Çeçence Alfabeler

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Alfabeler
Çeçenya'nın dağlık kesiminde Gürcü alfabesiyle ilk yazılı birkaç belge bulunmuş ancak bunun Çeçence olduğu kesin olarak doğrulanamamıştır

Daha sonra Çeçence, Arap alfabesiyle yazılmıştır

Bu alanda ilk reformlar Şeyh Şamil döneminde, daha sonra 1910, 1920 ve 1922 yıllarında yapıldı

Kiril, Latin ve Gürcü harflerine dayanan Uslar alfabesi, daha çok akademik çevrelerce kullanıldı

Bu alfabe 1911 yılında yeniden düzenlendi, nacak Çeçenler arasında yaygınlık kazanmadı

1925'te Latin alfabesinden uyarlanan bir alfabe geliştirildi

1934'te İnguşça'nın yazımı içinde ortak hale getirildi

Ancak 1938 yılında kaldırıldı

A a
Ã? ae
B b
C c
Ä? ç
Ch ch
Ä?h çh
D d

E e
F f
G g
Gh gh
H h
I i
J j
K k

Kh kh
L l
M m
N n
NÌ¡ nÌ¡
O o
Ö ö
P p

Ph ph
Q q
Qh qh
R r
S s
S s
T t
Th th

U u
Ü ü
V v
X x
XÌ xÌ
Y y
Z z
Å½ z

1938-1992 arasında Çeçence'nin yazımında kullanılan Kiril alfabesi

Kiril

Kiril karşılığı

Latin harfleriyle karşılığı

Ğ Ğ Derece
Ğ Derece
A a

Ğ Ğ Derece
Ğ Derece
Ã? ae

Ğ? 6
6
B b

Ğ B
B
V v

Ğ" Ğ³
Ğ³
G g

Ğ"I Ğ³I
Ğ³IĞ Derece
Ä* g

Ğ" Ğ´
Ğ´
D d

Ğ? Ğµ
Ğµ
E e

Ğ

Ğ? Ğ¶
Ğ¶
Æµ Æ¶

Ğ? Ğ·
Ğ·
Z z

Ğ? N
N
I i

Ğ? Ğ¹
Ğ´OĞ Derece N
Y y

K Ğº
Ğº
K k

K Ğº
Ğº
Q q

K Ğº
ĞºĞ Derece
QÌ? qÌ?

KI ĞºI
ĞºIĞ Derece
Kh kh

Ğ?

n

n
L l

Ğ? Ğ¼
Ğ¼
M m

Ğ Ğ½
Ğ½
N n

Ğ? O
O
O o

Ğ? O
O
Ö ö

Ğ? n
n
P p

Ğ?I nI
nIĞ Derece
Ph ph

Ğ*

R r

Ğ¡ C
C
S s

Ğ¢

T t

Ğ¢I I
IĞ Derece
Th th

Ğ£ y
y
U u

Ğ£ y
y
Ü ü

Ğ¤

F f

Ğ¥

X x

Ğ¥
Ğ Derece
áº? áº?

Ğ¥I I
IĞ Derece
H h

Ğ¦

C c

Ğ¦I I
IĞ Derece
Ä? c

Ğ§

Ç ç

Ğ§I I
IĞ Derece
ÇÌ? çÌ?

Ğ¨

Ş ş

Ğ©

(Ğª)
IOĞ³IĞ Derece Ğ Derece Ğº
Æ É?

(Ğ«)

(Ğ¬)
ĞºIĞµĞ´Ğ Derece Ğ Derece Ğº

Ğ*

E e

Ğ® ?
?
yu

Ğ® ?
?
yü

Ğ¯

ya

Ğ¯

yae

I I
IĞ Derece
J j

1992 yılında Latin kökenli Çeçen alfabesi geliştirildi

Rusya'dan ayrılma yanlısı hükümetin yenilgiye uğramasından sonra yeniden Kiril alfabesine dönüldü

A a
Ã? ae
B b
C c
Ä? c
Ç ç
ÇÌ? çÌ?
D d

E e
F f
G g
Ä* g
H h
X x
áº? áº?
I i

J j
K k
Kh kh
L l
M m
N n
Å? Å?
O o

Ö ö
P p
Ph ph
Q q
QÌ? qÌ?
R r
S s
Ş ş

T t
Th th
U u
Ü ü
V v
Y y
Z z
Æµ Æ¶

Æ É?

