10.Sınıf Edebiyat Kitabı Cevapları

10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 10-11-12-13-14
0Sınıf Edebiyat Kitabı Cevapları[/url]

SAYFA 10:

1- B
2- D
3- edebi eserler tarihi olayları yansıtır ve bilgi verir
4- D, D, Y
5- uygarlık tarihini, atom bombasının atılmasını
6- edebi eselerden hareketle bir milletin duygu ve düşüncede geçirdiği
evreleri inceler: edebiyat tarihi
Toplumların yaşadıkları olayları sebep-sonuç ilişkisi içinde inceler: tarih
Toplumların yaşamlarını her bakımdan inceler: uygarlık tarihi
Fikir duygu ve hayallerin söz veya yazı ile edebi şekilde ifade edilme sanatıdır: edebiyat




SAYFA 11:

1-a) tarihi daha iyi öğrenebilmek için dönemlere ayrılmıştır Tüm dünyayı etkilediği için bu olaylar kullanılmıştır
b) evet

SAYFA 12:

1-a) göç destanı
Kişiler: Uygur sultanı
Zaman: Uygurlar dönemi
Mekan: turfan, selenge, tola ırmakları ve çin
Mitolojik unsurlar kullanılmıştır ve olağanüstüdür
Zihniyet: gelenek görenekleri, savaşları, akrabalıkları, yaşayışları görülüyor
Kıssa-i Yusuf:
Yapı: beyitlerle yazılmıştır Mesnevidir Aruz ölçüsü kullanılmıştır HzYusufun hayatı anlatılmıştır
Dil ve anlatım: islamiyetin etkisiyle ortaya çıkan Osmanlı Türkçesi
Zihniyet: İslam kültürünün edebiyata yansıması
Araba sevdası:
Yapı: bihruz beyin hayatı Batılılaşmanın etkisi Bihruz beyin evinde geçmiş bir metin
Dil ve anlatım: batı kültüründen etkilenerek yazılmış Düz yazı
Zihniyet: Tanzimat dönemiyle batılılaşmanın etkisi

b) destan: İslamiyet öncesi dönem
mesnevi: İslami dönem
roman: batı etkisinde gelişen türk edebiyatı dönemi

SAYFA 13:

2- a) gazel:
Beyitlerle yazılmıştır Aruz ölçüsü kullanılmıştır Dili ağırdır Yabancı kelimeler çoktur Divan edebiyatı ürünüdür
KoÅŸma:
Dörtlüklerle yazılmıştır Hece ölçüsü kullanılmıştır Dili sadedir Aşık tarzı halk edebiyatı ürünüdür

b) halk edebiyatı halka divan edebiyatı ise okumuşlara hitap eder


SAYFA 14:

1- E
2- D
3- D
4- mesnevi: beyit
Roman: batı uygarlığı
Destan mitolojik öğeler
5-D, D, Y



10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 15-17-18-19-20

SAYFA 15:

1- E
2- E
3- E
4- D, D, D
5- tercümanı ahval, batı etkisinde gelişen türk edebiyatı, şiir ve inşa
6- D
7- C
8- İslamiyet öncesi türk edebiyatı: Şamanizm, yuğ, göktanrı, bozkurt
İslami dönem türk edebiyatı: tasavvuf, kaside, minyatür, aruz
Batı etkisinde gelişen türk edebiyatı: roman, opera, gazete, batılılaşma
9- D
10- A
11- D
12- yaşadığı dönemin etkisinde kaldığı için
13- C



SAYFA 17:

1- geçim kaynakları hayvancılık Yaşam biçimleri göçebelik
2- a) insanlar olayları hep bir bahane bularak ondan olduğuna inanıyorlar ve olayları böyle kapatıyorlar
b) uzayda yaşam olup olmadığını merak ediyorlar

SAYFA 18:

1- a) parçalarda belli oluyor
b) olağanüstü nitelikleri ortaya koyuyor
c) çözüm bulamadıkları konulara olağanüstülük katmışlardır


SAYFA 19:

2- destanları milletler dilden dile yaşatıyorlar Her millet bir destan dönemi yaşamıştır

SAYFA 20:

1- E
2- D, D, D, Y
3- C
4- mitolojik



10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 21-23-24-25

SAYFA 21:

Hazırlık sorusu: nesilden nesile ağızdan ağza aktarılarak günümüze ulaşmıştır Bir de kaşarlı mahmutun divan-ı lügatit türk adlı kitabında yazmaktadır

SAYFA 23:

1- ergenekondan çıkmak için yol aramaları ve çıkmaları
Börtö çenenin bütün boylara haber göndererek ergenekondan çıktıklarını haber vermeleri
Tatarlarla tekrar savaşıp kazanmaları
2- a) vergi alınmış, devlet yapısı güçlüymüş
Zihniyet: bağımsızlık için uğraşmaları
Hayvancılıkla uğraşıyorlarmış Çadırları ve sürüleri varmış
b) Türkler kağanlar tarafından yönetiliyormuş Göçebelikten yerleşik hayata geçmişler Savaşçı bir millet
3- nevruz bayramı



SAYFA 24:

1- A
2- D
3- Y, D, D
4- sözlü edebiyat ürünleri söylendikleri dönemin özelliklerini taşır Geçmiş dönemlerin yaşam biçimleriyle ilgili bilgi verir Bundan dolayı türk kültürü için önemlidir
5- sözlü edebiyat ürünü: destan
Türk destanlarındaki ortak motif: demir
Ergenekondan çıkış günü: nevruz
6- mitolojik, mit
Etkinlik:
Kam: büyücü, doktor
Baksı: büyücü, doktor
Ozan: halk ÅŸairi
Şaman: din adamı


SAYFA 25:

1- sevindikleri zaman insanlar dışa dönük olurlar Mutluluklarını belli ederler Yüzleri güler Ölümler karşısında üzülürler ve içlerine kapanırlar
2- ağıt ve mersiye de ölüm karşısında duyulan duygudan bahsedilmiştir Gazel ve güzelleme de aşktan bahsedilmiştir


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 27-28-29


SAYFA 27:

1- a) ölüm, acı, yas, son
b) bunu yapması kolay yaparsınız
c) inanmadıklarını göstermek için
2- a)
1 dörtlük: -dı mu, -di mü: redif , -l: yarım uyak
2 dörtlük: -tur, -tür: redif
3 dörtlük: -ok: redif
4 dörtlük: -rup, -rıp: redif
5 dörtlük: -yu, -yü: redif
6 dörtlük: -dı, -di: redif
7 dörtlük: -dı, -di: redif
8 dörtlük: -dı, - di: redif
9 dörtlük: -çıdı: redif, -n: yarım uyak



b) ölçü: 7li hece ölçüsü, kalıp: 4+3
c) anlamı kuvvetlendirir
ç) tema: alp er tunganın ölümü, konu: ölüm

3- deyimler:
- bent, benzi sarardı
- öç almak
- feryat etmek
- yarayı deşmek
- niyet etmek

4- a)
KiÅŸileÅŸtirme:
- dağların başı (bile) kertilir
- felek iyice zayıfladı
Benzetme:
- erkekler kurtlar gibi hep birlikte uluyor
- (yüzlerine) safran sürülmüş (sanırsınız)
Abartma:
- yakalarını yırtıyor ve çığlık atıyorlar
- (bu etler vücuttan sarkıyor ve) yerlere değip sürükleniyor
b) şiire zenginlik katıyor ve akılda daha kalıcı olmasını sağlamaktadır


SAYFA 28:

1- 1 koÅŸuk: bahar
2 koÅŸuk: zafer(savaÅŸ)
3 koşuk: ayrılık(vefasız sevgili)
2- a)
1 koşuk: -şıp, -şip: redif
2 koşuk: -uldı: redif
3 koşuk: -dım, -dim: redif
b) ölçü: 7li hece ölçüsü, kalıp: 4+3
3- deyimler:
- yüz yüze gelmek
- hayretler içinde kalmak
- yerden bitmek
- kurulmak
- ekin biçmek


SAYFA 29:

4- kiÅŸileÅŸtirme:
- mor ile yeşil yüz yüze geliyor
- ve birbirlerine sarılıyorlar
Benzetme:
- düşman) askeri ekin (biçilir) gibi biçildi
- (gözlerim) yağmur gibi kan(lı yaşlar) saçıyor (şimdi)
Abartma:
- insan(bu renk cümbüşünü görünce) hayretler içinde kalıyor
- yuvarlak otağ(ım) kuruldu


ANLAMA VE YORUMLAMA

Sagu ile koşuk arasındaki benzerlikler:
İkisi de sözlü edebiyat ürünüdür İkisi de 7li hece ölçüsüyle yazılmıştır İkisinde de deyimler ve edebi sanatlar vardır Her ikisi de dörtlüktür İkisinin de kalıbı 4+3 tür Uyak şemaları aynıdır(düz uyak)
Farklılıklar:
Sagunun nazım şekli: sagu
Tema: acı
Koşukun nazım şekli: koşuk
Tema: sevinç, savaş, aşk


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 30-37-38

SAYFA 30:

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1- D
2- ağıt
DoÄŸa, aÅŸk, yiÄŸitlik
3- eski devlet büyüklerinin ölümü üzerine söylenen ağıt: sagu
Coşku ve heyecanın dile getirildiği manzume: koşuk
Eski Türklerde şair, din adamı: şaman
4- Y, D, Y, D



SAYFA 37:

1- oğuz kağanın doğuşu Oğuzun gençliği Oğuzun göğün kızı ile evlenmesi Oğuzun yerin
Kızı ile evlenmesi Oğuz hanın Türklerin büyük kağanı olması Oğuz hanın batıda idil boyu akınları Oğuz hanın Kıpçak akını Karluk türk boylarının türeyişi Kalaç türk boylarının türeyişi Cürçed akını ve kanglı türk boylarının türeyişi Oğuz hanın güney akınları Oğuz hanın altı oğluna hanlık vermesi Oğuz hanın büyük bir şölen vermesi


TİP ÇÖZÜMLEME TABLOSU:

Tip nasıl bir insandır?
- olağanüstü özelliklerle doğmuş ve büyümüş Halkı için hiçbirşeyden korkmayan kişidir
Tip durağan mıdır, dinamik midir?
- dinamik
Destanın hangi kısmı sizin tip hakkında böyle düşünmenize neden oldu?
- doğuşu ve gençliği Yaptığı savaşlar Türk boylarının üzerine gitmesi
Sosyal ortam ve çevre bu tipi nasıl etkilemiştir?
- olağanüstü özellikler sergilediği için halkın ondan beklentisi fazladır
Bu tipin sizin toplum yapınızdan farkı var mı?
- var
Bu tipin diğer tipler üzerinde etkisi var mı?
- var
Tip kendi kişiliğinin farkında mı?
- farkında
Sizce gerçek hayatta bu destandaki tip gibi davranan biri olabilir mi?
- olamaz


SAYFA 38:

3- a) kağanların kağanı, yerin göğün kağanı, türk boylarının dize getirilişi
b) oğuz kağanın hayatı
4- hayır Birilerinin benden bu kadar çok şey beklemesi beni rahatsız eder
5- zaman: belirli bir zaman dilimi yoktur
Mekan: idil boyu, Kıpçak boyu, orta asya
Mekanın anlatımı: sadece yer isimleri verilmiş
KiÅŸiler: oÄŸuz kaÄŸan, 6 oÄŸlu, 2 eÅŸi
Kişilerin olay örgüsündeki işlevi: oğuz kağan akınlar yapmakta ve halkın beklentilerini yerine getirmektedir
6- a) birçok var
b) dilden dile, nesilden nesile aktarılarak bu hale gelmiştir
2 etkinlik: İslamiyet öncesi türk edebiyatı dönemi
8- ilahi bakış açısıyla bahaeddin ögel


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 40-41

SAYFA 40:

1- nesnel bir anlatım sergilemiştir Gören birisi olarak anlatmıştır
2- olaylar günlük dilden alıntılar yapılarak lirik bir dil kullanılmıştır Manzum bir şekilde yazılmıştır
3- bunlarla beraber dile coÅŸku gelmiÅŸtir
4- destan dili abartılıdır Doğal dil sade bir yapıya sahiptir
5- destan dili karışık, abartılı, liriktir Gerçekçi değildir Roman düzdür Olağanüstülük yoktur Gerçeğe yakındır
6- amaç toplumu eğitmektir Destanlarda idealize edilen tipler sayesinde toplum düzeninin yükseltmektedir
7- varolan döneme ait dönemin özelliklerini içerir Nesilden nesile aktarılırken olağanüstülük artmıştır
8- o dönemin kahramanlıklarının nasıl geçtiğini anlatır


SAYFA 41:

Doğal destan ile yapma destan arasındaki benzerlikler:
Her ikisinde de olağanüstü öğeler vardır Anlatımları liriktir Topluma yer veren olaylar vardır Temaları benzerdir Toplumu eğitmek için yazılır Manzumdur
Farklılıklar:
Doğal destan: anonimdir Belli bir oluşum süreci vardır Mitolojik öğeler oldukça fazladır Zamanı belli değildir
Yapma destan: yazarı bellidir Belli bir oluşum süreci yoktur Mitolojik öğeler fazla değildir Zamanı bellidir

1-
Tema: kahramanlık, savaş, aşk, halkı ve toplumu derinden etkileyen olaylar ve bu olaylardaki etkili kişiler
Dil ve anlatım: manzume şeklinde yazılır
Mekan: bazen yer isimleri verilirken betimleme yapılır Bazen de sadece yer isimleri verilir
Zaman: belirsiz bir zaman anlayışı vardır
Olay örgüsü: olağanüstü öğelerle zenginleştirilerek geniş bir olay örgüsü sağlanmıştır

2- bu dönem edebiyatı müzik eşliğinde dile getirilmiştir Hece ölçüsü kullanılmıştır Nazım birimi dörtlüktür Döneme göre dil sadedir Anonimdir Dizelerde genel olarak yarım uyak hakimdir Daha çok aşk, doğa ve ölüm konularını işler


ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME:
1- C
2- D
3- E
5- D, Y, Y
6- ilyada
Toplumsal


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 43-44-45-46


SAYFA 43:

1-
Yazının icadından önce insanlık tarihi:
Yazının icadından önceki dönemde bilgiler gelecek kuşaklara aktarılmadan önce yok olmaktadır Bu nedenle de ilerleme çok yavaş olmuştur İnsanlar gündelik bilgilerle yetinmek zorunda kalmışrı
Yazının icadından sonra insanlık tarihi:
Sümerlilerin yazıyı icat edişiyle birlikte bilgiler gelecek kuşaklara aktarılmış ve insanlık tarihi bu dönemden sonra hızlı bir şekilde gelişmeye başlamıştır

2- kısacası insanlar daha cahil olurdu


SAYFA 44:

1- yaptıkları savaşlar anlatılıyorçinliler anlatılıyor Ve bu abideyi diktirdiğini söylüyor
2- sesleniş, öğütler, milletime uyarılar
3- azimli, olayları doğru değerlendiren, milleti için her türlü fedakarlığı yapmış olan biri
4- b) türk milletine, türk gelenek ve göreneklerine sahip çıkarsan yaşarsın
5- düzgün cümleler kurulmuştur Cümleler kısa ve anlaşılırdır Yabancı kelimelere yer isimleri dışında rastlanmamıştır

