne kuzeyinde Arda ile karışır Bundan sonra Edirne güneyinde Tunca Nehri Meriç Nehri ile birleşir Uzun bir süre Türk-Yunan sınırını çizerek akan Meriç Nehri’ne İpsala yakınlarında Balabancık Köyü batı kısmında Ergene Nehri karışır Meriç Nehri İpsala güneyinde başlıca iki kola ayrılır Birinci kol Türk sınırını İçterk ederek Yunanistan’a geçer ve Saros Körfezine dökülür Diğer kol ise bataklıklar oluşturarak Gala gölü gibi göllenmeler yaparak Türk topraklarından Enez yakınlarında Saros Körfezine (EGE DENİZİ) dökülür

Rumeli'nin en büyük nehirlerinden biri Rodop dağının kuzey eteği yakınlarından çıkar Bulgaristan'ın Filibe ovasını, Edirne şehrini, Batı Trakya'yı suladıktan sonra, Ege Denizine dökülür Uzunluğu 490 kilometredir Bunun 172 kilometresi Türkiye'dedir Başlıca kolları Ergene, Arda ve Tunca'dır

Ergene Nehri

Ergene Nehri, Marmara Bölgesi'nin Karadeniz kıyılarındaki Yıldız Dağları'ndan doğar Çok çatallı bir halde bulunur Birçok kolu vardır En sonunda Meriç Nehri ile birleşerek Ege Denizi'ne dökülür Ayrıca Marmara Bölgesi'nde Ergene Bölümü'ne

ismini vermiştir

Nehir Çerkezköy ve Çorludaki sanayi tesisleri yüzünden kirletilmektedir Özellikle taştığı zaman bütün Ergene Ovası kirlenmektedir Bu kirlilikten Uzunköprü, Pehlivanköy, Alpullu, Çorlu, Çerkezköy gibi nehir üzerinde bulunan yerleşim birimleri etkilenmektedir

Bakırçay

Gelenbe’nin doğusundan başlayan Bakırçay Vadisi’nin, çok küçük bir bölümü il alanı içinde kalmaktadır Vadinin Manisa il sınırları içinde kalan kısmında, Soma-Kırkağaç Ovası bulunmaktadır İlk çağlardaki adı Kaikos'dur

Büyük Menderes

Büyük Menderes (Yunanca: Μαίανδρος, Maiandros), Batı Anadolu’nun en büyük nehridir ve Büyük Menderes Havzası’nın ana sulama kaynağıdır

Küfi Suyu ve Banaz Çayı kollarının birleşmesiyle oluşur ve Ege denizine dökülür Uzunluğu 584 km’dir Büyük Menderes ovası bataklıkları kurutulduktan sonra Türkiye’nin en verimli alanlarından birisi olmuştur

Afyon İli Dinar İlçesi yakınlarında Suçıkan Mevkii’nde doğar Işıklı ve Küf’i Çayları’nı biriktiren Işıklı Barajı’ndan çıkıp Çivril, Çal ve Baklan Ovaları’nı geçer ve Çal’ın doğusundan kuzeye dönerek, Güney İlçesi’ne doğru derin bir yatakta akar Uşak ’tan gelen ve Menderes’in en büyük kollarından olan Banaz Çayı’nı da alarak, Sarayköy Ovası’na iner Denizli hudutları içindeki Çürüksu ve Gökpınar Çayları ile beslenerek batı yönünde ilerler Nazilli, Aydın ve Söke Ovaları’nı besleyip 560 km uzunluğundaki yolculuğunu Söke İlçesi Dipburun Mevkii’nde Ege Denizi’ne dökülerek tamamlar Denizli İli, toplam yağış alanı 11 852 km² olan Büyük Menderes Nehri’nin yukarı havzasında yer alır

Türkiye’nin tarımsal potansiyel bakımından önde gelen alanlarından olan Büyük Menderes Havzası, Denizli’den başlayarak Ege Denizi kıyılarına uzanan çok geniş ovaları kapsar Bu ovalarda pamuk, sebze ve meyve üretilir Entansif tarımın yapıldığı oldukça verimli bu bölgemizde, çok çeşitli ürün deseni bulunmaktadır Havzanın Türkiye alanına oranı % 35 olup, sınırları içinde Denizli, Çivril ilçesi sınırında Denizli iline girer Aydın, Uşak il merkezleri ile Sarayköy, Söke, Nazilli, Çine, Yatağan, Tavas, Buldan, Eşme, Banaz, Çal, Honaz, Dinar, Sandıklı gibi ilçe merkezleri bulunmaktadır Büyük Menderes Havzası, sahip olduğu ekolojik özellikler nedeniyle, Ege Bölgesi ve Türkiye tarımına önemli katkılarda bulunmaktadır Çivril ovası içinde Büyük Menderes nehri suyu çok temizdir Henüz sanayı atıkları karışmadığı için temiz akmaktadır Çivrilliler bu nehri gözü gibi korumakta ve evsel ve sanayi atıkları ile kirletilmemesi için büyük özen göstermektedirler Onları, bu duyarlılıklarından dolayı kutlamak gerekirÇünkü, özellikle aşağıları bu özeni göstermiyorlar ve kanalizasyon atıkları dahil her türlü evsel ve sanayi atığını boşaltmaktadırlar

