Türk Halı Ve Kilimlerdeki Motiflerin Anlamları

MOTİFLERİN DİLİ


Halı ve kilimler başlangıçlarından itibaren sadece insanların fiziksel
ihtiyaçlarını değil, aynı zamanda psikolojik beklentilerini de karşılamak
için yapıldı Dini inançlar ve dinsel yaşam filozofik düşünceleri, insan
ruhunu zenginleştirdi ve geliştirdi Bu, sanatçı ve onun işini çeşitli
yollardan etkiler Sadece halılar ve kilimlerdeki motiflere, kompozisyonlara
bakmak bile bunu aşikar kılar

Türk halılarındaki motiflerin anlamları, bölgelere göre farklılık gösterir
Ancak motifler genelde dini inançları, asaleti, gücü ve aşağıda açıkça
tanımlanmış temaları sembolize eder Halı ve kilimlerin dili sadece
dokumacının hünerini göstermekle kalmaz, ayrıca onların mesajlarını da
iletir

TÜRK HALI VE KİLİMLERİNDE KULLANILAN BAŞLICA MOTİFLER

Muska ve Nazarlık


Bazı insanların bakışlarında bir güç olduğuna, bu bakışların kötülüğe, zarara,
şansızlığa ve hatta ölüme bile sebep olduğuna inanılır Nazarlıklar işte bu kem
bakışların etkisini azaltan çeşitli nesnelerdir Böylece onu taşıyanları korur "Muska" ise sahibini tehlikeli dış faktörlerden korumak için, sihirli ve dini
bir güce sahip olduğuna inanılan yazılı bir tılsımdır

Kuş


Türk halılarında görülen kuş motifleri çeşitli anlamları ihtiva eder Baykuş ve
kara karga gibi kuşlar kötü şans anlamına geldiği gibi; kumru, güvercin ve
bülbüllerde iyi şansı simgelemeleri için kullanılır Kuş; mutluluk, keyif ve
sevginin sembolüdür Güç ve kuvveti simgeler O, Anadolu'da kurulmuş çeşitli
yerleşimlerin, imparatorluk sembolüdür Kuşlar ayrıca ilahi mesajcılara ve uzun
bir yaşama işaret eder Ejderha ile dövüşmüş Anka kuşu, baharı haber verir

Pıtrak


Pıtrak, insanların giysilerine ve hayvanların tüylerine yapışan pamuksu bir
bitkidir Onun, kem bakışları savuşturmaya gücünün yettiğine inanılır Diğer taraftan çiçeklerle dolu anlamında gelen "Pıtrak gibi" deyimi, bu motifin bolluğun bir sembolü olarak un torbaları üzerinde kullanılmasını açıklar

Sandık


Bu motif genelde genç bir kızın çeyiz sandığını simgeler Bu sandığın içindeki
nesneler, eşinin evinde kullanılmak için olduğundan genç kızın beklentileri ve
ümitleri dokuduğu, ördüğü ve üzerine nakış işlediği parçalara yansıtılır

Çengel ve Haç


Türk halılarında haçlar ve çeşitli çengel tipleri, insanları tehlikelerden koruması
için sık sık kullanılır

Ejderha


Ejderha, aslan gibi ayakları, yılan gibi kuyruğu olan ve kanatları bulunan
mitolojik bir yaratıktır Ejderha, hava ve suyun efendisidir Ejderha ve Anka'nın
uçuşunun, bereketli bahar yağmurları getirdiğine inanılır Kocaman bir yılan
olduğuna inanılan ejderha, hazinelerin ve hayat ağacı gibi sırlı nesnelerin
koruyucusudur

Kartal


Güç, kudret, muska, hükümet egemenliği ve eski dini törelerden ortaya çıkan
tılsımlar gibi öğeleri temsil eden kartal figürleri, halı dokumacılığında totemleri
işaret eder

Küpe


Anadolu'da küpeler evlilik hediyesi olarak vazgeçilmezdir Bu motifi kullanan bir
kız, ailesine evlenmek isteğini dolaylı olarak belli etmeye çalışır

Göz


Bazı insanları kötülüğe, zarara, şansızlığa ve hatta ölüme bile sebep olan
güçlü bakışları olduğuna inanılır Göz motifleri, insan gözünün kem bakışlara
karşı en iyi koruyucu olduğu inancından dolayı ortaya çıkarıldı

Bereket


Birlikte kullanılmış "elibelinde" ve "koç boynuzu" motifleri bir erkek ve bir kadını
belirtir Bereket deseni, dişiyi gösteren iki adet "elibelinde" motifi ve erkeği
gösteren iki adet "koç boynuzu" motifinden oluşur Kompozisyonun ortasındaki göz motifi, aileyi kem gözlere karşı koruması için kullanılmıştır

Bukağı


Bukağı; aile birlikteliğinin devamına, aşıkların düşkünlüğüne ve birlikte olma
umuduna işaret eder

El, Parmak ve Tarak


El, Parmak ve Tarak motifi, parmakların kem gözlerden koruduğunu temsil eden beş çizgi ve beş noktayı kapsar El motifi, verimlilik ve iyi şansı birleştirir Aynı
zamanda bu motif, Hz Muhammed'in kız kardeşinin elini sembolize ettiği için de, kutsal bir anlam taşır Tarak motifi genellikle evlilik ve doğum ile
ilişkilidir Bu motif, evlenme arzusunu ve doğumu kem gözlere karşı korumayı ifade eder

Elibelinde


Elibelinde, anneliğin, dişiliğin ve verimliliğin sembolüdür

Saçbağı


Saçbağı motifi, evlenmeye olan istediği temsil eder Eğer bir kadın saçından bir
tutamı dokumasında kullanırsa, bu onun ölümsüzlüğe olan arzusunu dillendirir

Koç boynuzu


Koç boynuzu, Türk halılarında üretkenlik, kahramanlık, güç ve erkeksiliğe alamettir Bununla birlikte bu simge, bunu dokuyan kişinin mutlu olduğunun ve bunu açıkça belirttiğinin ifadesidir

Su yolu


Su yolu, suyun insan hayatındaki önemini vurgular

Akrep


Akrebin zehrinin korkusundan dolayı, insanlar kendilerini bu hayvana karşı
korumak için, akrep veya akrep kuyruğuna benzer mücevherleri taşırlar İşte akrep motifi de bu amaçla kullanılır

Yıldız


Yıldız motifi, Türk halılarında üretkenliği temsil eder

Hayat ağacı


Hayat ağacı motifi, sonsuzluğun sembolüdür Bu motif, ölümsüzlüğü
araştırmanın ve ölümden sonra yaşam olduğu umudunun bir nişanıdır

Kurt izi


İnsanlar bu motifi, kurtlardan ve canavarlardan korunmak için kullanırlar
Tarih öncesi zamanlarda, insanlar tehlikeli hayvanlardan kendilerini korumak
için, bu hayvanları taklit etmenin veya onlara benzer şekiller yapmanın doğru
olduğuna inanırlardı