SAYFA 45:

6- a) hükümdarın tanrı tarafından seçilen kutlu birisi olduğuna inanılmıştır Savaşlar yapıldığını anlaşmalar yapıldığını anlatmaktadır Göktürklerin tarihi hakkında da bilgi edinebiliriz
b) günlük yaşamda kullanılan unsurların alfabeye yansıdığını görüyoruz

SAYFA 46:

Sözlü edebiyat: koşuk, sav, sagu, destan
Yazılı edebiyat: göktür yazıtları, Uygur kitabeleri


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 47-49

SAYFA 47:

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME:

1- B
2- D
3- Y, D, Y, Y, Y
4- 8 yüzyıl
Göktürk
Yollug
5- Orhun bölgesinde adına taş diktirilen kağan: bilge kağan
Orhun yazıtlarının bulunduğu ülke: Moğolistan
Orhun yazıtlarında kullanılan türk alfabesi: Köktürk alfabesi



SAYFA 49:

BULMACA:

1- MoÄŸolistan
2- mit
3- oğuz kağan destanı
4- klasik
5- Osman bey
6- ilyada
7- yuÄŸ
8- tercümanı ahval
9- koÅŸuk
10- sagu
11- nutuk
12- manaz
13- kurgan
14- alp er tunga
15- nevruz
16- ozan
17- tigin
18- Tanzimat fermanı
19- tonyukuk


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 50-53

SAYFA 50:

1- A
2- E
3- A
4- A
5- sagu
Ağıt
Mersiye
Yapay ve doÄŸal
6- Y, Y, D, Y, D
7- B
8- din deÄŸiÅŸiklikleri, medeniyet deÄŸiÅŸiklikleri
9- C
10- D
11- A
12- C
13- E
14- D


Sayfa 53

Kültürel değerler ve değişimin nedenleri tablosu
Göktürklerde Kültürel Değerler:
1-Göktanrı inancı
2-Bu inancın etkisinin görüldüğü Göktürk Kitabeleri
3-Göktürk alfabesi
Uygurlarda Kültürel Değerler:
1-Budizm inancı
2-Bu inancın yansıdığı metinler
3-Uygur alfabesi
DeÄŸiÅŸim Nedenleri:
1-Din deÄŸiÅŸikliÄŸi
2-Yerleşik hayata geçilmesi
3-Hayat anlayışının değişmesi
Karahanlılarda Kültürel Değerler:
1-Ä°slamiyet
2-İslamiyetin yansıdığı eserler
3-Karahanlı Türkçesi
4-Arap alfabesi
DeÄŸiÅŸim Nedenleri:
1-İslamiyetin kabulü
2-Din deÄŸiÅŸimiyle birlikte zihniyetinde deÄŸiÅŸmesi

Sayfa 53 2Soru

Türkçenin Edebi bir olarak kullanılması ve deÄŸiÅŸmeyen öğeler Türkçe’nin kullanılmasıdırMilliyetçilil ön plandadır

Sayfa 53 Fotoğrafın yorumu

-konar göçerdirler
-hayvancılık olduğu anlaşılıyor
-atlar evcilleÅŸtirilmiÅŸtir
-hanlıklarla yönetildiği anlaşılıyor


10Sınıf Sayfa 55 Ölçme ve Değerlendirme

1)E
2)B
3)Arap,Türkçe
Ä°lk
Türkçedir
4)D
5)Köktürk devleti=göktanrı inancı
Uygur devleti=Budizm,mani dini
Karahanlı devleti=İslamiyet
Mesnevi nazım şeklinin özellikleri:
1-mesneviler öğüt verici bir olayı anlatan uzun şiirlerdir(savaş,aşk,tarihi olaylar ve tasavvuf)
2-mesneviler divan edebiyatında bir bakıma günümüzdeki roman ve hikayenin yerini tutuyordu
3-beyit sayısı sınırsızdır
4-her beyit kendi arasında kafiyelidir(aa,bb,cc…)
5-aruzun kısa kalıplarıyla yazılır
6-beÅŸ mesnevinin bir araya gelmesiyle hamse oluÅŸur
-mesnevi nazım şekli türk edebiyatında ilk defa ne zaman kullanılmıştır?
11yüzyılda yusuf has hacip tarafında kutadgu bilig’de kullanılmıştır



11 Yüzyıl: Ä°slami Dönem Türk Edebiyatı’na ait ilk eser 11Yüzyıl’a ait olan ‘Kutadgu Bilig’dir Yusuf Has Hacip tarafından yazılmış öğretici bir eserdir Siyaset-nâme niteliÄŸindedir ve 6500 beyitten oluÅŸur Bu döneme ait diÄŸer bir önemli eser de ‘Divânû Lügâtit Türk’tür KaÅŸgarlı Mahmut tarafından Araplara Türkçe’yi öğretmek amacıyla yazılmış bir lügâttır Bu döneme ait önemli bir eser de Edip Ahmet Yükneki’nin öğretici nitelikteki dini kitabı ‘Atabetül Hakayık’tır
12 Yüzyıl: Bu yüzyılın en önemli ismi Hoca Ahmed Yesevi’dir, Türk tasavvuf tarihinin ilk önemli ÅŸairidir Hikmetleriyle büyük ün kazanmıştır Bu yüzyılın diÄŸer önemli ismi ise Kitab-ı Meryem, Kitab-ı Bakırgen ve Kitab-ı Âhirzaman adlı eserlerin sahibi, aynı zamanda Hoca Ahmed Yesevi’nin öğrencisi olan Hakim Süleyman Ata’dır


10Sınıf Sayfa 56 Hazırlık Çalışması

Bir topluluğu millet haline getiren değerler o milletin dili, dini ve ırkıdır Bu üç faktörden ırk birliği önemlidir; ama tek başına millet olgusunu açıklamaktan uzaktır Aynı ırka mensup olduğu halde değişik milletler oluşturmuş ve dolayısıyla değişik devletler kurmuş insan toplulukları vardır Dil insanların birbirine bağlayan en önemli faktörlerden birisidir Ancak, aynı dili konuştuğu halde farklı devletler kurmuş insan toplulukları mevcuttur Diğer yandan din de insanların bir millet oluşturmasında çok önemli bir faktördür Farklı dinden olan, farklı mezhepten olan insanlar genellikle farklı milletler oluşturmuşlar, farklı devletler kurmuşlardır Buna karşılık, aynı dinden olanların mutlaka aynı millet oluşturacakları söylenemez Zira, aynı dine ve hatta aynı mezhebe mensup olmakla birlikte farklı devlet kuran birçok millet vardır Görüldüğü gibi bu faktörlerin güçleri hakkında önceden bir şey söylenemez Bu faktörlerden her biri, değişik yer ve zamanlarda diğerine nazaran daha belirleyici olmuştur

Atatürk’ün türk dili hakkındaki düşüncelerini içeren metin
”Türk milletinin dili Türkçe’dirTürk dili dünyada en güzel, en zengin ve en kolay alabilecek dildirOnun için her Türk, dilini çok sever ve onu yükseltmek için çalışırBir de Türk dili, Türk milleti için kutsal bir hazinedirÇünkü Türk milleti geçirdiÄŸi nihayetsiz felaketler içinde ahlakının, an’anelerinin, muhafaza olduÄŸunu görüyor Türk dili Türk milletinin kalbidir, zihnidir
Türk demek dil demektirMilliyetin çok bariz vasıflarından birisi dildirTürk milletindenim diyen insanlar herÅŸeyden evvel ve mutlaka Türkçe konuÅŸmalıdırTürkçe konuÅŸmayan bir insan Türk harsına camiyasına mesubiyetini iddia ederse buna inanmak doÄŸru olmaz”

10Sınıf Sayfa 60 ve 61 Kitap Etkinlik Cevapları

Sayfa 60

1-Niçin susuyorsun?
2-Kim birini çagırırsa söze önce obaşlar ve insan her zaman diline hakim olmalı,ne konuştuğunu bilmelidir
3-Bilgisiz her zaman susmalı,bilgili ise diline hakim olmalıdır bilgilinin sözünde her zaman hikmet vardır
4-İnsan kendisine birşey sorulunca konuşmalıdır
5-Dilin faydaları nelerdir???
6-Bilginin iki alameti dil ve boğazdır ruhun nasibi sözdür,kulaktan girer
7-Sözün esası nedir ve kaç kısımdır?
8_Sözün yeri sırdır söz on kısımdır fakat biri söylenmelidir
9-Sözün faydası ve zararı ne kadardır?
10-Yerinde kullanılan söz faydalıdır yersiz söz ise zararlıdır
11-Söz ne zaman çok ne zaman az addedilir(addetmek:saymak)
12-Söz güzel ne düşünülerek ancak sorulduğunda kısa söylenmelidir çok dinleyip az konuşmalıdır Söz akılla söylenmeli bilgi ile süslenmelidir
13-Sözün doğrusu kimden dinlenmeli,söz kime söylenmelidir?
14-Söz bilgiliden büyüklerden dinlenmeli,bilmeyenlere ve küçüklere söylenmelidir
15-Dili söyletmeli mi susturulmalı mı?
16-Dil doğruyu söyeleyecekse söylenmeli söylenmeyecekse susmalıdır

2a
Adalet: Kün Togdı
Saadet: Ay Toldı
Zeka: Ögdülmiş
Hukuk: Kün Togdı
Mutluluk: Ay Toldı
Hayatın Sonu: Odgurmış

2b
Akıl bir meÅŸaledir… - ÖgdülmiÅŸ
Huzur bendedir… - Ay Toldı
Ben iÅŸleri doÄŸruluk… - Kün Togdı
ilgili insan fani… - OdgurmuÅŸ

2c
Yazar soyut kavramları (adalet, saadet, akıl, hayatın sonu) somutlaÅŸtırarak vermiÅŸtir SomutlaÅŸtırmayı bu kavramları temsil eden “Kün Togdı, Ay Toldı, OgdülmiÅŸ, Odgurmış” isimli kahramanlarla saÄŸlamıştır

3 Kutadgu Bilig, insanlara dünya ve ahiret hayatlarında yol göstermek için yazılmıştır

4 Dil ve SöyleyiÅŸ Özellikleri: Kutadgu Bilig’de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır Verilen metin parçası ve sözcüklerde yabancı kökenli sözcükler de bulunmaktadır Edebi bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım ÅŸeklinin (mesnevi) söyleyiÅŸ özelliklerini de yansıtmaktadır
Kültür Özellikleri: Kutadgu Bilig, İslami dönemin yansımalarının bulunduğu ilk örnektir Mesnevi nazım şekliyle, beyitlerle yazılması ve İslami unsurların yer alması ve döneminin ahlak anlayışını ortaya koyması bakımından eser önemli bir kaynak durumundadır

5a
-Her insan diline hakim olmalıdır
-İnsan, kendisine bir şey sorulunca konuşmalıdır
-Söz, ruhun nasibidir
-İnsan, konuşmaktan çok dinlemeyi öğrenmelidir
-Söz, yerinde kullanılırsa faydalıdır
-Söz, güzel, düşünülerek, kısaca söylenmelidir
-Söz, bilgiliden ve büyüklerden dinlenmeli; küçüklere söylenmelidir
-Dil, her zaman doğruyu söylemelidir

5b
Kutadgu Bilig’de savunulan ve öğüt niteliÄŸinde verilen düşünceler, bugün hala geçerliliÄŸini korumaktadır

6
-Aruz ölçüsünü kullanmıştır
-Eserini sembolik olarak yazmıştır
-İslami dönemin ilk edebi ürününü yazmıştır
-Türk edebiyatındaki ilk mesneviyi yazmıştır
-Türk edebiyatındaki ilk siyasetnameyi yazmıştır
-Eserini öğretici (didaktik) tarzda yazmıştır


sayfa 61 4 etkinlik

Dil ve SöyleyiÅŸ Özellikleri: Kutadgu Bilig’de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır Verilen metin parçası ve sözcüklerde yabancı kökenli sözcükler de bulunmaktadır Edebi bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım ÅŸeklinin (mesnevi) söyleyiÅŸ özelliklerini de yansıtmaktadır

S62 Etklinlik

AMESNEVÄ°
BARUZ ÖLÇÜSÜNÜN KISA KALIBI KULLANIŞI
UYAK ÅžEMASININ AA BB CC OLMASI


Sayfa 64

1ahlak ve öğüt vermek için ve bilginin onemını belırtmek ıcınn
2adip ahmet bilginin hayatta en onemlı şey olduğu hakkında öğütler vermiş bilgilinin her işinin iyi olduğunu belirtir
3a) saadet yolu bilgi ile bulunur,kemik için ilik ne ise insan için bilig odur,br bilgili bin bilgisize bedeldir,bilgiyi Çin de bile olsa arayınız……
b)gecerlilğini korur bili herzamn onemlıdır ınsanlıktarıhı bılgı ıle gelışır
4a)bilgisizlikten ne kadar halk kendı elıyle put yapıp rabbım budur dedi
b)bin bilsende bir bilene danış,bilmemek ayıp değıl orenmemek ayıp…
5hem dortluk hem beyıtten yazılmışislami kulturun etkısıyle beyıtler kullanılmış
6islami donem 2 eser yazmış,eserin dil bilim acısından onemlı , eser dıdaktık yonde ele alınmış, hem dortluk hem beyıt kullanılmış


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 66-69-70

Sayfa 66 EtkinlikCevapları

1Her dörtlüğünde hgikmet olduğu için şiirlerine hikmet adı vermiştirHikmet tasavvufi bir terimdir

2Dörtlüklerin son dizesinde de belirttiÄŸi gibi, Hz Peygamber 63 yaşında topraÄŸa girdi Bende bu yaÅŸtan sonra toprağın altında yaÅŸamalıyım diyerek, kendisine toprak altında bir hücre yaptıran Ahmed Yesevi’nin o günlerde meydana gelen bir olay, şöhretinin bütün Türkistan havalisine yayılmasına vesile olmuÅŸtu

3 **Hikmet tarzı şiir geleneğinin ilk şairidir
**Dini tasavvufla uÄŸraÅŸan ÅŸairimizdir
**Yesevi tarikatının kurucusudur

4Ahmet Yesevi tasavvufla uğraşan şairlerimizdendirTüm yaşamını insanları islamiyet konusunda bilinçlendirmeye adamıştırMetnin yazılış amacıda insanları islamiyet hakkında bilgi vermektir

5Halk edebiyatı geleneÄŸinin devamı ,Tasavvuf Tekke Edebiyatı’nın baÅŸlangıcıdır


ETKÄ°NLÄ°K

‘Hakaniye Lehçesi”
Hakaniye Lehçesi dendiÄŸi zaman akla KaÅŸgarlı Mahmut’un en çok beÄŸendiÄŸi, öyle ki “KaÅŸgar dili”,”KaÅŸgar Türkçesi” olarak da adlandırılan, bir diÄŸer ÅŸekilde “Karahanlı Türkçesi” (Karahanlıca)dilinin devirlerinden biri gelir
KaÅŸgarlı’nın ÅŸivelerle karşılaÅŸtırılırken “Türkçe” diye adlandırdığı Hakaniye lehçesi, ilk Türk yazı dilidirBu yazı dili devresinden gelen eserlerin büyük kısmı Uygur yazısı ile yazılmış olduÄŸundan bu döneme Uygur dönemi(devri), bu yazı diline de Uygurca denilebilir