Büyük Menderes Nehri, yerleşim yerlerinden kaynaklanan evsel atık sular; sanayi kuruluşlarında oluşan endüstriyel atık sular; aşırı, zamansız ve yanlış gübre-pestisit kullanımı etkileriyle kirletilmektedir Havzaya kuş bakışı bakıldığında, arazi kullanım tasarımlarının yetersizliği, üreticinin çok ürün beklentisi sonucu toprağı ve biyolojik çeşitliliği kimyasallarla acımasızca yok edişi, nüfus artışları ile yaşam dengelerinin bozulduğu görülür Atık alıcı ve taşıyıcı ortamı olarak işlevini sürdüren Büyük Menderes’e, teknolojik, evsel ve kentsel atıkların deşarj edilmesi, milyonlarca yılda oluşan ekolojik dengelerin birkaç on yılda bozulması sonucunu getirmiştir Denizli, Uşak ve Aydın illerinde, Büyük Menderes nehrine atık sularını arıtmadan savaklayan 20 tür endüstri kuruluşu mevcuttur DSİ havza istatistiklerinde, Büyük Menderes Nehri Havzası’ndaki belediye sayısı 165 olarak verilmektedir Bunlardan yalnızca altısında kanalizasyon şebekesi bulunmaktadır Aşağı havzalarda ise kirlilik daha da yoğunlaşmakta ve nehir ekosistemi yok olmak üzeredir

Gediz Nehri

Gediz Nehri Anadolu'dan Ege Denizi'ne dökülen Büyük Menderes Nehri'nden sonra ikinci büyük akarsu

İç Batı Anadolu’daki Murat, Eğrigöz ve Şaphane dağlarından inen suların birleşmesiyle oluşan Gediz Nehri, batıya doğru ilerlerken, kuzeyden Kunduzlu, Selendi, Deliiniş ve Demrek Çaylarını, güneyden ise Kulu volkanik yöresinden gelen küçük dereleri sularına katar Uşak ilinin Banaz Çayı'ndan sonra ikinci önemli akarsuyudur Akarsuyun bazı küçük kaynakları bu ilin sınırları içindedir Önce Kütahya il sınırları içinde akan Gediz, Uşak merkez ilçeye bağlı Emirfakı Köyü'nün kuzeyinde Uşak topraklarına girer Irmak, merkez ilçenin Güre Bucağı'na kadar kuzey-güney yönünde akar Bu bucağın yakınlarında batıya döner ve Salihli ilçesinin kuzeydoğusundan Gediz Ovası’na girer ve güneyden Kemalpaşa Ovası’ndan gelen Nif Çayı'nı alarak Foça tepelerinin güneydoğusundan İzmir Körfezi’ne dökülür Irmağın kaynağı olan Murat Dağı'ndan Ege'de denize ulaştığı noktaya kadarki uzunluğu 401 km olup su toplama havzası ise 17500 km²'dir Gediz'in Uşak'taki en önemli kolu Karabol Çayı'dır

Taşkın dönemlerinde sık sık yatak değiştiren Gediz Nehri, yaklaşık 40000 ha’lık bir delta oluşturmuştur Zaman içerisinde İzmir Körfezi’ndeki bazı adalar da kara ile birleşmiş ve delta ovası içerisinde kalmıştır

Yukarıdaki coğrafi bilgiler doğru olmakla birlikte Nehir üzerinde Manisa-Salihli İlçesi sınırları içerisinde Demirköprü Barajı inşaa edilmiştir Baraj bir yandan elektrik üretirken diğer yandan Gediz Ovasının tarımsal amaçlı sulanması için de kullanılmaktadır Sulama hattının Gediz Ovasına dağıtımı Salihli-Adala beldesinden yapılmaktadır

Bugün için Gediz Havzasının en önemli sorunu ekolojik kirlilik olmuştur Geçmişte, özellikle 1980'li yıllarda yoğun olarak kum ve çakıl ocaklarına ruhsat verilmiş olması, bir yandan doğal yapıyı bozarak faunayı olumsuz etkilerken diğer yandan nehrin su seviyesinin alçalmasına neden olmuş ve bu da içinden geçtiği ovanın yer altı sularını olumsuz etkilemiştir Nehre, Demirköprü Barajına girmeden önce Uşak'ta başta dericilik olmak üzere çok sayıda sanayi tesisleri tarafından sanayi atıkları, keza Kula İlçesinde aynı şekilde her türlü atık ve Barajdan sonra da Salihli, Ahmetli gibi ilçelerin atıkları deşarj edilmektedir Kirlilik o boyuttadır ki zaman zaman sığlaşan Nehri bırakın büyük bir su toplama havzası olan Barajda dahi özellikle rüzgarsız günlerde su üzerinde biriken pislikler, değişik renkteki kimyasal atık öbekleri, bir labaratuvar analizi değil fakat çıplak gözle dahi açıkça görülmektedir

Kirliliğin en önemli göstergesi özellikle Barajdan sonra Nehrin faunasında meydana gelen daralmadır Bundan yaklaşık 20 yıl önce başta levrek olmak üzere sazan, yılan balığı, kefal gibi pek çok türün yaşadığı nehirde bugün artık çok sınırlı yerlerde ancak esasen bir çamur ve pis su balığı olan yayın bulunmaktadır Zaten Nehrin suyunun rengi ve kokusu da durumu göstermeye yetmektedir