Kaynak : Wikipedia

08-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Çeçence Alfabeler Alfabeler Çeçenya'nın dağlık kesiminde Gürcü alfabesiyle ilk yazılı birkaç belge bulunmuş ancak bunun Çeçence olduğu kesin olarak doğrulanamamıştır Daha sonra Çeçence, Arap alfabesiyle yazılmıştır Bu alanda ilk reformlar Şeyh Şamil döneminde, daha sonra 1910, 1920 ve 1922 yıllarında yapıldı Kiril, Latin ve Gürcü harflerine dayanan Uslar alfabesi, daha çok akademik çevrelerce kullanıldı Bu alfabe 1911 yılında yeniden düzenlendi, nacak Çeçenler arasında yaygınlık kazanmadı 1925'te Latin alfabesinden uyarlanan bir alfabe geliştirildi 1934'te İnguşça'nın yazımı içinde ortak hale getirildi Ancak 1938 yılında kaldırıldı A a Ã? ae B b C c Ä? ç Ch ch Ä?h çh D d E e F f G g Gh gh H h I i J j K k Kh kh L l M m N n NÌ¡ nÌ¡ O o Ö ö P p Ph ph Q q Qh qh R r S s S s T t Th th U u Ü ü V v X x XÌ xÌ Y y Z z Å½ z 1938-1992 arasında Çeçence'nin yazımında kullanılan Kiril alfabesi Kiril Kiril karşılığı Latin harfleriyle karşılığı Ğ Ğ Derece Ğ Derece A a Ğ Ğ Derece Ğ Derece Ã? ae Ğ? 6 6 B b Ğ B B V v Ğ" Ğ³ Ğ³ G g Ğ"I Ğ³I Ğ³IĞ Derece Ä* g Ğ" Ğ´ Ğ´ D d Ğ? Ğµ Ğµ E e Ğ Ğ? Ğ¶ Ğ¶ Æµ Æ¶ Ğ? Ğ· Ğ· Z z Ğ? N N I i Ğ? Ğ¹ Ğ´OĞ Derece N Y y K Ğº Ğº K k K Ğº Ğº Q q K Ğº ĞºĞ Derece QÌ? qÌ? KI ĞºI ĞºIĞ Derece Kh kh Ğ? n n L l Ğ? Ğ¼ Ğ¼ M m Ğ Ğ½ Ğ½ N n Ğ? O O O o Ğ? O O Ö ö Ğ? n n P p Ğ?I nI nIĞ Derece Ph ph Ğ* R r Ğ¡ C C S s Ğ¢ T t Ğ¢I I IĞ Derece Th th Ğ£ y y U u Ğ£ y y Ü ü Ğ¤ F f Ğ¥ X x Ğ¥ Ğ Derece áº? áº? Ğ¥I I IĞ Derece H h Ğ¦ C c Ğ¦I I IĞ Derece Ä? c Ğ§ Ç ç Ğ§I I IĞ Derece ÇÌ? çÌ? Ğ¨ Ş ş Ğ© (Ğª) IOĞ³IĞ Derece Ğ Derece Ğº Æ É? (Ğ«) (Ğ¬) ĞºIĞµĞ´Ğ Derece Ğ Derece Ğº Ğ* E e Ğ® ? ? yu Ğ® ? ? yü Ğ¯ ya Ğ¯ yae I I IĞ Derece J j 1992 yılında Latin kökenli Çeçen alfabesi geliştirildi Rusya'dan ayrılma yanlısı hükümetin yenilgiye uğramasından sonra yeniden Kiril alfabesine dönüldü A a Ã? ae B b C c Ä? c Ç ç ÇÌ? çÌ? D d E e F f G g Ä* g H h X x áº? áº? I i J j K k Kh kh L l M m N n Å? Å? O o Ö ö P p Ph ph Q q QÌ? qÌ? R r S s Ş ş T t Th th U u Ü ü V v Y y Z z Æµ Æ¶ Æ É? Kaynak : Wikipedia