Sayfa 68 Sorular

1) türkçenin arapça kadar seçkin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır
2)divanü lügati’t türk ile birlikte sözlük yazma geleneÄŸi baÅŸlamıştır divanü lügati’t türk türkçesidir
3) islamiyet: islami dönem ilk eserlerinden en önemlisini kaleme almıştır
arapça: eserini arapça olarak kaleme almıştırbu durum onun arapçayı iyi bildiğinin göstergesidir
türk kültürü:yaşadığı dönemin kültürünü yansıtmış ve günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır
gezgin:türk türkmen yağma çiğil kırgız gibi türk boylarını dolaşmıştır
dil bilimi:dil bilimi açısından o dönemin yaşayan sözcüklerin kelime kökleri eserine alınmıştır
islamiyet öncesi sözlü ürünler:sagu koşuk sav gibi sözlü edebiyat ürünlerini dinleyerek yazıya geçirmiştir
etimoloji:türkçenin ilk etimoloğudur
türkçe:türkçenin ilk sözlüğünü yazmıştır eserinde 7500 sözcük yer alır

Sayfa 69 ve Sayfa 70

4aAtatürke göre türk milleti demek türk dili demektirtürk dili kutsal bir hazinedirçünkü bir toplumu millet yapan herşey dil sayesinde olurbu sebeple türk dili türk milletinin kalbidir

bKaşgarlı mahmut türk diline en büyük katkıyı yapanların başında gelmektedirçünkü o dönemin maddi ve manevi kültür unsurlarını türkçenin bünyesince,türkçenin en eşsiz
hazinelerinden biridir

KaÅŸgarlı Mahmut ve Atatürk’ün Türk dili ile ilgili ortak görüşleri:
-Türk milleti demek Türk dili demektir
-Türk milletinin her ÅŸeyi dilinde yaÅŸamaktadır(sevinci, üzüntüsü, öfkesi …)
-Türk dili, dünyadaki en zengin dillerden biridir
-Türk dili, yabancı dillerin saldırısından korunmalıdır
-Türk dili zengin ve köklü bir dildir
Türk dilinin 20 ülkede ve birçok özerk bölgede milyonlarca kişi tarafından kullanılması Türklerin hangi özelliğini gösterir?

Türkçe’nin büyük dillerden biri olduÄŸunu gösterir (Türkçe dünyanın 5 büyük dilidir)
Kutadgu Bilig,Divan-ı Hikmet,Divaü Lügati’t-Türk ve Atebetü’l Hakayık metinlerinden hareketle o dönemde benimsenen ve kültürel farklılaÅŸmaya neden olan yeni deÄŸerler nelerdir?
Kültürel farklılaşmaya sebep olan İslam dininin kabulüdür Adı geçen eserlerde İslami terimler ve isimler kullanılmaya başlanmıştır
Türkçenin günümüzdeki durumu?
Türkçe günümüzde yabancı dillerin (özellikle İngilizce) etkisi altındadır Nasıl ki bir dönem Farsça ve Arapça, Tanzimattan sonra Fransızca etkisine girdiyse şimdi de İngilizcenin etkisinde
Atatürk’ün Türk dili için gösterdiÄŸi hedeflerin bugün neresindeyiz?
Atatürk saf Türkçeden yanaydı Üstteki yorumdanda anlayacağınız üzere bugün saf Türkçeden söz etmek mümkün

Sayfa 71 Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

1)d
2)c
3)d
4)y,d,d,y,d,d,d,d,
5)hakaniye,kutadgu bilig,topgaç buğra,ahmet yesevi
6)d
7)divanı hikmet,ata betül hakayik,divanı lügatit türk,kutadgu bilig


Sayfa 72

13 14 YY da anadolu da meydana gelen sosyal ve siyasi olaylar
13 ve 14 Yüzyil Turk Edebiyati
13 ve 14 yüzyillarda Anadolu, siyasal bakimdan pek gok karga§amn yaÅŸandigi bir donemdi 13 yuzyilda Anadolu’da dort devlet vardi: Sel9uklular, ilhanlilar, Bizans ve

Trabzon Rum imparatorlugu Bunlann en güçlüsü Selçuklular idi
Selcuklulann Mogollar tarafmdan 1243 yilmda Kosedag sava§i ile yikilmasi sonucu Anadolu’da bir cok beylikler kuruldu Beyliklerin her biri kendi bagimsizlığını ilan etti Bu kez beylikler arasi savaÅŸlar baÅŸladi Osmanli Beyligi 1299 yilinda kuruldu ve diger beyliklerle yaptigi savaslar sonucu geli§ip gii9lendi
13 ve 14 yiizyilda Anadolu’da du§iince hareketlerinin merkezi Konya ve dolaylandir Mogol akinlanndan korunmak amaciyla Turkmenistan Horasan’dan pek cok alperen gelerek Anadoludaki beyliklerin saraylanna sigiiAlar ve tasawuf du§uncesini yaymaya ba§ladilar Bu ortamda tasavvuf edebiyati dogdu Daha sonraki yuzyillarda da gelisip yayildi

Tasawuf alamnda; Mevlana, Haci Bekta§ Veli, Yunus Emre, fieyyad Hamza, Ahmet Fakih, Nesimi, Giilflehri, Sultan Veled gibi pek 9ok sanat9i eserler verdi Aym yuzyillarda din di§i konularda, Hoca Dehhani, Ahmedi, Hoca Mes’ut eserler verdi Bir taraftan da Iran-Arap edebiyatlndan 9ok sayida 9eviriler yapildi 1360 yilmda Kul Mes’ut tarafmdan “Kelile ve Dimne” adli fabl kitabi Turk9eye 9evrildi

Bu yuzyillarda halk edebiyati alanmda “Battalname” ile “Dani§mend-name” adli eserler yazildi Bunlardan “Battahiame’de Seyit Battal Gazi’nin din ugruna Bizans’a kar§i giri§tigi mucadelelerden soz edilir” “Dani§mend name’de ise Melik Ahmet ile oglu Gazi Bey’in kahramanliklan anlatihr Bu oykulerde dini inanclar ve ilahi yardimlar on plandadir Hz Muhammet, Hz Ali riiyada goruliir Hizir gazilerin yardimcisidir Bu eserlerde eski Turk destan geleneginin izleri islami karaktere burunmu§ niteUkte ya§atildi

Bu yuzyillarda gerek dini (tasawufi) gerekse din di§i konulan i§leyen fikirler tizerinde, iranli §airlerden Firdevsi, Nizami, Sadi, Feridtiddin Attar ile Fars9a eserler yazan Mevlana’nm etkisi gorulur Bilim ve edebiyat yoluyla Arap9adan, Fars9adan dilimize sozcukler yamnda bu dillere ait kurallar da girmeye ba§ladi Ancak 1277 yilmda Karamanoglu Mehmet Bey bir fermanla bunu onlemeye 9ali§ti “Bugiinden sonra, divanda, dergahta, barigahta, mecliste, meydanda “Tiirk9e den ba§ka dil kullanihnayacaktir” Bu ferman dilimizi yabanci etkilerden korumaya yetmedi
Tasavvufun hızlı yayılması için 13 ve 14 yy’lar Anadolu’su çok elveriÅŸli idi Bunun birçok sebepleri vardır:

1- Ä°slâmla muÅŸerref olan Türklerin Anadolu’ya yerleÅŸmesi Hıristiyan Avrupası’nda sert tepkiler doÄŸurmuÅŸtur Hıristiyanlar, ülkelerini teminat altına alabilmek ve kutsal kabul ettikleri Kudüs’ü almak için Türklere karşı Haçlı Seferleri düzenlemiÅŸlerdir Bu seferlerin önünde Hıristiyan din adamları bulunurdu Ä°ÅŸte bunlara karşı Türkler’den de din ve tasavvuf önderleri savaÅŸlarda ön plana çıkmışlardır Gazaya giden Ä°slâm cenkçilerine yardım eden, onları manen ve madden de destekleyen erenler ve alp erenler görüldü Ahilik gibi yarı mutasavvıf, yarı asker fakat bütün ülkeyi tutmuÅŸ bir esnaf ve zanaatçılar teÅŸkilatı bir yandan din savaÅŸlarını desteklerken öte yandan tasavvufun yayılmasına zemin hazırlıyordu

2- Türklerin kalabalık bulunduÄŸu Horasan’da 11yy’dan beri yoÄŸun bir tasavvuf hayatı vardı Çünkü bu ülke eski din ve medeniyetlerin etkisi altındaydı Bilhassa 12yy’da yetiÅŸen Ahmet Yesevi’nin derviÅŸ ve müritleri çok sayıda idiler Ä°ÅŸte 13yy başında Horasan ve diÄŸer Türk yurtları MoÄŸallar tarafından iÅŸgal edilmiÅŸti MoÄŸolların dayatmacı, yaÄŸmacı ve kötü yönetiminden kaçan aydınlar Anadolu’ya kaçtılar ÇoÄŸu Mutasavvıf olan ve Horasan Erenleri denilenlerin arasında, Belh’ten Konya’ya gelen Mevlâna ve babası da vardı

Mevlâna ve babası Anadolu’ya yepyeni bir fikir, ahlâk ve iman canlılığı getirdiler Büyük ÅŸehirlerde dergâhlar kurdular Kasaba ve köylere varıncaya kadar tekkeler inÅŸa ettirdiler

3- 13 ve 14 yy’larda Anadolu’nun siyasi yapısı karışıktır SaÄŸlam bir devlet otoritesi yoktur MoÄŸol akınları ile memleket yaÄŸmalanıyor, yakılıp yıkılıyordu Åžehirde, köyde güvenlik kalmamıştı Mal, mülk elden zorla alınıyor, ölmek ya da yaÅŸamak tesadüfe baÄŸlı bulunuyordu Bu huzursuzluk, insana dünyadan el etek çekmeyi va’z eden ve pırıl pırıl ilâhi bir alemin kapılarını açan tasavvufa raÄŸbeti saÄŸlamıştır Hayatları teminatsız insanlar, tarikatın mânevî havasında veya bazı ÅŸeyhlerin nüfuzu altında huzur arıyorlardı

Tasavvuf konaklarda, ÅŸiir ve sanat neÅŸesi olurken; halk arasında ahlâk öğütleri ÅŸeklinde yayılıyordu Fakat tasavvufun yayılmasında rehberlik eden asıl teÅŸkilat “Ahilik”ti BektaÅŸilik, Melâmilik, NakÅŸibendilik, Bayramilik gibi millî tarikatler hep ahilik teÅŸkilatından çıktı

Tekke ÅŸiirinin Türk Edebiyatında kaynakları 12yy’da Horasan’da Ahmet Yesevî’nin hikmetlerinde görülmüştür Åžiir ve fikir tarihimizdeki yerleri, dil ve edebiyatımızı kurtarmak yolundaki hizmetleri için hiç bir ÅŸeyle kıyas edilmeyecek deÄŸerdedir Tekke ÅŸiirinin ilk ve en güzel örnekleri 13yy’da görülmektedir Bu geleneÄŸin büyük ÅŸairi olan Yunus Emre, 13yy’da yetiÅŸmiÅŸtir 13 - 14 ve 15yy’larda parlak çağını yaÅŸayan Tekke ÅŸiiri, 20yy’a kadar da eser vermeye devam etmiÅŸtir9
Özellikle Yunus Emre, Anadolu sahasında halk diliyle halka islâm dininin bütün kurallarıyla anlatan Tekke edebiyatının en büyük ÅŸairidir Orta Asya’da Ahmet Yesevî ile baÅŸlayan Türk Tasavvuf Åžiiri, Türkistan, Horasan ve Anadolu’da en üstün seviyeye Yunus Emre’yle ulaÅŸmıştır

14 yüzyılda Anadolu’da Tekke edebiyatı, 13 yüzyıldaki kadar bahtiyar bir devir yaÅŸamamıştır

O kadar ki bu asırların Tekke ÅŸairleri, ÅŸiiri Yunus gibi söylemeÄŸe çalışmakla kalmamış, bazen Yunus’un ya “ Emre”liÄŸini ya da bizzat Yunus adını unvan olarak kullanmışlardır


Sayfa 72

1a Kafiye-Redif
… benden beni a -i / -ü: redif
… gerek seni a -n: yarım kafiye
… dün ü günü a
… gerek seni a
… sevinirim b
… yerinirim b
… avunurum b
… gerek seni a
öldürür
…daldırır
…doldurur
…seni
dürür,dırır, durur REDİF
…üzem
…düşem
…endiÅŸem
…seni
em:TAM KAFÄ°YE
…sohbet gerek
…ahret gerek
…gerek
… seni
gerekker:REDÄ°F
et:TAM KAFÄ°YE


Sayfa 74

6Siirde ask;atese,denize,zincire benzetilmistirAskın bunlara benzetilmesinde ne kadar cileli ve zor bir yol oldugunu anlatmak amacı vardır

7Siirde gecen isimler;Leyla-Mecnun,HzYusuf ‘turLeyla-Mecnun Allah askını anlatmak icin kullanılmıstırYusuf Peygamber de Kuran’da kıssası olan güzelligiyle ünlü bir peygamberdirYine Allah’ın güzelligini,askının büyüklügünü vurgulamak icin kullanılmıstır

8
-Mutasavvıf bir sairdir
-Dini-Tasavvufi halk sairidir
-Siirlerinde sade bir dil kullanmıstır
-Siirlerinde tasavvufi konuları islemistir

9 1 ve 2 dörtlükler icin Yunus Emre’yi en iyi yansıtan dörtlüklerdir
Türk Ä°slam Toplumlarında, kültürel hayat, islam kültür çevresinin etkisi altında geliÅŸti Türklerin bu çevreye girmeleri onların her alanda ilerlemesine ve yükselmesine sebep oldu Türk düşüncesi, bir yandan tarihi geliÅŸimini devam ettirirken diÄŸer yandan Ä°slam düşüncesi ve felsefesiyle bütünleÅŸti Bu toplumların hayat tarzlarında islamın yüce ve ebedi ilkelerine, esaslarına ve kurallarına uyum saÄŸlayacak deÄŸiÅŸmeler meydana geldi Hukuk düzenleri “Åžerri” esaslara ve “Törelere” göre yeniden kuruldu, düzenlendi Arap ve Fars dil ve kültürlerinin baskısına raÄŸmen, Türk dili korundu KaramanoÄŸullarının baÅŸlattıkları resmi dilin türkçe olması hareketi, bazı olumsuz dönemler dışında devam etti Ä°slamın koruyuculuÄŸunu üstlenen Türkler, Türk tasavvuf düşünce ve eylemleriyle müslümanlığın çaÄŸlar boyu geliÅŸmesini ve yönlendiriciliÄŸini saÄŸladılar Anadolu Türk toplumu oluÅŸturduÄŸu kültür çevresinde, manevi ve maddi kültür hayatını sürekli ÅŸekilde güçlendirdi KurduÄŸu imparatorluklar o çaÄŸların siyasette, sosyal düzen ve sosyal adalette, iktisadi alanda, özellikle bilimde, eÄŸitim ve öğretimde, hukuk hayatında, en medeni ve en ileri devletleri oldular Osmanlı imparatorluÄŸu kuruluÅŸundan baÅŸlayarak, tarihi varlık alanından çekiliÅŸine kadar altıyüz yıl boyunca Ä°slam Dünyasının, Türk Ä°slam kültür çevresinin tek temsilcisi oldu Bir dünya devleti niteliÄŸini koruyarak, kültür hayatını inançlarda, adalette, dilde, musikide, sanat ve estetikte, mimaride, folklörde, eÄŸitim ve öğretimde, sosyal iliÅŸkilerde, diplomasi de özenle güçlendirdi