Yine yukarıda verilen coğrafi bilgiler arasında Nehrin kolları arasında sayılan Nif Çayı da kirlilikten payını almıştır

Nehir havzasının kirliliğinin engellenmesi vs amaçlar için bir Birlik kurulmuşsa da Devlet tarafından gerekli yaptırımlar uygulanmadığından geçen 6 yılda hiçbir ilerleme sağlanamadığı belirtilmektedir Sonuç olarak eski çağın en önemli yerleşim havzalarından olan Gediz Nehrinin bugün için kilometrelerce uzunlukta bir açık kanalizasyon isale hattına dönüştüğü ifade edilmektedir Bu şekilde, Nehrin flora ve faunasıyla can çekişmekte ve kendisiyle birlikte içinden geçtiği, Ovayı da ölüme götürdüğü dile getirilmektedir Bunun sorumluları olarak çevre duyarlılığı olmayan açgözlü sanayici ve işletmeler, oy kaygısıyla hareket eden yerel yönetimler ve şüphesiz merkezi idare gösterilmektedir Eğer dikkat edilmeyip önlem alınmazsa nehir ve ova 3 yıl sonra kendini bir çöle bırakacağı vurgulanmaktadır

Küçük Menderes

Ege yöresinde Bozdağlardan doğar, kendi ismi ile anılan bu ovayı sulayarak, Selçuk İlçesinin batısından denize dökülür Küçük Menderesin alüvyon getirip kıyı çizgisinden sürekli olarak ilerlemiş olması neticesinde, İlk çağların en önemli liman şehirlerinden biri olan Efes bu gün denizden 5-6 km içeride kalmıştır

İsimleri Yunanca "meandros", yani "suların dirsek yaptığı yer" anlamına gelen "Menderes" adlı üç akarsu vardır Batı Anadolu'da Homeros'un İlyada'sındaki Skamandros ırmağıdır Biga yöresinde Kazdağları'ndan inen sularla beslenip Çanakkale Boğazı'na dökülen ve Troya'yı denizden uzaklaştıran "Eski Menderes" ırmağı Yukarıda anlatılmak istenen ve eski adı Kaystros ya da Astarpa olan "Küçük Menderes Nehri", İzmir'in Ödemiş İlçesi arkasında yükselen ve eski adı Tmolos olan Bozdağlar'dan doğarak 175 km yol kateder, Selçuk İlçesi'nin Pamucak sahilinde denizle buluşur O da taşıdığı çamurlarla Efes liman kentini denizden uzaklaştırmıştır Eski adı Maiandros olan üçüncü Menderes, yani "Büyük Menderes Nehri" Uşak-Denizli taraflarında Küçük Menderes'in kollarıyla, Kufi suyuyla ve Banaz Çayı'nın kollarıyla oluşur, büyüyerek 450 km akar Nazilli, Aydın, Söke önünden, yine eski bir liman kenti olan Milet'i getirdiği alüvyonlarla kıyıdan uzaklaştırıp Söke Ovası sahilinde denizle buluşur Türkiye'de ilk betonarme köprünün yapıldığı nehirdir

Aksu

ısparta'da doğar, antalya'dan akdenize dökülür antalya merkez ile serik ilçesinin topraklarını birbirinden ayırır

Asi Nehri

Orontes olarak da adlandırılan Asi Nehri Lübnan Bekaa Vadisi'nin doğu kısmından doğar ve Türkiye Hatay ilinden Akdeniz'e dökülür Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 450 km olup, nehrin büyük bölümü Suriye toprakları içinde bulunmaktadır Antakya ile Akdeniz'e doğal su yolu bağlanmış olan Asi Nehri'nin ortalama su debisi 30 m³/sn dir

Ceyhan Nehri

HaritaElbistan'ın 3 km Güneydoğusunda, Pınarbaşı'ndan doğan ve Elbistan'ın ortasından geçen Ceyhan Irmağı şehrin can damarıdır Akdeniz Bölgesi'nin büyük akarsularındandır ve uzunluğu 509 km’dir Çukurova'da geniş bir delta oluşturarak Akdeniz'de İskenderun Körfezi'ne dökülür Başlıca kolları; Söğütlü, Hurman, Göksun, Mağara Gözü, Fırnız, Tekir, Körsulu ve Aksu çaylarıdır Ceyhan nehri Kahramanmaraş İl sınırları içerisinde genellikle derin vadilerden geçmektedir Bu vadilerin bir çoğu maalesef baraj suları altında kalmıştır Menzelet Baraj gölünün bitiş noktasından itibaren başlayan Kısık Vadisi (Kanyonu) hala doğal yapısındadır Ceyhan vadisi barajlar için son derece elverişli olması nedeniyle üzerinde bir çok baraj kurulmuştur Nehir üzerine Menzelet, Aslantaş, Sır ve Berke hidroelektrik santralleri yer almaktadır Ayrıca Ceyhan tarım sulaması yönünden büyük bir kaynaktır

Orta Asya'da bulunan Seyhun ve Ceyhun olan nehir isimleri Orta Asya'dan göçen Türkler tarafından Çukurova'ya geldiklerinde, Ceyhan ve Seyhan olarak konulmuştur Roma döneminde ise şimdiki Ceyhan ilçesinin bulunduğu yerdeki Roma'ya ait kentin ve nehrin ortak adı ise Pyramus'tur