İnsanlık tarihine sayısız örnekler verdi Kültür varlığımızın zenginleşmesini sağladı ,
islamiyetin kabulü ile türk toplumunda görülen kültürel değişimleri araştırınız
Türk Ä°slam Toplumlarında, kültürel hayat, islam kültür çevresinin etkisi altında geliÅŸti Türklerin bu çevreye girmeleri onların her alanda ilerlemesine ve yükselmesine sebep oldu Türk düşüncesi, bir yandan tarihi geliÅŸimini devam ettirirken diÄŸer yandan Ä°slam düşüncesi ve felsefesiyle bütünleÅŸti Bu toplumların hayat tarzlarında islamın yüce ve ebedi ilkelerine, esaslarına ve kurallarına uyum saÄŸlayacak deÄŸiÅŸmeler meydana geldi Hukuk düzenleri “Åžerri” esaslara ve “Törelere” göre yeniden kuruldu, düzenlendi Arap ve Fars dil ve kültürlerinin baskısına raÄŸmen, Türk dili korundu KaramanoÄŸullarının baÅŸlattıkları resmi dilin türkçe olması hareketi, bazı olumsuz dönemler dışında devam etti Ä°slamın koruyuculuÄŸunu üstlenen Türkler, Türk tasavvuf düşünce ve eylemleriyle müslümanlığın çaÄŸlar boyu geliÅŸmesini ve yönlendiriciliÄŸini saÄŸladılar Anadolu Türk toplumu oluÅŸturduÄŸu kültür çevresinde, manevi ve maddi kültür hayatını sürekli ÅŸekilde güçlendirdi KurduÄŸu imparatorluklar o çaÄŸların siyasette, sosyal düzen ve sosyal adalette, iktisadi alanda, özellikle bilimde, eÄŸitim ve öğretimde, hukuk hayatında, en medeni ve en ileri devletleri oldular Osmanlı imparatorluÄŸu kuruluÅŸundan baÅŸlayarak, tarihi varlık alanından çekiliÅŸine kadar altıyüz yıl boyunca Ä°slam Dünyasının, Türk Ä°slam kültür çevresinin tek temsilcisi oldu Bir dünya devleti niteliÄŸini koruyarak, kültür hayatını inançlarda, adalette, dilde, musikide, sanat ve estetikte, mimaride, folklörde, eÄŸitim ve öğretimde, sosyal iliÅŸkilerde, diplomasi de özenle güçlendirdi Ä°nsanlık tarihine sayısız örnekler verdi Kültür varlığımızın zenginleÅŸmesini saÄŸladı


Sayfa 75 - 76 - 77

-Bu sözcükler ve eklerin belirli bir ilişki içerisinde verilmesi şiire nasıl bir katkı sağlar?
Bunlar birbirleriyle kafiyeli sözcükler Şiire ahenk açısından bir katkı sağlar Şiirin kulağa hoşgelmesini, akılda kolay kalmasını sağlar

-Sözcükler ve ekler arasında kafiye,redif ilişkisini belirleyiniz
ne:redif i:yarım kafiye
gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif lar:redif ag:tunç kafiye
eyü: zengin kafiye gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif lar:redif
ınur:redif y:yarım kafiye gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif
ler:redif
lar(ler):redif k:yarım kafiye gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif
lar:redif
den:redif gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif lar:redif ag:tunç kafiye
-Şiirin birim değerini ve sayısını belirleyiniz
Dörtlük
-Birimlerde anlatılanları ve şiirin temasını belirleyiniz
Şair, şahının (Adbal Musa) üstün özelliklerinden bahsediyor
-Åžiirde geçen”ÅŸah,abdal,aba,hırka,post,aşık,evliya,pÄ ±r”k avramları hangi düşünce sisteminin etkisini gösterir?
Bu terimler tasavvuf edebiyatında kullanılır
-Åžiirde geçen ”dara durmak”hangi anlamda kullanılmıştır?
Diz üstü duruÅŸuyla temsil edilir Nesimi gibi yol uÄŸruna postu (deriyi) vermeye, asılmaya hazır olma anlamına gelir Bunlar “Enel Hak diyen” Hallac-ı Mansur’un anısına tekkeye baÄŸlanmanın yol uÄŸruna canını feda etmenin bir simgesi olarak algılanır Bir hizmetin konusu olan ya da bir hizmeti yerine getirmek isteyen her can, önce buraya çıkar ve teslim olur Bu dara durmak, dara çekilmek, dara çıkmak, dara kalkmak terimleriyle ifade edilir Pir, mürÅŸit ve rehberin oluÅŸturduÄŸu cem mahkemesinde yargılanmak için durulan yeri anlatmak için de kullanılan bir deyimdir Suç iÅŸleyen, hatalı görülen Yol eri, meydan yada meydan odasının ortasına çağırılarak sorgulanır, yargılanır, gerekirse hakkında durumuna uygun bir ceza verilir Böylece bu uygulama sırasında cemaatin ve dedenin huzurunda yargılanan kimsenin bulunacağı ÅŸekil ve durumlar gösterilmeye çalışılmaktadır Yargılanan meydan odasının ortasına gelir, ayaklarını mühürler, kollarını göğsünde çapraza alır, başı öne eÄŸik durur Sonraki aÅŸamalarda uygun olan dar durumlarından birisi aldırılır Dardan indirme töreni Hakk’a yürüyen hak yolcusu için göçüşünün üçüncü, yedinci ya da kırkıncı günü yapılan törene verilen addır

-Nefeste geçen kişi adlarını bulunuzKişi adları şiirde hangi amaçla kullanılmıştır?
Şiirde kullanılma amacı şahının üstünlüklerini açık açık belirtmek
Metinden yola çıkarak Kaygusuz Abdal’ın fikri ve edebi yönü hakkında çıkarımlarda bulununuz
Fikri yönünden incelediÄŸimizde Kaygusuz Abdal’ın Alevi olduÄŸunu görmekteyiz Edebi yönüne baktığımızda tipik bir halk ÅŸairidir Hece ölçüsü, anlaşılması kolay bir dil, halkın ilgisini çekebilecek güncel bir konu
-Nefeste Kaygusuz Abdal’ın en güzel ifade eden dize ve sözcük sizce hangisidir?Neden?
Bence son dörtlüğün üçüncü dizesi Çünkü pirinden ayrı kalmanın acısıyla yazdığı şiiri bu dizede özetlemiştir



Sayfa77

1- acep derdime derman bulunamamış
sabır ettikçe devamı qelmiyor
2-mum gibi baştan aşğıya yanıyorum
bu yanmanın sebebi yokmu
3-düşmanlar ben ağlıyorum diye gülüyor
şu kafirlerin imanı yokmu
4-gamzenin oku deler yüreğimi
snin gönlünde bana yer yokmu
5-kanımı su gibi toprağa attın
ne zannettin garibin kanı yokmu
6-yüzünün güzelliğiyle gururlanıyorsun
kusurun hiç yokmu
7-seni sevmenin imkanı yokmu
1kıt a;çektiğim bu aşk acısının dermanı yokmu?
2kıt a;benim aşk acısıyla yanmamın bir sonu yokmu?
3kıt a;düştüğüm bu duruma düşmanım gülmekten vazgeçsin
4kıt a;bakışların yüreğimi deliyor
5kıt a;ben senin için kanımı akıttım sen benim için akıtacak kanın olmadıgını sanıyorsun
6kıt a;yüzünün güzelliği ile övünüyorsun ama kişiliğin beş para etmez
7kıt a;sen bana yüz vermiyorsun ama seni elde etmenin bir yolu yokmu?

Devam…
-Bu sözcükler ve eklerin belirli bir ilişki içerisinde verilmesi şiire nasıl bir katkı sağlar?
Bunlar birbirleriyle kafiyeli sözcükler Şiire ahenk açısından bir katkı sağlar Şiirin kulağa hoşgelmesini, akılda kolay kalmasını sağlar
-Sözcükler ve ekler arasında kafiye,redif ilişkisini belirleyiniz
ne:redif i:yarım kafiye
gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif lar:redif ag:tunç kafiye
eyü: zengin kafiye gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif lar:redif
ınur:redif y:yarım kafiye gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif
ler:redif
lar(ler):redif k:yarım kafiye gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif
lar:redif
den:redif gelür ÅŸahum Abdal Musa’ya:redif lar:redif ag:tunç kafiye
-Şiirin birim değerini ve sayısını belirleyiniz
Dörtlük
-Birimlerde anlatılanları ve şiirin temasını belirleyiniz
Şair, şahının (Adbal Musa) üstün özelliklerinden bahsediyor
-Åžiirde geçen”ÅŸah,abdal,aba,hırka,post,aşık,evliya,pÄ ±r”k avramları hangi düşünce sisteminin etkisini gösterir?
Bu terimler tasavvuf edebiyatında kullanılır
-Åžiirde geçen ”dara durmak”hangi anlamda kullanılmıştır?
Diz üstü duruÅŸuyla temsil edilir Nesimi gibi yol uÄŸruna postu (deriyi) vermeye, asılmaya hazır olma anlamına gelir Bunlar “Enel Hak diyen” Hallac-ı Mansur’un anısına tekkeye baÄŸlanmanın yol uÄŸruna canını feda etmenin bir simgesi olarak algılanır Bir hizmetin konusu olan ya da bir hizmeti yerine getirmek isteyen her can, önce buraya çıkar ve teslim olur Bu dara durmak, dara çekilmek, dara çıkmak, dara kalkmak terimleriyle ifade edilir Pir, mürÅŸit ve rehberin oluÅŸturduÄŸu cem mahkemesinde yargılanmak için durulan yeri anlatmak için de kullanılan bir deyimdir Suç iÅŸleyen, hatalı görülen Yol eri, meydan yada meydan odasının ortasına çağırılarak sorgulanır, yargılanır, gerekirse hakkında durumuna uygun bir ceza verilir Böylece bu uygulama sırasında cemaatin ve dedenin huzurunda yargılanan kimsenin bulunacağı ÅŸekil ve durumlar gösterilmeye çalışılmaktadır Yargılanan meydan odasının ortasına gelir, ayaklarını mühürler, kollarını göğsünde çapraza alır, başı öne eÄŸik durur Sonraki aÅŸamalarda uygun olan dar durumlarından birisi aldırılır Dardan indirme töreni Hakk’a yürüyen hak yolcusu için göçüşünün üçüncü, yedinci ya da kırkıncı günü yapılan törene verilen addır
-Nefeste geçen kişi adlarını bulunuzKişi adları şiirde hangi amaçla kullanılmıştır?
Şiirde kullanılma amacı şahının üstünlüklerini açık açık belirtmek
-Metinden yola çıkarak Kaygusuz Abdal’ın fikri ve edebi yönü hakkında çıkarımlarda bulununuz
Fikri yönünden incelediÄŸimizde Kaygusuz Abdal’ın Alevi olduÄŸunu görmekteyiz Edebi yönüne baktığımızda tipik bir halk ÅŸairidir Hece ölçüsü, anlaşılması kolay bir dil, halkın ilgisini çekebilecek güncel bir konu
-Nefeste Kaygusuz Abdal’ın en güzel ifade eden dize ve sözcük sizce hangisidir?Neden?
Bence son dörtlüğün üçüncü dizesi Çünkü pirinden ayrı kalmanın acısıyla yazdığı şiiri bu dizede özetlemiştir

KAYGUSUZ ABDAL
Edebi yönüne baktığımızda tipik bir halk şairidir
Dili sadedir
Hece ölçüsü kullanmıştır
Konusu halkın ilgisini çekebilecek güncel konulardır

10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 78-79-81-83-84

Sayfa 78 tablo

benzerlıkler;her ikisindedeaşk konusu işlenirgazelde ilahi ** mecazi aşk konuları,ilahide yalnızca aşk konusu işlenirher ikisindede dini terimler kullanılırher ikisininde son bölümünde şairin mahlası wardırkafiye ** redif kullanılır
farklılıklar;
nazım şekli;ilahi halk edebiyatına ait gazel ise divan edebiyatına ait
nazım birimi;ilahi dörtlük gazel beyit
ölçü;hece ölçüsü gazelde aruz ölçüsü



Sayfa 79

6a)
Benzetme= Kan suya benzetilmiÅŸ
Aşık kendini muma benzetiyor
Eğretileme=acep şol kafirin imanı yok mu
Zıtlık =Ağlamak Gülmek, Dert Derman
Soru Sorma=Son mısralarda soru sormaktadır
b)
mum=aşık
kafir=maşuk(aşık olunan kişi)
gamze=sevgilinin yan bakışı
peykan=ok

7soru
aşk acısı,özlem,ümitsizlik,hüzün,çaresizlik

8soru
divan edebiyatının ilk temsilcilerindendir
edebi sanatlara yer vermiÅŸtir
dili sanatlıdır
tasavvuf etkisi görülmez


Sayfa 81

benzerlikler: her ikisinde de hece ölçüsü kullanılmıştır dinsel konular tabiat ve doğa güzelliği aşk gibi konular işlenmiştir
farklılıklar:iönazım birimi dörtlükisnazım birimi beyittiriöyarım kafiye kullanılıristam kafiye redif kullanılıriöhece ölçüsüyle yazılırisaruz ölçüsüyle yazlıriödil sadedir türkçedirisarapça ve farsça kelimeler kullanılırsanatlı bir dil kullanılır


Sayfa 83 Tablo

vahdet-i vücüd=varlık tektir…
insan-ı kamil=nefis……
fenafillah=nefsin aruzlarından…
masiva=allah dışında
2=e
3=d
4=d,d,d,y
5=c
6=insan-ı kamil , tekke dergah , ilahi aşk , mürit derviş
7=tekke dergah , allah, ilahi aşk şarabı sunan mürşit , nefsiöldürmek için yapılan zühd terbiye
8=e


Sayfa 84 1 etkinlik

deniz kenarına oturmuş dalgaların kıyıya vuruşunu seyrediyorumUzaktan büyük gibi görünen dalgalar köpük köpük noktalıyor yolculuğunuTepemde güneş batmaya can atıyormuş gibi karşıma geçiveriyor hızlaParlaklığı kızıla bırakıyor büyük bir ihtişamlaArtık denizde mavi değil,sereserpe teslim ediyor kendinin güneşe Dalgaları değil artık yakamozları seyrediyorum bir yaz günü günbatımında


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 86-87-88

Sayfa86

1asimbatın harap bir kaleyi tamir ettirip yerleşmesi,müslümanların dehşet saçmaya başlaması,seyitin yola çıkması,kaleyi dolaşıp gördüğü su deliğinden içeri girmesi anlatılıyor

2ETKÄ°NLÄ°K

a battalname ile ilgili olan 8yyda olusturuluyor fakat 15yy da yazIya geciyor temasI battal gazinin kahamanlIgI … birde battalname metninden sunlar anlasIlIyor gaza ve cihat anlayIsI tarIm ve hayvancIlIkla ugrasIdIgI ve battal gazinin bir tImarlI sipahi olabilicegi
bSilah yerine kılıç kullanıldığı,kaleler olduğu,cihat ve gaza anlayışı
2Tarkan ve Cüneyt Arkın filmleri


3-soru
Metnin yapısını oluşturan öğeler:
olay örgüsü,
kiÅŸiler,
zaman,
mekan
*Metnin yapısını oluşturan öğeler arasındaki ilişki:
_Metnin yapısını oluşturan öğeler arasında organik bir bağ vardırYaşanan olay belli bir zamanda, belli bir mekanda kahramanlar arasında yaşanır
Metne bir bütünlük kazandıran olay örgüsünün meydana gelmesini sağlayan yönde budur



Sayfa 87

BATTAL GAZİ DESTANINDAKİ KAHRAMANLARIN TİP ÇÖZÜMLEMESİ TABLOSU
1akarakter btip ctip
2adinamik bduragan cduragan
3atümü btümü ctümü
4aolumlu bolumsuz columlu
5aevet b evet chayr
6avar byok cvar
7aevet bevet cevet
8ahayır bevet cevet

Sayfa 88

5Mekanın ve zamanın anlatıldığı cümleler
Mekan:Seyit yürüdü ///kaleyi/// dolaştıMekan kale oluyor
Simbat ///saraya/// geldi
Seyit dahi sarnıça düştü
Zaman:Yatsı vaktiydi erteye deÄŸin……
Alem düşmanlardan boÅŸalınca………
Mekanın ve zamanın anlatımı
Mekan:Mekanlar sadece adları söylemektedirTasviri yapılmamaktadır
Zaman:Kesin bir zaman ifade edilmemektedir
6aMetinde olaylar ilahi bakış açısına sahip bir anlatıcı tarafından anlatılmaktadır
bKişiden kişiye değiştiği için cvbı sana bırakıyorum
7Tasvirler:SevindiÄŸinden///aÄŸlaya aÄŸlaya///evine geldi
Seyit///karanlıkça///bir yerde kaldı
Tasvirlerin işlevleri:Tasvirlerin amacı anlatılanların okuyucunun zihninde canlanmasıdırBunlar verilemezse anlatımda akıcılık olmaz
8Günümüz türkçesine benzeyen bazı sözcükler vardırAncak bunlar ses değişikliklerine uğramışlardırMesela üç yirden kolanın berkitti diyor üç yerden sıkılaştırdı olacak


SAYFA 93 3 ETKÄ°NLÄ°K

Anadolu’nun fethini ve bu fethin kahramanlarını anlatan, 12 yüzyılda sözlü olarak ÅŸekillenen 13 yüzyılda yazıya geçirilen Ä°slâmî Türk destanlarından biridir DaniÅŸmend-nâme’de anlatılan olayların tarihi gerçeklere uygunluÄŸu, kahramanlarının yaÅŸamış Türk beyleri olmalarından, Anadolu coÄŸrafyasının gerçek adlarıyla anılmasından dolayı uzun süre tarih kitabı olarak görülmüştür



DELÄ° DUMBUL
*İlahi bakış açısıyla yazılmıştır
*Hikayede olaylar nesir,kahramanların duygu ve düşünceleri nazım ve nesirle dile getirilmiştir
*Arı bir dil kulanılmış,olağanüstü olaylara yer verilmiştir
*tasvirlere baÅŸvurulmuÅŸtur

Sayfa 93

b)teması:
aile olmanın değeri
¨¨¨¨¨¨¨¨
2 Etkinlik a)adil bir yapı yok,islamiyet inancının yoğun bir şekilde olmasına rağmen farklı dinler görülüyor
2)tema evrenseldir
3)metnin yapısını oluşturan ögeler
*olay örgüsü
*kiÅŸiler
*zaman
*mekan
*ve dil anlatım(olay çevresinde oluşan metinlerde dil anlatıma da dikkat edilir)

SAYFA 93 TEKİ OLAY ÖRGÜSÜ SIRASI

12-2-4-10-5-7-13-3-9-11-1-6-8
KARAKTER Çözümleme tablosu
(sırasıyla 1,2,3,4,5)
……………deli dumbul……;……anne baba …………;……… eÅŸ
1………: deli ,zorba ,çıkarcı;……canları kıymetli,bencil ; fedakar,eÅŸini
……………………………………… insanlar………………;biri
2)……:dinamik…………………duraÄŸan ……………… ;duraÄŸan
3)……:Allah ın varlığını ve ; metinde zaten pasif karakterler(anne baba
birliÄŸini kabul etmemesi …………………………………ve eÅŸ)
yaptığı köprüden geçendende
geçmeyenden de para alması
4)……)sosyal ortam deli dumbulu etkilemişçünkü yaÅŸadığımız devirde onun yaptığı davranışlara pek de rastlanılmamışdiÄŸer karakterleri ise sosysal ortam etkilememiÅŸtir
5)………:karakterlerden deli dumbul gibi bir kiÅŸi toplumumuzda olamazanne baba için;her anne baba evladı için canını vermeye hazırdıreÅŸ içinse;toplumumuzda kadın eÅŸi için canını vermeye hazırdıro vermese bile erkek söke söke alır
c öğüt vermez tebrik ederdim
ç idam ettirirdim
6a dede korkut , ilahi bakış açısıyla yazılmıştır
b metin gayet güzel ben olsam birde sonuna ÅŸunu eklerdim deli dumrul artık Allah ‘ a baÄŸlı inançlı bir insan oldu derdim
7a
kara daÄŸlar
soğuk soğuk sularım
tavla tavla koç atlarım
penceresi altın otağım
katar katar develerim
beyaz koyunum
b tasvirler çıkartıldığında cümleler çok basit oluyor
sosyal Ortam ve çevre bu karakterleri nasıl etkilemiştir:
deli dumrul:Olumlu
anne-baba:Olumlu
eÅŸ:Olumlu
bu karakterlerin sizin toplumsal yapınızdan farkı varmıdır:
delidumrul:vardır
anne-baba:yok
eÅŸ:var


96sayfa 8 SORU

sırasıyla altı çizili kelimeler; niçin,ederdi,benden,var mıdır, benimle,bahadırlığım,yiğitliğim,meğer,konmu ştu,yah şi,emriyle,yetti,kavga,hanım,bey,kanatlı
ses özellikleri
-cümleler kısadır
-dil sadedir
-alti çizili kelimeler ses değişimine uğramıştır
-ses düşmesi vardır


DANÄ°ÅžMENDNAME

1a1Melik danışment bir gece rüya görür
2Rüyadan kısa bir süre sonra bir elçi kağan tiginin mektubunu getirir
3Mektup okunduktan sonra Abdurrahman Tokati otaÄŸa gelir
4Yirmibin askerle tokata gidilir
5Tokat yakınlarında düşmanla savaşılır
6Melik danışment düşman beylerini dine davet eder
7O gece yine bir rüya görür
8Rüyasında kendisine verilen dua ile gümenek ırmağının suyunu keser
9O gece yine rüya görür
10Melik danışment cincike ovasında konaklar
11Melik danışmentin kahramanlıkları anlatılır
bBattalnamede olduğu gibi kahramanlık teması dönemin sosyal özellikleriyle paralellik göstermektedir
2İnsanların y8aşadıkları haksızlıklardan kurtulmak için her dönemde kurtarıcı beklemeleri buna sebeptirKahramanlık temasının her dönemde sıkça işlenmesi onun evrensel bir tema olduğunu göstermiştir
3Özgün metinde kısa cümleler kullanılmıştırBazı sözüklerin ise günümüze gelene kadar bazı değişikliklere uğradığı görülmektedir
4Metnin yapısını oluşturan ögeler;olay örgüsü,kişiler,zaman,mekan
Metnin yapısını oluşturan ögeler;Tüm bu ögeler temayı iletmede birer araçtır
5Mekan;Tokat,Gümenek ırmağı,Ankara,Samsun,Kale
Zaman;Sabah vakti,akÅŸam vakti……
Mekanın ve zamanın anlatımı;Bu metinde mekanların sadece adları kullanılmıştırAyrıntıları verilmemiştir
Zaman;Kesin bir zaman ifadesi bu metindede yoktur
6Tasvir cümleleri;///yüksek dağlara///çıktılartasvir cümlesi yüksek dağlar
Tasvirlerin metindeki işlevi;Tasvirler anlatılanları zihinde daha belirgin canlandırmak için kullanılmıştırFakat ayrıntılara girilmediği dikkati çekmektedir
7Hikayede herşeyi bilen bir anlatım vardırİlahi bikış açısıyla yazılmıştır
8İkiside hayatlarını kötülüklerle mücadele etmeye adamış kahramanlardır
9aTip nasıl bir insandır;hayatını insanlara adamış korkusuz yiğit bir insandır
Tip durağanmıdır,dinamikmidir;Dinamiktir
Hikayenin hangi kısmı sizin tip hakkında böyle düşünmenize neden oldu;Hikayedeki bütün olaylar onun etrafında geliştiği için dinamiktir
Sosyal ortam ve çevre bu tipi nasıl etkilemiştir;Halkın zulüm görmesi onun kahramanlık yönünün ortaya çıkmasını sağlamıştır
Bu tipin sizin toplumsal yapınızdan farkı varmı;VardırGünümüzde toplum yapısısnın değişmesi ndeniyle farklılıklar vardır
Bu tipin diğer tipler üzerinde etkisi varmı;Olaylar onun etrafında geliştiği için diğer tipler üzerinde etkisi vardır
Tip kendi kişiliğinin farkındamı;farkında
Sizce gerçek hayatta bu hikayedeki tip gibi davranan biri olabilirmi;gerçek hayatta kendini halkına adayan kişilere rastlanabilir fakat bu hikayede olduğu gibi olağanüstü özellikler göstermez
bSeyit battal Abdurrahmani tokati,Süleyman bin numan Mekanın ve zamanın anlatıldığı cümleler Mekan:Köprü,Rum,Şam,ev
Zaman:Yüzkırk yıl,bugün,demin,şimdi,dokuz ay,on ay,
Mekanın ve zamanın anlatımı MEkan:Mekanların sadece isimleri söylenmkte,tasvirleri yapılmamakta
Zaman:arkadaşlar siz yukardaki zamanlara bi bakın bence kesin zaman ifade ediliyor


Sayfa 102

1a1Melik danışment bir gece rüya görür
2Rüyadan kısa bir süre sonra bir elçi kağan tiginin mektubunu getirir
3Mektup okunduktan sonra Abdurrahman Tokati otaÄŸa gelir
4Yirmibin askerle tokata gidilir
5Tokat yakınlarında düşmanla savaşılır
6Melik danışment düşman beylerini dine davet eder
7O gece yine bir rüya görür
8Rüyasında kendisine verilen dua ile gümenek ırmağının suyunu keser
9O gece yine rüya görür
10Melik danışment cincike ovasında konaklar
11Melik danışmentin kahramanlıkları anlatılır
bBattalnamede olduğu gibi kahramanlık teması dönemin sosyal özellikleriyle paralellik göstermektedir
2İnsanların y8aşadıkları haksızlıklardan kurtulmak için her dönemde kurtarıcı beklemeleri buna sebeptirKahramanlık temasının her dönemde sıkça işlenmesi onun evrensel bir tema olduğunu göstermiştir
3Özgün metinde kısa cümleler kullanılmıştırBazı sözüklerin ise günümüze gelene kadar bazı değişikliklere uğradığı görülmektedir
4Metnin yapısını oluşturan ögeler;olay örgüsü,kişiler,zaman,mekan
Metnin yapısını oluşturan ögeler;Tüm bu ögeler temayı iletmede birer araçtır
5Mekan;Tokat,Gümenek ırmağı,Ankara,Samsun,Kale
Zaman;Sabah vakti,akÅŸam vakti……
Mekanın ve zamanın anlatımı;Bu metinde mekanların sadece adları kullanılmıştırAyrıntıları verilmemiştir
Zaman;Kesin bir zaman ifadesi bu metindede yoktur
6Tasvir cümleleri;///yüksek dağlara///çıktılartasvir cümlesi yüksek dağlar
Tasvirlerin metindeki işlevi;Tasvirler anlatılanları zihinde daha belirgin canlandırmak için kullanılmıştırFakat ayrıntılara girilmediği dikkati çekmektedir
7Hikayede herşeyi bilen bir anlatım vardırİlahi bikış açısıyla yazılmıştır
8İkiside hayatlarını kötülüklerle mücadele etmeye adamış kahramanlardır
9aTip nasıl bir insandır;hayatını insanlara adamış korkusuz yiğit bir insandır
Tip durağanmıdır,dinamikmidir;Dinamiktir
Hikayenin hangi kısmı sizin tip hakkında böyle düşünmenize neden oldu;Hikayedeki bütün olaylar onun etrafında geliştiği için dinamiktir
Sosyal ortam ve çevre bu tipi nasıl etkilemiştir;Halkın zulüm görmesi onun kahramanlık yönünün ortaya çıkmasını sağlamıştır
Bu tipin sizin toplumsal yapınızdan farkı varmı;VardırGünümüzde toplum yapısısnın değişmesi ndeniyle farklılıklar vardır
Bu tipin diğer tipler üzerinde etkisi varmı;Olaylar onun etrafında geliştiği için diğer tipler üzerinde etkisi vardır
Tip kendi kişiliğinin farkındamı;farkında
Sizce gerçek hayatta bu hikayedeki tip gibi davranan biri olabilirmi;gerçek hayatta kendini halkına adayan kişilere rastlanabilir fakat bu hikayede olduğu gibi olağanüstü özellikler göstermez

SAYFA 104

DANÄ°ÅžMEND GAZÄ°
TÄ°P NASIL BÄ°R Ä°NSANDIR?
kahramanlık yönü bulunan,cesur ve yiğit bir insandır
TÄ°P DURAÄžAN MIDIR DÄ°NAMÄ°K MÄ°?
hikayenin başından sonuna kadar hareketlidir(dinamik)
HANGİ KISIM BÖYLE DÜŞÜNMENİZE NEDEN OLDU?
hikayenin bütün kısmı
SOSYAL ORTAM ÇEVRRE
kahramanlık yönünün ortaya çıkması bakımından etkilemiştir
BU TÄ°PÄ°N SÄ°ZÄ°N SOSYAL VE TOPLUMSAL
çağın gereklerinden dolayı fark vardır
DÄ°ÄžER KAREKTERLER ÃœZERÄ°NDE ETKÄ°SÄ°
DANÄ°ÅžMEND GAZÄ°
TÄ°P NASIL BÄ°R Ä°NSANDIR?
kahramanlık yönü bulunan,cesur ve yiğit bir insandır
TÄ°P DURAÄžAN MIDIR DÄ°NAMÄ°K MÄ°?
hikayenin başından sonuna kadar hareketlidir(dinamik)
HANGİ KISIM BÖYLE DÜŞÜNMENİZE NEDEN OLDU?
hikayenin bütün kısmı
SOSYAL ORTAM ÇEVRRE
kahramanlık yönünün ortaya çıkması bakımından etkilemiştir
BU TÄ°PÄ°N SÄ°ZÄ°N SOSYAL VE TOPLUMSAL
çağın gereklerinden dolayı fark vardır
DÄ°ÄžER KAREKTERLER ÃœZERÄ°NDE ETKÄ°SÄ°
ana kahraman olduğu için vardır
TİP KENDİ KİŞİLİĞİNİN FARKINDA MIDIR
farkındadıryaptıkları bunun göstergesidir
SİZCE GERÇEK HAYATTAA
gerçek hayatta böyle olağanüstülükler taşıyan bir karekterle
karşılaşmak mümkün değildir
kahramanlık yönünün ortaya çıkması bakımından etkilemiştir
BU TÄ°PÄ°N SÄ°ZÄ°N SOSYAL VE TOPLUMSAL
çağın gereklerinden dolayı fark vardır
DÄ°ÄžER KAREKTERLER ÃœZERÄ°NDE ETKÄ°SÄ°
ana kahraman olduğu için vardır
TİP KENDİ KİŞİLİĞİNİN FARKINDA MIDIR
farkındadıryaptıkları bunun göstergesidir
SİZCE GERÇEK HAYATTAA
gerçek hayatta böyle olağanüstülükler taşıyan bir karekterle
karşılaşmak mümkün değildir