Dalaman Çayı

burdur sınırlarında doğarbirkaç büyük koldan beslenir ve dalaman 'dan akdeniz 'e dökülürdalaman adı ,önce çaya daha sonra ilçeye verilmiştir ki ilçenin ilk adı karaçalı 'dırçayın adının bir hikayesi vardır :zamanında askerlerin çayı geçmesi gerekmişköprü de olmadığı için suya dalmak zorundalarama askerlerin birisi sudan çok korkarmış ve kendisine suya dalması için emreden komutanına dalaman diyerek karşı gelirmişsonunda emir demiri kesmiş ve asker suya dalmış,ama akıntıya kapılmışsuda batıp çıkarken dalaman dediydim,dalaman dalamaaan diyerek gözden kaybolmuş gitmiş

Dalaman Çayı küçük fakat suyu bol Akdeniz havzası akarsularından Gülhisar’ın güneyinde Yeşilgül Dağının kuzey yamaçlarından çıkar Acıpayam yakınlarına kadar kuzey yönünde akar Bu sırada suyu bol değildir Eşler dağından gelen küçük çaylarla birleşerek suyu bollaşır Acıpayam Ovasında büyük bir dirsek yaparak güneybatıya doğru akmaya başlar Acıpayam ovasından sonra dar ve derin vadilerin içinden akar Arazi çok arızalı olduğundan pekçok çağlayan meydana getirir Bölge çok yağmur aldığı

Dalaman Çayı hakkında

Dalaman Çayı küçük fakat suyu bol Akdeniz havzası akarsularından Gülhisar’ın güneyinde Yeşilgül Dağının kuzey yamaçlarından çıkar Acıpayam yakınlarına kadar kuzey yönünde akar Bu sırada suyu bol değildir Eşler dağından gelen küçük çaylarla birleşerek suyu bollaşır Acıpayam Ovasında büyük bir dirsek yaparak güneybatıya doğru akmaya başlar Acıpayam ovasından sonra dar ve derin vadilerin içinden akar Arazi çok arızalı olduğundan pekçok çağlayan meydana getirir Bölge çok yağmur aldığından çayın akışı hızlı ve suyu boldur Dalaman Ovasına girdiği zaman akışı yavaşlar Bu sebepten Dalaman’la deniz arasında ulaşım bakımından faydalanılır Kıyıda getirdiği alüvyonlardan meydana gelen ova çok verimlidir Burada her çeşit tarım yapılır Çayın uzunluğu 229 kilometredir

Göksu

Göksu Antalya, Konya, Karaman ve Mersin illerinden akan ve Akdenize dökülen bir nehirdir Göksu nehri 260 km uzunluğundadır Aşağı yukarı aynı uzunlukta iki kolu vardır, kuzey kolu Gökçay güney kolu ise Gökdere'dir, ikisinin kaynağıda Toros Dağları'ndaki Geyik Dağları'ndan çıkar Geyik Dağları Antalya-Gündoğmuş ve Konya-Hadım arasındadır ve Alanya'nın 50 km kuzeyinde bulunur Bu iki kol Karaman-Ermenek'i geçtikten sonra Mut'un güneyinde birleşerek Göksu adını alır ve daha sonra Taşucu ile Silifke arasında Akdeniz'e dökülür

Akgöl'ü ve Paradeniz'i içine alan Göksu deltasında, 300'den fazla kuş türü yaşar Nesli tükenmekte olan deniz kaplumbağası Caretta caretta ve mavi yengeç (Callinenectes sapidus) yumurtalarını bu bölgeye bırakır Bu iki türünde dünya üzerindeki yumurtlama alanları çok az kalmıştır Göksu Nehri bu ve diğer özel doğa yapısı nedeniyle çevre bakanlığınca koruma altına alınmıştır

Ayrıca Göksu Nehri'nde Mut'un güneyinden başlayarak 90 km'lik bir bölümünde su sporları yapılırGenellikle yavaş akışlı bir nehir olması nedeniyle raftinge (akarsu veya nehir botu sporu) yeni başlayanların deneyim kazanmaları için son derece uygundur

İmparator Frederick Barbarossa Üçüncü Haçlı Seferi sırasında 1190 yılında Göksu'da (o zamanki adıyla Saleph) boğulmuştur

Manavgat Çayı

Manavgat Çayı denize yaklaştıkça denize paralel bir seyir alır Artık denizle çay arasında sadece ince bir kıyı şeridi ve mükemmel bir plaj vardır Bir süre böyle akmaya devam eden çayın soğuk (ama gerçekten soğuk) suları bunun devamında Akdeniz'in sıcak suları ile kucaklaşır Denizle çay arasında kalan kıyıda ise bol miktarda şezlong ve tekne turlarının küçük tesisleri bulunmaktadır Burada ister hemen önünüdeki Akdeniz tuzlu sularına kendinizi atabilir ve güneşin tadını çıkarabilir; iserseniz de hemen arkanızda Manavgat Çayının buz gibi sularında serinleyebilirsiniz