Sayfa 107

1Cemşidin rüyasında gördüğü kıza aşık olması
karşılaşmak mümkün değildir
107
1Cemşidin rüyasında gördüğü kıza aşık olması
2Cemşidin bu kızın anadoluda olduğunu öğrenmesi ve önce çine
oradan anadoluya geçmesi
bBu olaylar hayal gücünün ürünü olduğu için yaşanamaz
cCemşidin rüyası
5etkinlik:
aYazıya geçirildiği dönem ile tema arasında bir bağ yokturBu
durum temanın iran edbalınmasından kaynaklanır
bKiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸir
3Aşk teması çok sık işlendiği için evrenseldir diyebiliriz
4Metnin yapısını oluşturan ögeler;Olay
örgüsü,mekan,zaman,kişiler
Metnin yapısını oluşturan ögeler arasındaki ilişkiler;Ögeler metnin
temasını vermede birer araçtır


1Cemşidin rüyasında gördüğü kıza aşık olması
2Cemşidin bu kızın anadoluda olduğunu öğrenmesi ve önce çine
oradan anadoluya geçmesi
bBu olaylar hayal gücünün ürünü olduğu için yaşanamaz
cCemşidin rüyası
5etkinlik:
aYazıya geçirildiği dönem ile tema arasında bir bağ yokturBu
durum temanın iran edbalınmasından kaynaklanır
bKiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸir
3Aşk teması çok sık işlendiği için evrenseldir diyebiliriz
4Metnin yapısını oluşturan ögeler;Olay
örgüsü,mekan,zaman,kişiler
Metnin yapısını oluşturan ögeler arasındaki ilişkiler;Ögeler metnin
temasını vermede birer araçtır
5KiÅŸiler;CemÅŸi,HurÅŸid,Kayser
Kişilerin özelikleri;Çin hükümdarının oğlusurZorlu yollardan geçip
Hurşid için mücadele veren kahramandır
Hurşid;Cemşidin rüyasında görüp aşık olduğu kız
Kayser;Hurşidin babası
Kişilerin işlevi;Cemşid;Mesnevinin baş kahramanı
HurÅŸid;BaÅŸ kahraman
Kayser;Yardımcı kahraman
bDeğişen hayat şartları nedeniyle etkisi yoktur
6Cemşid için derdinin dermanı yoktur onu nasıl anlatayım
7Kayser///sarayına///gelince mekanların sadece adı
verilmiştirBelirsiz bir zaman anlayışı vardır
8Hindistandan çıkıp çine geldi
9Kahramanların mekanın ve zamanın ayrıntılı tasvirleri
yapıldıMetnin tamamı nesir şeklinde olurdu
10Günümüze gelinceye kadar bazı söz değişiklikleri oluşur
bazı yabancı sözlü kelimeler kullanılmıştır
11Sade bir dil kullanmıştır
Klasik türk edbşairidir
Kişilerin işlevi;Cemşid;Mesnevinin baş kahramanı
HurÅŸid;BaÅŸ kahraman
Kayser;Yardımcı kahraman
bDeğişen hayat şartları nedeniyle etkisi yoktur
6Cemşid için derdinin dermanı yoktur onu nasıl anlatayım
7Kayser///sarayına///gelince mekanların sadece adı
verilmiştirBelirsiz bir zaman anlayışı vardır
8Hindistandan çıkıp çine geldi
9Kahramanların mekanın ve zamanın ayrıntılı tasvirleri
yapıldıMetnin tamamı nesir şeklinde olurdu
10Günümüze gelinceye kadar bazı söz değişiklikleri oluşur
bazı yabancı sözlü kelimeler kullanılmıştır
11Sade bir dil kullanmıştır
Klasik türk edbşairidir

sayfa 115

1üstteki paralel çizgiler; akıl,utanma-haya,ilim,iman
Klasik türk edbşairidir

sayfa 115

1üstteki paralel çizgiler; akıl,utanma-haya,ilim,iman
alttaki paralel çizgiler;öfke,aç gözlülük,haset,şüphe
Ana düşünce;İman rahmani,şüphe şeytanidir
2Dönemin tasavvuf ve hayat anlayışını ilahi aşkı ve bu aşkın
verdiği coşkuyu,islam inancının kaynaklarını öğretmek amacıyla
yazmıştır
3Makalatın Özellikleri:
Eserde sade,anlaşılır bir dil ve kısa cümleler kullanılmıştırBazı
sözcüklerin günümüze gelinceye kadar bazı ses değişikliklerine
uğradıkları görülmektedir

sayfa 116

413 ve 14 yüzyıl öğretici metinleri==>>*manzum metinler(şiir)
uğradıkları görülmektedir

sayfa 116

413 ve 14 yüzyıl öğretici metinleri==>>*manzum metinler(şiir)
mensur metinler(düz yazı)
5Tasavvuf Geleneğine bağlı kalınarak oluşturulmuştur
413 ve 14 yüzyıl öğretici metinleri==>>*manzum metinler(şiir)
*mensur metinler(düz yazı)
5Tasavvuf Geleneğine bağlı kalınarak oluşturulmuştur


Sayfa 119

aKONULARI BAKIMINDAN ÖĞRETİCİ METİNLER
*Tıp metinleri * dini metinler * İslam menkıbeleri * öğüt ve bilgi verici metinler
bSade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştırCümleler kısa ve açıktırBu dönem öğretici metinleri din tasavvuf tıp ve tabiat konularında yazılmıştırBu yüzyılda yazılan öğretici metinler aydınlatıcı ve yol gösterici metinlerdir

ÖLÇME DEĞERLENDİRME
1a
2T A S A V V U F
3e
4Makalat adlı eseriHacı Bektaş Veliyazmıştır
14yy öğretici metinleri anlatım biçimleri bakımındanmanzumvemensurolmak üzere iki gruba ayrılır
5D,Y,D,D,Y,D,Y


arkadaÅŸlar 120deki 5, soru
d d d d y d y
121 , sayfayı zaten sınıfta yazcaksınız şiiri
123;birim deÄŸeri;beyit
birim sayısı;5
birimlerde anlatılanlar,
1şair sevgilinin yüzünü açmasını ve yürümesini bahçedeki varlıkların bunu görmesini istemiştir
2bu beyitte ise,şair aşk aşka sevgilinin aşkından düştüğünü ve amansız bir dert olduğunu anlatmıştır
3sevgilinin aşkınkından perişan olduğunu anlatmıştır
4duyduğu aşktan dolayı kaburga kemiklerinin bile sayılabileceğini ve bu ahliyle musikara benzediğini
5güzellere acımasız şefkatli değilller demenin yanlış olduğunu vurgulamktadır
TEMA;aşktır
çbeyitlerin yerlerini değiştirdiğimizde anlamda bi değişiklik meyadana gelmez çünkü beyitler kendi arasında uyumludur
dyaşanması mümkün değildir çünkü hayali unsurlar vardır
egazel nazım şeklinin özelliklerini yazcaksınız bunu bulabilirsiniz
f ikisininde nazım şekli gazel nazım birimi beyit temaları aşk ölçü aruzdur
1242soru:ses benzerlikleri var ahengi saÄŸlayan unsurlar var
1254soru;gül ve nesrin sevgilinin yanagı
servi ve sanavber;sevgilinin yürüyüşü
gülnar; rengi ve şekli dolasıyla aşığın vücudunaki yaralar

sayfa 121

1 etkinlik
NABİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI
Bende dayanacak güç,sende vefadan zerre yok
İki yoktan ne çıkar,bir kere düşünelim
MUHİBBİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI
Halk içinde devlet gibi itibar gören bir şey yok
(Fakat)dünyadaki devlet bile bir nefes sağlıktan daha değersizdir
AŞIK PAŞA'NIN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI
Şu gönülde dağ olan hem gönül bağını kesip hem de bağ olan aşk değil mi(dir?)
FUZULİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI
Herkes,bayram için yılda bir kez kurban kesmektedir
Ben her zaman her saat senin kurbanınım
ULVİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI
Ey sevgili,halimi arz etmek için seni yalnız bulamıyorum
Seni yalnız bulduğumda ise kendimi asla bulamıyorum
NEFİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI
Aşık benim,rezilliğimle şehirde şöhretlendim(tanıdım)
Mecnun'un hikayesini yazanlar hep çöle,sahraya yazmışlar

sayfa 123

BÄ°RÄ°M DEÄžERÄ°:beyit
BÄ°RÄ°M SAYISI:beÅŸ
ŞİİRİN TEMASI:aşk
BÄ°RÄ°MLERDE ANLATILANLAR;
1şair sevgilisinin yüzünü açıp salınarak yürümesini,bağdaki çiçek ve ağaçların da bunu görmesini istemektedir
2şair,bu aşk hastalığına sevgilinin aşkından düştüğünü,bunun da nasıl amansız bir hastalık olduğunu herkesin görmesini istemektedir
3şair sevgilisinin aşkından perişan olduğunu,vücudunda yaralar açıldığını söylemektedir
4şair,aşk derdinden dolayı kemikleri sayılacak kadar zayıfladığını ,bu hali ve inlemeleriyle tıpkı Musikar'a benzediği söylemektedir
5şair güzellere yumuşak huylu değiller,demenin yanlış olduğunu,gördüklerinde hemen yumuşak huylu olduklarını söylemektedir
Ç gazeldeki beyitlerin yerleri değiştirilerek okunduğunda gazelin anlamında herhangi bir değişiklik olmamaktadırÇünkü gazelin birimleri olan her beyit kendi içinde bir bütündürBu nedenle anlam aynı birim içinde başlar,aynı birim içinde biterDolayısıyla bir beyitteki anlam diğer beyitlere bağlı olmadığı için beyitlerinin yerlerinin değiştirilmesi gazelin anlamında herhangi bir değişikliğe sebep olmamaktadır
DŞiirde anlatılanların gerçek hayatta yaşanılması mümkün değildirgazeldeki sevgili ve aşık tipleri,şairin hayal gücünün ve bağlı bulunduğu Divan şiiri geleneğinin tipleridir
EGazel nazım şeklinin özellikleri;
*Divan şiirinin nazım şekillerindendir
*5-15 beyit arasında yazılır
*İlk beytine matla,son beyitine makta,en güzel beyitine beytü'l-gazel,şairin adının veya mahlasının geçtiği beyte mahlas beyti denir
*İlk beyit kendi arasında kafiyelidir
*Genellikle aşk,kadın ve içki konuları işlenmiştir
FHer iki şiirde gazel nazım şekli,beyit nazım birimiyle ele alınmıştırKafiye şeması Baki'nin gazelinde olduğu gibi aa/ba/ca şeklindedirHer iki gazelinde teması aşktırAnlatılanlarda gerçek hayatta yaşanması mümkün değildirHoca Denhani'nin gazeli 7 birim iken ,Baki'nin gazeli 5 birimdir

2 ETKÄ°NLÄ°K

Aşk temasıyla bulduğunuz şiirleri sınıfta okuyunuz((arkadaşlar buna Özdemir ASAF'ın --LAVİNİA-- şiiri örnek verilir))
2Gazelde aşk teması işlenmiş ve bir aşığın durumu gözler önüne serilmiştiBurada ise aşığın durumu yine gazelin bütünündeki durumuna eşdeğerdirVerilen sözcükler okunduğunda yine halini anlatan ve sitem eden aşığın durumu ortaya çıkmaktadır
3 Ä°MGELER
GÜL VE NESRİN:rengi dolayısıyla sevgilinin yanağı
SERVİ VE SANAVBER:uzunluk ve salınış sebebiyle sevgilinin boyu ve yürüyüşü
GÜLNAR:rengi ve şekli dolayısıyla aşığın vücudundaki yaralar
4SÖZCÜK: Gülnar
GERÇEK ANLAMI: nar çiçeği
ŞİİRDEKİ ANLAMI:yara
GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Gülnar bu mevsime yakışıyor
MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Bu dertten gülnarlar açtı her yanımda
SÖZCÜK:muhabbet(gülşeni)
GERÇEK ANLAMI: gül bahçesi
ŞİİRDEKİ ANLAMI:vücut
GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Gül bahçesi rengarenkti
MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Yanımdayken kendimi gül bahçesinde hissediyorum
SÖZCÜK:Musikar
GERÇEK ANLAMI:efsanevi kuş
ŞİİRDEKİ ANLAMI:vücut
GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Musikar efsanevi bir kuştur
MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Öyle güzel sesi vardı ki Musikar'ı andırdı

6 Açıl bağun gül ü nesrini ol ruhsarı görsünler
Salın serv ü sanavber şive-ı reftarı görsünler
yukarıdaki dizelerde istiare(eğretileme)sanatı vardır
Kapunda hasıl itdi bu devasuz derdi hep gönlüm
Ne derde mübtela oldu dil-i bimarı görsünler
yukarıdaki dizelerde teşhis(kişileştirme)sanatı vardır
Açıldı dağlar sinemde çak itdüm giribanum
Muhabbete gülşeninde açılan gülnarı görsünler
yukarıdaki dizelerde teşbih(benzetme)sanatı vardırVücut sevgilinin gül bahçesine yaralar ise nar çiçeğine benzetilmiş
Ten-i zarumda pehlum üstühanı sayılur bir bir
Beni seyr itmeyen ahbab Musikar'ı görsünler
yukarıdaki dizelerde teşbih sanatı vardırAşık kendini ve inlemelerini Musikar'a ve onun gagasından çıkan seslere benzetmiştir
Ey Baki
bu ifade de nida(seslenme)sanatı vardır
Yalvarı görsünler
yukarıdaki ifadede iham sanatı vardır yalvar sözcüğü hem yalvar- hem de bir çeşit para anlamında kullanılmıştırHer iki anlamda beyte uygun olduğu için iham sanatı vardır
7*gazel nazım şeklinin kullanılması
*beyit nazım biriminin kullanılması
*aruz ölçüsünün kullanılması
*sanatlı bir şöyleyiş olması
*arapça ve farsça sözcüklerin kullanılması
8örnek yazı:
Bakinin gazeli yapı bakımından divan şiir geleneği yansıtmaktadırAnlatımdaki sanatlı ve manzumlara dayalı ifadelerin yanı sıra ahenk bakımından da çok güçlü olan gazelde aşk teması işlenmiştirşair aşk temasını aşık ve verfasız sevgili etrafında işlemiştirtemanın işlenmesinde manzumların yanı sıra şairin hayal gücünün de etkisi vardır
9Baki;
*şiirlerinde tasavvufi unsurları kullanmıştır
*şiirleri nazım tekniği yönünden kusursuzdur
*şiirlerinde çok güçlü sanatlı bir söyleyiş vardır
*divan şiirinin en güçlü şairidir