Seyhan Nehri

Seyhan Nehri (Ψάρος=Psaros), Türkiye'nin Akdeniz'e dökülen ırmaklarının en büyüklerinden birisidir Uzunluğu 560 km'dir Havza alanı ise 20600 km²'dir İki önemli kolu vardır: uzun olanı, Kayseri-Pınarbaşı ilçesinden, 1500 metre yükseklikteki Uzun Yayla'dan doğan Zamantı suyudur ve Kayseri'nin Pınarbaşı, Tomarza, Develi, ve Yahyalı ilçelerinden geçer Orta Toroslar'ın (Tahtalı Dağları) uzanış doğrultusunda akan bu su, Çukurova'ya inmeden önce Adana'nın 80 km kuzeyinde Aladağ ilçesinin Akinek Dağı yamaçlarında diğer önemli kolu olan Göksu ile birleşir

Adana'nın içinden geçer ve bu şehri Seyhan ve Yüreğir isimli iki ilçeye böler ve Çukurova'nın en batı kesiminde, Adana-İçel sınırında Deli Burnu'nda Akdeniz'e dökülür

Seyhan Nehri üzerinde Yedigöze, Çatalan ve Seyhan hidroelektrik santralları kurulmuştur

Ayrıca Seyhan Nehri Ceyhan Nehri ile beraber Çukurova'da tarımsal sulama için çok büyük önem taşır, özellikle pamuk üretemi için Pamuk üretimi en çok su talep eden tarımsal işlemlerinden birisidir ve çevre kirliligi bakımından hassas bir tarımsal sanayidir

Çoruh Nehri

Çoruh Nehri (Gürcüce:/ Çorohi), dünyanın en hızlı akan nehirlerinden biri ve en derin nehridirArtvin ilinin en büyük akarsuyudur Bu illerdeki hemen hemen bütün çay ve dereler Çoruh’un kollarını oluştururlar

Kaynağını Mescid Dağı'nın (3255 m) batı yüzünden alır Önce batı doğrultusunda akıp [bayburt ve ispir ]’den geçtikten sonra bir yay çizerek Yusufeli'nin Yokuşlu köyü önünde Artvin il sınırlarına girer Yusufeli, Artvin ve Borçka’nın içerisinden geçtikten sonra Borçka’nın Muratlı kasabasından geçerek burada il ve ülke sınırlarını terk eder ve Batum’da Karadeniz’e dökülür Toplam uzunluğu 376 km olan Çoruh Nehrinin il sınırları içerisindeki uzunluğu 150 km olup 100 km'si Yusufeli sınırları içerisinde seyreder Çoruh’un debisi Mayıs ayında (569/529 m³/sn) zirveye çıkar Yıl boyunca en düşük debisi ise 5309 m³/sn’dir Eğim %5’tir

Çoruh Nehri'nde başta sazan ve kefal olmak üzere birkaç balık türü bulunur Nehrin Yusufeli sınırları içerisinde seyreden 100 kilometrelik kısmı rafting ve kano gibi su sporları için en uygun ve en zorlu parkurları meydana getirmiştir

Sakarya Nehri

Sakarya Nehri Kızılırmak ve Fırat nehirlerinden sonra Türkiye'nin üçüncü en uzun, Kuzeybatı Anadolu'nun ise en büyük akarsuyu

Uzunluğu 824 km olup, beslenme havzasının genişliği 53800 km²'dir Afyon'un kuzeydoğusundaki Bayat Yaylası'ndan doğar

Önce İç Anadolu’ya doğru akar sonra Kızılırmak'ın tersine bir kıvrımla, kuzeye döner, Polatlı yakınlarında en büyük kollarından biri olan Porsuk Çayı'nı ve Ankara Çayı'nı alır Geyve Boğazı'ndan geçer ve Karasu'dan akarak Karadeniz'e dökülür

Sakarya Nehri'nin Aladağ ve Kirmir sularını aldığı yerde Türkiye'nin en büyük santrallerinden biri olan Sarıyar Hidroelektrik Santrali ve Gökçekaya Hidroelektrik Santralı kurulmuştur Sakarya Nehrinin eskiçağda adı Sangarios idi

Yeşilırmak

Uzunluk 519 km

Yeşilırmak Sivas'ın kuzeyinde Kösedağ eteklerinden doğan ve Karadeniz'e dökülen Türkiye'nin en büyük 2nehridir

519 km uzunluğundaki Yeşilırmak Tokat Amasya ve Samsun illerinden geçerken çeşitli akarsularla birleşir Nehir başlıca 3 kolun birleşmesinden meydana gelir Kelkit Çayı nehrin en büyük koludur Nehrin kolları ile beraber taşıdığı alüvyonlar Çarşamba Ovasını oluşturmuştur

Üzerinde Almus, Ataköy, Hasan Uğurlu ve Suat Uğurlu Barajlarının kurulduğu Yeşilırmak düzensiz bir rejime sahiptir

Antik çağ filozofu Strabon'un eserlerinde adı iris olarak geçerefsane

Kızılırmak Nehri

Kızılırmak Nehri Türkiye topraklarından doğarak yine, Türkiye topraklarından denize dökülen en uzun akarsudur Uzunluğu 1355 km’dir Deniz taşımacılığı için kullanılmaz Başlıca kolları Delice Irmağı, Devrez ve Gökırmak’tır