S124 2soru

ses benzerlikleri var ahengi saÄŸlayan unsurlar var

125
4soru

gül ve nesrin sevgilinin yanagı
servi ve sanavber;sevgilinin yürüyüşü
gülnar; rengi ve şekli dolasıyla aşığın vücudunaki yaralar

S126 8Soru

Bakinin gazeli yapı bakımından divan şiir geleneği yansıtmaktadırAnlatımdaki sanatlı ve manzumlara dayalı ifadelerin yanı sıra ahenk bakımından da çok güçlü olan gazelde aşk teması işlenmiştirşair aşk temasını aşık ve verfasız sevgili etrafında işlemiştirtemanın işlenmesinde manzumların yanı sıra şairin hayal gücünün de etkisi vardır

sayfa 128'deki 27 ve 28 beyitlerdeki söz sanatları

27beyit
Sensen ol bahr-ı keramet kim ÅŸeb-i Mirac’da
Şebnem-i feyzün yetürmiş sabit ü seyyara su

Söz Sanatları:

Tenasüp: Bahr, su, feyz, şebnem kelimeleri arasında yapılmıştır Bunlar su ile ilgili kelimelerdir
TeÅŸbih-i BeliÄŸ: Hz Peygamber’in keramet denizine benzetilmesi (Bahr-ı keramet)
Tezat: Bahr ve şebnem kelimeleri arasında

28beyit
Çeşme-i hurşidden her dem zülal-i feyz iner
Hacet olsa merkadün tecdid iden mimara su

Söz Sanatları:
Tenasüp: Mimar, merkad, tecdid, zülal ve çeşme kelimeleri arasında
Teşbih: Güneş çeşmeye benzetilmiş Güneş ışıkları zülale benzetilmiş

sayfa 129 16beyitte söz sanatı

16 Su temiz tabiatını âleme aydınlık (berrak) kılmış ve Hazret-i Muhammed'in, yoluna girmiştir

Şair bu beytinde su ile Hazret-i Muhammed'e uyan, onun yolunda giden mümin arasında bir münasebet buluyor Temizlik dolayısıyle İslâmiyet suya büyük önem verir Su maddî ve manevî temizliğin sembolüdür Suyun vasıflarından biri berrak oluşudur İyi mümin de öyledir Onun gönlü de su gibi aydınlık, herkese açıktırkinaye sanatı vardır

S130 4sorunun devamı;

Ahmeti muhtar,Habiballah,Harelbeşer,Miraç sözcükleri

S130 4 ve 5 etkinlikler

edebiyattı demi
1etkinlik
çkasidede her beyit anlam bakımından birbirinden bağımsız ** her beyit kendi içinde bir bütündür kasidede beyitler arasında ses ilişkisi su sözcüğüyle sağlanmıştır
d
şairin kişisel duyarlılığını ve hayal gücünü en iyi ifade eden beyit şudur
'dest busı arzusıyla ger ölsem dostlar
kuze eylen topragum sunun anunla yara su'
Bu beyitte şair , sevgilinin elini öpebilmek için ölmeyi ** mezarının toprağından yapılan testi ile sewgiliye su **rilmesini istiyor böylece sewgilinin elini öpebildiğini hayal ediyor
e
kasidenin özellikleri şunlardır;
-devlet ve din büyüklerini övmek için yazılır
-beyit sayısı 31-99 arasındadr
-kafiyelenişi aa,ba,ca,da dır
-kasidenin ilk beyitine malta,son beyitine makta, şairin mahlasının geçtiği beyite taç beyit , en güzel beyte ise beyt'ül-kasid denir
-kasidenesib,ginizgah,methiye,fahriye ve dua olmak üzere beş bölümden oluşur

sayfa 130 5 etkinlik 5 soru

aruz ölçüsünün kullanılması, kaside nazım şeklinin kullanılması, sanatlı bir söyleyiş olması, arapça ve farsça kelimelerin kullanılması

10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 131-132-133-134-135-136-137-138-139

sayfa 131

6 HÄ°SSETTÄ°KLERÄ°M
samimiyet
sevgi
özlem
arzu
heyecan

7FUZULÄ°
divan şiirinin en güçlü şairlerindendir
şiir tekniği çok güçlüdür
şiirlerinde tasavvufi konuları ele almıştır
şiirlerinde azeri türkçesinin özellikleri görülür

Sayfa 133

BÄ°RÄ°MLERDE ANLATILARLAR
Şiirin teması: Aşk
1Şair, aşıkların ayrılık acısına sabredemeyeceğini anlatıyor
Birim Değeri: Dörtlük - Birim Sayısı: Bir
2Ä°lahi aÅŸk
3Dilek (dua)
4AÅŸk

ç)1Rubai: Ayrılık - Aşk
2Rubai: AÅŸk AteÅŸi - Ä°lahi AÅŸk
3Rubai: Duam - Dilek
4Rubai: Sevgili - AÅŸk

d)Gerçek hayatla ilişkilendirilebilir Aşk ve aşkın halleri ile dua insan hayatında yer bulabilen durumlardır

e)Rubai nazım şeklinin özellikleri:
-Nazım birimi dörtlüktür
-Tek dörtlükten oluşur
-aaxa ÅŸeklinde kafiyelenir
-Özel bir vezinle yazılırlar
-Yoğun bir fikir örgüsü vardır, bu da ahengin sağlanmasını zorlaştırır
-Tasavvuf, felsefe, dünya görüşü gibi pek çok konuda yazılırlar
-Asıl söylenmek istenen 3 ya da 4 dizede söylenir

2)1Rubai
söyler imiş: redif
-an: tam kafiye

2Rubai
ûr: tam kafiye

3Rubai
-dan sakla: redif
â: yarım kafiye

4Rubai
dime ana: redif
-z: yarım kafiye

3)"vâdi" ve "sanem" sözcükleridir
Vadi: Ihlara Vadisi'ne düzenlenen geziye katıldık
Şiir vadisinde o da kalem oynatmıştı

sanem: Puta tapınma ilkel kabilelerde de görülmektedir
Put kadar güzel bir insanmış, dedi

4)1 Rubai: dil (gönül), bir insan gibi düşünülmüştür Kişileştirme sanatı vardır

2Rubai
dil-i bi-karar: teÅŸhis
fevvare-i nur: teÅŸbih
ateÅŸ-i aÅŸk: teÅŸbih

3Rubai
Ya Rab: nida (seslenme)
reh-i vadi-i rubai: teÅŸbih
ta'n-ı har-ı nadan-ı dü-pa: teşbih

4Rubai
sanema: nida
sanem: istiare

5)Nazım şekli, nazım birimi, mazmun ve sanatlar divan şiiri geleneğine aittir


Sayfa135

BÄ°RÄ°MLERDE ANLATILANLAR
Şair, sevgilisine seslenerek neşelenmek için Sadabad'a davet etmektedir
Şair, Sadabad'da eğlenmek amacıyla neler yapacaklarını anlatmaktadır
Şair, Sadabad'da eğlenmekten, Kasr-ı Cihan'ı seyretmekten bahsetmektedir
Åžair, sevgilisini yine Sadabad'a davet ederek eÄŸlenmeyi teklif etmektedir

Birim Değeri: Bent - Birim Sayısı: Dört - Şiirin Teması: Kadın (sevgili)

c)Farklılaşma olmaz "Kadın" teması etrafında oluşturan birimlerdeki anlam aynı birimde başlayıp aynı birimde bitmektedir Bu durum anlam bakımından bir farklılaşma olmasını engeller

2)Şarkı, Lale Devri'nin ünlü şairi Nedim'e aittir Lale Devri, lale bahçeleriyle, imar faaliyetleriyle ve eğlenceleriyle ünlü bir dönemdir

3)Şiirin ahenginin bozulmasına sebep olur

b)Şiirin ahengini sağlamak, söylemek istenenin vurgusunu artırmak amacıyla tekrar edilmiştir Ayrıca nazım şeklinin bir özelliği olarak tekrar edilen dizelere "nakarat" denir

S136

ç kırmızı, çiçeklerin rengini ifade ettiği için
4 soyutluktan somuta çevirdiği için
çok mecaz anlamlı kelimeler söz konusu değil
8aruzla yazılmış,nazım şekli bakımından,bentlerle yazılmış olması , arapça ve farsça kelimeler sade de olsa kullanılmış
9hayatın sevilince güzel olduğu

NEDÄ°M
en önemli eseri divanıdır
kendine özgü mecazları mazmunları ve sade istanbul türkçesi ile divan şiirinin en güçlü şairlerinden biridir
soyut bir dünyası olan divan şiirine samutu sokmayı başarmıştır
şarkı nazım şeklini en iyi kullanan şairdir
şiirlerinde lale devrinin özellikleri görülür
tamamen din dışı konular işlemiştir
mahlileşme akımının en önemli temsilcilerindendir

S136 7Etkinlik

imgelerifade ettiği anlam kullanılış şekli
dil konuşma dili gönül
demin az önce anını
dem kan , zaman an
serv ağaç sevgilinin boyu
name-i aşk şarkı sözü aşk kitabı
gam
kopuz
ney
came-i aÅŸk
ab-ı revan

sayfa 138

1abirim deÄŸer:bent
birim sayısı:dokuz
BÄ°RÄ°MLERDE ANLATILANLAR
1sevgilinin saçını yüzüne dökülmüş görünce gönlün ona aşık olduğu anlatılmaktadır
2sevgilinin bu sevgiye hiç değer vermediği,adını bile anmadığı anlatılmaktadır
3aşığın umutsuzluğu anlatılıyor
4 aşık sevgilisinin peşinden koşan diğer aşıklardan yakınmaktadır
5aşık sevgili için kendini feda ettiğini anlatmaktadır
6aşık umutsuz durumunu anlatıp,bu sevgiye engel olamadığndan bahsetmektedir
7aşık sevgili ile geçirdiği bir anı herşeyden üstün tutmaktadır
8aşık bu hale düşmek istemediğini fakat gönlüne söz geçiremediğinden bahsetmektedir
9şair aşk kitabının ancak kendi adıyla okunabileceğinden bahsetmektedir

c murabba nazım şeklinin özellikleri;
dört dizelik bentlerden oluşur
4 ile 8 arası bent yazılır
her konuda murabba yazılmasına rağmen dini ve öğretici konular ile mersiye,yergi,övgü daha çok kullanılmıştır
2şair aşk yüzünden bedbaht ve ümitsiz bir durumdadırbu hal şiirin bütün dizelerinde hissedilmektedirşairin bu ümitsiz durumunu en iyi yansıtan dize ise her bentte tekrarlanan "Vay gönül vay bu gönül vay gönül ey vay gönül"dizesidir
3şair 8 bentte aşk ile müzik arasında bir ilişki kurmuştraşkın müzikle birlikteliği duyguları ifade etmedeki rolü düşünülürse günümüzde de bu ilişkinin devam ettiği görülürbugün bile hala şarkıların çoğunun aşk temasını işlemesi aşk duygusunun evrensel olduğunun da bir göstergesidir

S139

teşbih sevglinin yüzü itiariyle güle enzetilmiştir
teşbih sevgilinin saçı kokusu dolasıyla yasemine benzetilmiştir
teşhis(kişileştirme) aşığın gönlü insan gibi düşünülmüştür
nida gönle seslenilmiştir
teşhis aşığın gönlü insan gii düşünülmüştür
istiare aşığın gönlü heva yolı'na benzetilmiş fakat söylenmemiştir

10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 141-142-143-144-145-146

sayfa-141

birim deÄŸeri:bent
birim sayısı:yedi

BÄ°RÄ°MDE ANLATILANLAR
-şair, gönlüne seslenerek feleğin ne yapacağının belli olmayacağını söylemektedir
-gönlün arzu ve isteklerinden vazgeçmesini istemektedir
-şair,bu dünyanın kimseye kalmayacağını belirtmektedir
-şair, gönlün feleğin güzelliklerine aldanmaması elindekilerle yetinmesini kanaat etmesini söylemektedir
-şair, feleğin kendisine gaddarlık ederek sevgilisinden ayırıp gurbete attığını ifade etmektedir
-ÅŸair,her ÅŸeyini sevgili uÄŸruna feda ettiÄŸinden bahsetmektedir
-şair,nefsin ve dünyanın isteklerinden vazgeçmek gerektiğini, gönül aynasının böyle temizleneceğini ifade etmektedir
şiirin teması:aşk, dünya nın geçiciliği
c beÅŸer dizelik bentlerden oluÅŸur
ilk bent kendi arasında kafiyeli diğer bentlerin son dizesi ilk bentle kafiyelidir(aaaaa bbbba)
2acele etme, acele etmek kınama getirir
dünya için boş yere ıstırap çekme
arzularına, heveslerine sabır ve tahammülden bir örtü çek
feleğin kaderindeki şerbet zehirlidir,sakın içme
dünya mülkünün saadetini bir rüya zannet
kanaat ederek yalnızlık köşesini seç
nefsinin ve dünyanın lezzetlirini unutarak aşk sarhoşu ol
gönül aynanı tertemiz yap
verilen tasavvufi öğütler, insanı tasavvuftaki anlamıyla olgunlaştırmak içindir
günümüz şartları düşünüldüğünde bu öğütlerin tam anlamıyla uygulanması mümkün değildir

S142 3Soru

1 kıtada a,a,a,a,a gösterür:redif -et: tam kafiye
2kıtada b,b,b,b,a -ab:tam kafiye
3kıtada c,c,c,ca -i :redif -er :tam kafiye
4kıtada: ç,ç,ç,ça -i:redif -et:tam kafiye
5kıtada d,d,d,d,a -e:redif -t: yarım kafiye
6kıta e,e,e,ea -ini:redif -ir:tam kafiye
7kıta f,f,f,f,fa -ını:redif -at:tam kafiye

ölçü aruz ölçüsüyle yazılmıştır failetün failetün failetün failün şeklinde
ses ve söyleyiş şiirde uzun ve ksıa sesler ile bbbirbirine enzeyen seslerin oluşturduğu ahenk söz konusudur

sayfa 142 de 4ün cevabı

2mısrada ve 3mısrada telmih hatırlatma
4mısrada nida
son mısrada ise eğretileme vardır

sayfa 142 de 4ün b si
ivmek :acele etmek
bunu için ivmenin bi anlamı yok =cümle
sabr kılmak:sabretmek
olanlara karşı güçlü ol sabret
ıztırab çekmek:ıstırap çekmek
o da çok ıstırap çekmişti
hake salmak: toprak olmak
nice insan toprak olup gitti
nakÅŸ itmak: nakÅŸetmek
anlatılanları nakşediniz
ser virmek: baÅŸ vermek
gerekirse aşını verir geri adım atmaz

sayfa 142 5inci

ifade ettiği anlam kullanım şekli
süleyman peygamer deve kaptırdığı yüzü ile anılmıştır
iskenderin aynası feleğin iskenderin aynasını bile yıktığına gönderme yapılmıştır
sevgilinin eşiği sevgiliye ulaşma kovuşma yolu anlamında
sevgilinin saçı zincir olarak düşünülmüştür
put put kadar güzel sevgili anlamında kullanılmıştır