Nehir, İç Anadolu'nun en doğusundaki Sivas ilinde Kızıldağ 'ın güney yamaçlarından yaklaşık 39,8° Kuzey 38,8° Doğu noktasından doğar, ilk önce batı ve güney batıya 38,7° Kuzey 34,8° Doğu ya kadar akar, daha sonra yay şeklinde biçimlenir İlkin batıya, daha sonra kuzey doğudaki Tuz Gölü'nü geçerek kuzey batıya akar Daha sonra kuzey ve kuzey doğuya yönelir Burada Delice Irmağı ile 4047° Doğu 3414° Batı nokasında birleşir Sonra zig zaglar çizerek kuzey batıya akar 4110° Doğu 3442° Batı da Devrez Nehri ile birlikte akarVe Kuzey doğuya doğru döner Sonuçta Karadeniz'e 4172° Kuzey 3595° Doğu noktasında boşalır Sırasıyla Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Aksaray, Çankırı, Çorum ve Samsun illerinden geçerken çok sayıda dere ve çayın sularını toplayarak Bafra Burnu'ndan Karadeniz'e ulaşır

Yağmur ve kar sularıyla beslenen nehrin rejimi düzensizdir Temmuz ve Şubat arasında düşük su düzeyinde akan nehir, Mart ayında hızla kabarmaya başlar ve Nisan ayında en yüksek su düzeyine ulaşır Ortalama debisi 184 m³/sn olan nehrin 20 yıllık gözlem süresince en az 18,4 m³/sn'ye ve en çok 1673 m³/sn'ye ulaştığı tespit edilmiştir

Nehir üzerine 8 baraj yapılmıştır Bunlar Kayseri ilinde Sarıoğlan,Yemliha kasabasında kurulmuş olan Yamula Barajı, Ankara yakınlarındaki Kesikköprü, Hirfanlı ve Kapulukaya barajları ile nehrin Bafra Ovası’na kurulmuş Altınkaya ve Derbent barajlarıdır Nehir üzerine son olarak Obruk Barajı yapılarak 2007 yılı içerisinde su tutumuna başlanılmıştır

İrili ufaklı birçok gölün bulunduğu Kızılırmak Deltası, Türkiye'nin Karadeniz kıyısında özelliğini büyük ölçüde koruyabilmiş en önemli sulak alanlarından biridir 321 kuş türünün bulunduğu delta bitkiler bakımından da öneme sahiptir Deltanın doğu tarafında ülkemizin nadir su basar ormanlarından Geleriç Ormanı bulunur

İskilip Taybı Ovasından KızılırmakAdını suyunun renginden alan, antikçağda ise tuzlu akarsu anlamına gelen Halys adıyla anılan Kızılırmak, Anadolu'da kurulmuş medeniyetlere hep ev sahipliği yapmış Bugün Kızılırmak Vadisi'nde tarihin her dönemine ait izler bulmak mümkün; kaya mezarları ve yerleşimleri, farklı medeniyetlere ait kaleler, köprüler ve daha pek çok iz

Kızılırmak ve yaşam verdiği kentler

Akaçlama alanı üzerinde yaşam verdiği ilçe ve merkez ilçe sayısı 21 ilde 45 tanedir En çok sayıda kentin kurulmasına neden olduğu bölgesi Çorum İl sınırları içerisinde kalan kısmı olup burada 10 adet kentin varlık bulmasını sağlamıştır 45 adet kentin yalnızca 24 tanesi Sivas, Kırıkkale ve Çorum illerindedir

Iralama alan çığırında yer alan ilçe ve merkez ilçe belediyeleri (11 ilde 45 adet); sıralama çoktan aza doğru yapılmıştır:

Çorum ilinde 10 adet: Kargı, Osmancık, Dodurga, Laçin, Oğuzlar, Çorum, İskilip, Uğurludağ, Bayat, Sungurlu

Kırıkkale ilinde 7 adet: Sulakyurt, Bahşılı, Yahşihan, Kırıkkale, Keskin, Karakeçili, Çelebi

Sivas ilinde 7 adet: Gemerek, Şarkışla, Yıldızeli, Sivas, Hafik, Zara, İmranlı

Kayseri ilinde 5 adet: İncesu, Kayseri, Felahiye, Özvatan, Sarıoğlan,

Ankara ilinde 4 adet: Kalecik, Bala, Şereflikoçhisar, Evren

Kırşehir ilinde 3 adet: Kaman, Kırşehir, Mucur

Nevşehir ilinde 3 adet: Gülşehir, Avanos, Ürgüp

Sinop ilinde 2 adet: Durağan, Saraydüzü,

Samsun ilinde 2 adet: Bafra, Vezirköprü

Çankırı ilinde 1 adet: Kızılırmak,

Aksaray ilinde 1 adet: Sarıyahşi

Bu kentlerin bazıları zaman içinde yapılan baraj göletleri nedeniyle Kızılırmak ile sınır olmuşlardır; Sarıyahşi, Bahşılı gibi

Filyos Çayı

Filyos Çayı Zonguldak ilinde Karadeniz'e dökülen çay

Fırat nehri

Fırat nehri, Türkiye'nin en verimli ve su potansiyeli en yüksek ırmağıdır

Fırat nehri Erzincan,Tunceli,Elazığ,Malatya,Çüngüş(Diyar bakır) ,Adıyaman ve Gaziantep il sınırını belirledikten sonra Suriye, daha sonra Irak topraklarına girer Irak'ta denize uzak olmayan bir noktada Dicle Nehri ile birleşerek Şatt'ül-Arab'ı oluşturur ve Basra Körfezi'ne dökülür Nehrin en önemli kolları Murat, Karasu, Tohma, Peri, Çaltı ve Munzur Çayları'dır

Toplam uzunluğu 2800 km ile Türkiye sınırları içinde kalan bölümün uzunluğu ise 1263 km'dir 720000 km² su toplama havzasına sahiptir Fırat Nehri'nin rejimi Türkiye'deki diğer akarsulara göre daha düzenlidir Mart ile Haziran ayları arasında yavaş yavaş kabarır, Temmuz ile Ocak ayları arasında çekilmiş olmasına rağmen yine de bol su akışı olur

Nehir üzerine Türkiye’nin en büyük barajları inşa edilmiştir Bu barajlardan Keban Barajı(Elazığ), Karakaya Barajı(Malatya-Elazığ), Atatürk Barajı(Adıyaman-Şanlıurfa), Birecik Barajı(Birecik) ve Karkamış Barajı(Kargamış) Barajları tamamlanmıştır Ayrıca Fırat'ın suyu inşa edilen 2 adet Şanlıurfa tüneli de Harran Ovası ve çevresine yıllardan beri suya hasret topraklara suyu ulaştırmıştır

Fırat nehri Türkiye de en hızlı aktığı yer olan Erzincan da her yıl yüzlerce turist rafting yapmak için buraya akın ediyorŞimdilik yüzler olarak tabi ediyoruz çünkü henüz fırat nehri turizmi reklamı yapılmamıştır,bu yüzden Fırat nehri gerektiği saygınlığa ulaşamamıştırHenüz rafting pek benimsenmesede özellikle avrupalılar tarafından en çok sevilen spordur ve aynı zamanda spor yapmak için Türkiye ye geldikleri dallardan en önemlisidir

Fırat isminin kökeni

Batı dillerinde Fırat nehri, Euphrates olarak geçer Euphrates adı Yunanca'dan gelen bir sözcüktür İsmin asıl kaynağı konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır:

Eski Farsça'daki Ufratu ve Akad dilindeki Purattu 'dur Eski Farsça'daki sözcüğün Avesta Farsça'sında geçen huperethuua(geçmesi kolay) olduğu tahmin edilmektedir

Arapça tasasızlık, rahatlık anlamına gelen "ferahat" kelimesinden gelmektedir

Fırat; Akadcada Pu-rat-tu, Sümercede Buranun olarak geçmektedir Kelimenin Hint-Avrupa kökenli olmadığı, Akadca ve Sümerceden kaynaklandığı, Eski Farsça ve Farsça aracılığıyla diğer dillere geçtiği görüşü ağırlık kazanmaktadır Eski asur dillerinde de fonetik olarak fırat sözcüğüne yakın olan pratru kelimesi de ilk gelene ait olan anlamında kullanılmıştır

Dicle Nehri

Dicle Nehri Türkiye’de doğup birçok kolları olan ve Irak topraklarına geçip orada Fırat’la birleşerek Şattülarap’ta Basra Körfezi'ne dökülen nehirdir Nehir ana kaynaklarını Doğu Anadolu dağlarından ve dipten sızma yoluyla Elazığ yakınlarındaki Hazar (Gölcük) gölünden alır Türkiye’nin önemli akarsularındandır Doğu Anadolu dağlarından çıkar, Basra Körfezi’ne dökülür Toplam uzunluğu 1900 km’dir Türkiye topraklarında kalan bölümün uzunluğu ise 523 km’dir En önemli kolları Batman ile Garzan, Botan, Habur, Büyük Zap ve Küçük Zap’tır Debisi ortalama 360 m³/sn dir Eylül ayı ortalarında 55 m³/sn ile en küçük, şubat sonunda 2263 m³/sn akımı ile büyük değişiklik gösterir Akarsuda genellikle yaz sonu kuraklığı ve sonbahar başı yağış noksanlığı nedeniyle su azalır Buna rağmen kış sonu yağışı ile ilkbahar başındaki karların erimesinden oluşan su ile kabarır

Uzunluğu 1900 km (Bunun Türkiye topraklarında kalan kısmı 523 km) olan Dicle, Güneydoğu Toroslarda Maden Dağları kesiminde, Hazarbaba Dağı'nın güney tarafında, Yıldızhan yanındaki bir kaynaktan çıkar Eskiden Hazar Gölü'nden beslenirdi Şimdi gölle bağlantısı kesilmiştir Kaynaktan çıktıktan sonra Maden ilçesinin önünden geçerek, Maden Çayı adını alır ve güneydoğuya doğru dar ve derin vadilerden geçip Diyarbakır şehrinin bulunduğu lav sahanlığının doğu kesimine paralel akar Burada nehir vadisinin tabanı 600 m’ye iner Diyarbakır’ın güneyinde 8 km mesafede doğuya yönelir Bundan sonra kuzeyden Toros Dağları yamaçlarından inen başlıcaları Anbarçayı, Kuruçay, Pamukçayı ve Hazroçayı, Batman ve Garzan sularını alır Güneyden ve Mardin eşiğinden inen sel yatakları Göksu ve Savur Çayı Dicle’ye katılır Raman Dağının güney eteklerinde dar boğazlardan geçerek Botan Suyu ile birleşerek onun doğrultusunda güneye döner

Dicle Nehri, güneye doğru akarken Cizre ilçesinin içinden Habur Suyu kavşağına kadar 40 km uzunlukta Türkiye-Suriye arasında sınırı meydana getirir Habur Suyu ile birleştikten sonra Irak topraklarına girer Dicle, Irak toprağında çöküntü çukurdan akarak, dar boğazları aşar Musul’da Büyük ve Küçük Zap sularıyla birleşir Mezopotamya ovasına iner, bundan sonra Bağdat yakınlarında Fırat’a 35 km yaklaşır Burada yine İran’dan gelen Piyale Nehri ile birleşir Bu birleşmeden sonra tekrar Fırat’a yaklaşır ve Kurna yakınında Basra’nın 64 km yukarısında Fırat’la birleşerek Şatt'ül-Arab ismini alır Basra Körfezi'ne dökülür

Dicle Nehrinin suları yaz mevsimi sonlarına doğru azalır Nisan ayında, nehrin yukarı çığırındaki dağlarda karların erimesinden suları çoğalır, en yüksek seviyesine ulaşır Dicle, marttan mayısa kadar üç ay içinde, bütün yıl akıttığı suyun hemen yarısını akıtır Rejimi düzenli değildir Bu bakımdan bazı yıllar haddinden fazla taşarak birçok zararlara sebeb olur Bu sebeple zararlarını önlemek maksadıyla Dicle’nin Mezopotamya’da kalan kıyılarına daha MÖ 3000 yıllarında setler yapılmıştır Bu setler suların taşmasını önlediği gibi ekilen arazilerin yazın sulanmasını da sağlamıştır Fakat setlere rağmen büyük taşmalar önlenememiştir Yirminci asırda çalışmaları ancak 1939’da başlamış ve Kut Barajı yapılmıştır 1958’de Samarra ve 1961’de de Dokham Barajı yapılarak suların taşması önlenmiştir Bugün sadece Samarra ve Amarra arasında bir milyon hektarlık arazi ekilebilir hale sokulmuştur

Dicle, eski Mezopotamya sınırını meydana getiren ırmaklardan biridir Uzunluğu Fırat’tan daha kısa olmakla beraber suyu daha çoktur Dicle, günümüzde de sulama kanallarıyle sulama sağladığı gibi, orta büyüklükteki taşıtlar nehrin ağzından Bağdat’a kadar, daha küçük boy taşıtlarsa Musul’a kadar giderek ulaşıma katkıda bulunmaktadırlar Bu nehirlerden ulaşım bakımından çok faydalanıldığı tarihî kalıntılardan anlaşılmaktadır Dicle kıyısında eskiden kurulmuş Ninova, Nemrut, Asur şehirlerinin eski kalıntıları bunun en sağlam belgesidir

Dicle nehri üzerinde Kralkızı , Batman ve Dicle gibi önemli Hidroelektrik santraller kurulmuştur Ilısu Barajı'nın temeli 05082006 tarihinde Başbakan Erdoğan tarafından atılmış olup, Türkiye'nin baraj gölü açısından 2, enerji üretimi bakımından 4 büyük barajı olan Ilısu'nun tamamlanmasıyla Dicle nehri üzerinde Cizre Barajı'nın yapımına başlanacaktırEski Dice Nehri İçin Tıkla

Dicle isminin etimolojisi:

Dünyada Diclenin bilinen adı Tigrisdir Dünya dillerinede Yunancadan geçmiştir Yunancada kelimelerin sonuna gelen –is eki gelir ve Tigrisden çıkarılınca geriye kök kelime Tigr kalıyor

Kura

Kura (Türkçe: Kura, Azerice: Kür, Gürcüce:- Mt'k'vari), Türkiye'de Ardahan dolaylarından başlayarak Gürcistan'dan geçerek Azerbaycan'ın Sabirabad şehrinde kollarından biri olan Aras Nehri ile birleşir ve Neftçala Rayonu'nda Hazar Denizi'ne dökülür

Aras Nehri

Aras Nehri (Azerice: Araz; Farsça: :ارس) Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde Erzurum'un Tekman ilçesinden doğan Türkiye - Azerbaycan, Türkiye - Ermenistan ve Azerbaycan - İran sınırının bir bölümü oluşturduktan sonra Azerbaycan'da Kura Nehri'ne dökülen nehir 1072 km uzunluğunda, 102 bin km² havza alanına sahip nehir Kafkasyanın en büyük nehirlerinden biridir Nehrin 548 km'si Türkiye sınırları içerisindedir

Tanım

Aras nehri Türkiye'de Erzurum yakınlarında doğuyor Kars, Kağızman ilçesinin kuzeydoğusunda Akuriyan nehrini içine aldıktan sonra Türkiye-Ermenistan sınırı boyunca akmaktadır 11 km'lik Azerbaycan-Türkiye koridorundan sonra Nahcivan-İran sınırını, Ermenistan-İran ve tekrar Azerbaycan-İran sınırını izlemektedir Daha sonra nehir Azerbaycanın içlerine akarak Sabirabad köyü yakınlarında Kura nehrine dökülmektedir

Nehre kuzeyden (sağdan) dökülen ana kollar şunlardır: Zengmar, Sariso, Kotur, Hacılar, Kelibar, Ilgena, Dare ve Balha Türkiye'de Gareso nehri Arasa soldan, Ermenistan'daki Akuriyan, Metsamor, Hrazdan, Azat, Vedi, Arpa, Vorotan, Vogci and Megri ise sağdan dökülmektedir Haçın, Okçi, Kuri ve Kandlan nehirleri Aras'ın Azerbaycandaki kuzey kollarıdır