S142 6/7/8/9 sorular

6- cihan, cam-ı sipihrün, mülk-i cihanün devleti, çarh-ı gaddar, cellad-ı çarhun, mirat-ı felek, harab, devr-i felek
7-
-beş dizeden oluşan bentlerle yazılır
-felsefe ve tasavvuf konularını işler
-aruz ölçüsü ile yazılır
-uyaklanışı aaaaa,bbbba,cccca şeklindedir
-4-8 bentten oluÅŸur
8- sen ne hissettiysen onu yaz


144 sayfada 1 soru

a)ana birim deÄŸeri: bent
b)alt birim deÄŸeri:beyit

S145

2 soru: son beyitlerde yani vasıta beyitinde
3a kafiye ve redifler, aruz ölçüsü ve ses tekrarları
3b şiirin konusu vurguyu etkiler örn; kahramanlık şiirini gür bir sesle okuruz,aşk şiirini yumuşak bir tonda
5 İnsanlara eziyet ettiği düşüncesinden kaynaklanıyor olabilir
6a Nİda:''Ey hace'' ve ''Ya Rab'' ifadelerinde nida(seslenme) sanatı yapılmıştır
Tezat:''Akl-divane'',''dana-şeyda'',''derd-çare'',''mir-geda'',''vefa-cefa'',''cahil-kemal''ifadeleri karşıt anlamlıdırlar
Mübalağa:''Evc-i felege basdı kadem cah ile cahil/erbad-ı kemalün yiri yok zir-i felegde''beyitinde abartma vardır
Tenasüp:''Fena-adem'' ve ''a'yan-paşa'' kelimeleri anlam bakımından ilişkili olduklarından tenasüp vardır
İstiare:''Cİger-pare'',''mülk-i fena'',''mezbele'' kelimeleriyle benzetme yapılmıştır fakat benzeyenler söylenmemiştir
İstifham:''Ya Rab bize er bulunup himmet eder mi yoksa günümüz böyle felaketle geçer mi'' beyitinde isrifham(soru sorma)sanatı yapılmıştır
b somut bir konu işlendiğinden söz sanatları en aza indirilmiştir

BAÄžDATLI RUHÄ°
terkibibent ile ün kazanmıştır,dili sadedir ve sanatlardan uzaktır, eleştirel bir tarzda yazmıştır,
toplumun sorunlarına ilişkin yazmayı tercih etmiştir, en çok etkilendiği şair Fuzuli dir,

S146

1a
Gazel
mısra örgüsü: beyit (5-15)
kafiye düzeni: aa ba ca
tema:aşk,ayrılık,hasret,özlem,tabiat güzelliği
Kaside
mısra örgüsü:beyit
k d:aa ba ca
tema:genellikle devlet ve din büyüklerini övmek için söylenir
Rubai
mö:tek dörtlük
kd: aaxa
tema:dünya görüşü, felsefe , tasavvufi düşünce
Şarkı
mö:dörtlük
kd: aAaA bbba ccca( AA nakarat)
tema:aşk,sevgi,ayrılık,eğlence
Murabba
mö:4 er dizelik bentlerden oluşur bent sayısı değişebilir
kd:aaaa bbba ccca
tema: konu olarak gazele benzer
Muhammes
mö:5 dizelik bölümlerden oluşuyor
kd:aaaaa bbbba cccca
tema:hayatın gelip geçiciliği , öğüt
Terkibi bent
mö:5-10 bentlerden oluşur(her bent 10 ile 20 beyitten oluşur)
BENZERLİKLERİNE GÖRE NAZIM ŞEKİLLERİ
mısra örgüsü:gazel kaside terkibi bent
kafiye düzeni:gazel kaside
tema:gazel şarkı


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 147-148-149-150-151-152

sayfa 147

2Divan şiirinde ritim,uzun ve kısa seslerin ritmine bağlıdırBu ritmi sağlayan aruz ölçüsüdürmilli edebiyat şiiri olan Han Duvarlarında ise ritim, 7+7=14'lü hece ölçüsüyle sağlanmıştırCumhuriyet Dönemi şiiri olan Salkımsöğüt'te ise ritim hece ya da aruz ölçüsüyle değil,benzer seslerin farklı dize yapıları içinde verilmesiyle sağlanmıştır

sayfa 148

3Divan şirinde birimler bir bütün olduğu için birimdeki anlam o birimde başlar ve diğer birimlere sarkmadan o birimde bitermodern şiirde birimlerin birbirine eşit olması gerektiği gibi anlayış söz konusu değildirTen Sonnet'si şiirinde işlenen duygu ve düşüncenin birim içerisinde kalmamakta,sonraki birime de sarkarak geliştiği ve sonuçlandığı görülmektediroysa Divan şiirinde böyle bir durum söz konusu değildir

4Ortak manzumlar şunlardır
gül (gazel,murabba,kaside)
serv (gazel,şarkı,kaside)
dil (gazel,kaside,rubai,şarkı,murabba,muhammes,terki bi bent)
zülf (murabba,muhammes)
felek,dünya (murabba,terkibibent)
hak (kaside,murabba)
sanem (rubai,muhammes)

5 aVerilen gazeller ritimleri dikkate alınarak okunduğunda Baki'nin gazelinin ritminin daha kuvvetli olduğu görülmektedirBakinin gazelinde kullandığı dil,Nesimi'nin şiir dilinden daha ahenklidirBunun yanında gazellerin yazıldıkları yüzyıllara bakıldığında 16 yyda şiir dilinin daha oturmuş olması Baki'nin gazelinin ritmini ve ahengini daha üstün kılmaktadır

bŞöyleyiş ve ritim bakımından Baki'nin gazeli daha başarılıdırNesminin gazeli osmanlı devletinin kuruluş döneminde yazılmıştırBakinin gazeli ise yükselme dönemi ürünüdürNesiminin gazeli divan şiirinin kuruluş dönemi ürünü olduğu için gazelde bazı kusurların,ritim ve ahenk eksikliklerinin olması son derece doğaldıryükselme dönemine gelindiğinde ise herşey yerli yerine oturmuş,her alanda en parlak örnekler ortaya konulmuştur

sayfa 149

6aPir Sultan Abdal tarafından söylenen koşma "aşık tarzı halk şiiri"örneğdirbu nedenle islamiyetten önceki türk edebiyatı döneminin sözlü edebiyat devresinden itibaren süregelen bir geleneğin ürünü olan koşma da dil,son derece sadedirhalka hitap ettiği için halkın dilinden uzaklaşmamış,onların duygu ve düşüncelerini dile getirmiştir

bPir Sultan Abdal'ın koşması ile Baki'nin gazelinin okuyucu kitlesi aynı değildirkoşma halka hitap ederken gazel yüksek zümreye hitap etmektedir


7divan şiirinde işlenen konular her bakımdan birer kusursuzluk örneğidiraşk tam anlamıyla aşktır,sevgili her yönüyle hayal gücünün zirvesinde yer alırbu nedenle divan şiiri "ideal"olanın ifadesini bulduğu yerdirherşey"idealize" edilerek anlatılırdivan şiirinin bu özelliği yani "yüce" ve "yüksek" olana yönelik olması,onun "somut" yerine "soyut"un sahasında kalmasına sebep olmuştur

8 divan şiirinin arapça ve farsça kelimelerin sıkça kullanılması İslam medeniyetinin etkisinin yanı sıra asıl aruz ölçüsü dolayısıyladırtürkçede uzun ses olmaması seslerin uzunluk ve kısalık esasına dayalı olan aruz ölçüsünün uygulanmasını zorlaştırmıştırçıkış yolu olarak aruza uymayan türkçe sözcükler yerine uzun ve kısa seslerin bulunduğu arapça ve farsça sözcükler kullanılmaya başlamıştır

9
gazel
TEMA:aÅŸk
AHENK:Aruz ölçüsü kullanılmıştır
YAPI:nazım şekli;gazel nazım birimi;beyit
DİL:arapça ve farsça sözcüklerin kullanıldığı bir dildir
SÖYLEYİŞ:aşk temasının belirlediği vurgu ve tonlama şiirin söyleyişimi belirlemektedir

koÅŸuk
TEMA:aÅŸk
AHENK:hece ölçüsü kullanışmıştır
YAPI:nazım şekli;koşuk nazım birimi;dörtlük
DİL:eski türkçe dönemini yansıtan öztürkçe bir dil kullanılmıştr
SÖYLEYİŞ:aşk temasının belirlediği vurgu ve tonlama şiirin söyleyişini belirlemektedir


SAYFA 150
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
1C
2A
3C
4E
5E
6E
7E
8A
9D
10 D-Y-D-Y
11*Gazelin son beyitinemaktaşairin mahlasının bulunduğu beyitetaç beyiten güzel beyitine beytü'l gazel denir
*Diva şiirinde kullanılan kalıplaşmış nükteli ve sanatlı güzel sözleremazmundenir
12
makta
taç beyit
Nedim
vasıta
aruz
mazmun
tecahül-i arif
benzeyenve benzetilen
tenasüp


sayfa 152 1 etkinlik : kime ait olduğu bilinmemektedir anonim ürünlerdir
2-a) türkünün söyleyeninin bilinmediği kuşaktan kuşağa günümüze ulaştığını ifade ediyor
b) kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze ulaşmıştır
sayfa 153
1-a) 1 mani : de'ler redif
ere'ler zengin uyak
7'li hece ölçüsü
3 mani: dim ler redif
il ler tam uyak
4 mani: lar gibi ler redif
aÄŸ lar tam uyak
5 mani: ma beni ler redif
6 mani: ayna güzel ler cinaslı uyak
c) cinas yapılmıştır cinas maninin ahengi bakımından önemlidir cinaslı manilerde ses ve söyleyiş cinas bulunan kelimelerle sağlanır
2-b) duygu ve düşüncenin ifade edildiği bölümlerin dışındaki dizeler doldurma dizelerdir bu dizeler asıl anlamın bulunduğu dizelere hazırlık yapılmasını sağlar
3) 1,2,5,6 manilerin teması aşktır3 maninin ayrılık 4 maninin derttir
4-a) yel: gerçek anlamı rüzgar manideki anlamı dargınlıktır
sanki aramızda serin yeller esiyordu/ bu yel sizi hasta eder dedi
ciğer: gerçek anlamı organ manideki anlamı içten, gönüldendir
ciğerinden rahatsızlanmış/ haberi alınca ciğerim yandı

10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 153-154-155-156-157 Cevapları
[Linki sadece üyelerimiz Görebilir Üye olmak için tıklayınız]
Sayfa 153 1 soru a şıkkı

1mani
derede -de:redif
nerede -ere:zengin uyak
dedim 7'li hece ölçüsü
pencerede

2mani
Erkek
Mesdi yar yar:redif
mesdi yar
arasında
esdi yar
Kız
maniciyim -m:redif
gemiciyim 7'li hece ölçüsü
alma
alıcıyım

3mani
dildim -dim:redif
sildim -il:tam kafiye
kıymetin 7'li hece ölçüsü
bildim

4mani
çağlar gibi -lar gibi :redif
daÄŸlar gibi -aÄŸ:tam uyak
yaralıyım 7'li hece ölçüsü
saÄŸlar gibi

5mani
alma beni -ma beni:redif
salma beni -al:tunç uyak
göster 7'li hece ölçüsü
alma beni
gül ister
baÄŸlar gibi

aldım seni -dım seni:redif
salma beni -al:tunç uyak
göster 7'li hece ölçüsü
alma beni

6mani
ayna güzel ayna güzel:cinaslı uyak
ayna güzel ay ne güzel:cinaslı uyak
görenler 7'li hece ölçüsü
ay ne güzel
tarar
ayna güzel

1 soru c şıkkı
''Ayna güzel'' ve '' ay ne güzel'' ifadelerinin birlikte kullanılmasıyla cinas yapılmıştırCinas,maninin ahengi bakımndan önemlidirCinaslı manilerde ses ve söyleniş aralarında cinas bulunan kelimelerle sağlanır

2 soru a şıkkı
Duygu ve düşünceler 1manide 2,3 ve 4 dizelerde;2manide ilk dörtlükte 2,3 ve 4 dizelerde,ikinci dötrlikte ise 3ve4 dizelerde; 3manide 3 ve 4 dizelerde ;4 ve 5manide bütün dizelerde; 6manide 3,4,5 ve 6 dizelerde dile getirilmiştir

2 soru b şıkkı
Duygu ve düşüncelerin ifade edildiği bölümlerin dışındaki dizeler ''doldurma'' dizelerdirBu dizeler asıl anlamının bulunduğu dizelere hazırlık yapılmasını sağlarDoldurma düzeler anlam bütünlüğünü sağlar

3 soru
1,2,5 ve 6 manilerin teması aşktır3maninin teması ayrılık 4maninin teması derttir

4 soru a şıkkı
Manilerde geçen deyimler şunlardır:
-Serin yeller esmek:darılmak ve incinmek''Aramızda serin yeller esiyordu''
-Kıymetini bilmek:değerini bilmek''Kıymetinin bilinmemesinden şikayetçi''
-Dağ gibi=çok büyük
-Dillere sarmak:Her yerde söz etmek''Her yerde ondan bahsedip dillere saldı''

4 soru b şıkkı
-Yel:Gerçek anlamı rüzgar; manideki anlamı dargınlıktır
Sanki,aramızda serin yeller esiyordu
Bu yel sizi hasta eder dedi
-Ciğer:Gerçek anlamı organ;manide gönülden, içten anlamında kullanılmıştır
Haberi alınca,ciğerim yandı
Ciğerlerinden rahatsızlanmıştı
-Altın:Gerçek anlamı değerli bir maden;manide kıymetli anlamında kullanılmıştır
Onun altın gibi bir kalbi var

5 soru
1,2,3,5 ve 6 manilerde sevgili ve ona duyulan aşk teması işlenmiştir4manide ise çok dertli olan bir kişinin duyguları işlenmiştir


SAYFA 154

6a
Edebiyat Dilinde Mani:
Başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım türüdür Çoğunlukla 7 heceli dört dizelik bir bendden meydana gelirDizeleri 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş maniler de vardır Birinci, ikinci dördüncü dizeler birbirleriyle kafiyeli, üçüncü dize serbesttir Yani kafiye dizilişi aaxa'dır aaaxa düzeninde maniler de var İlk iki dize hazırlık dizeleridir Son iki dize ile anlam bağlantısı yoktur Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir Bir çok mani çeşidi vardır En çok kullanılanlar düz ya da tam mani, kesik mani, cinaslı mani, yedekli mani, artık mani'dir

Düz Mani: Yedişer heceli dört dizeden oluşur Kafiyeleri çokluk cinassızdır

Kesik mani: Birinci dizesi 7 heceden az, anlamlı ya da anlamsız bir sözcük grubu olan maniler Bu kesik dize sadece kafiyeyi hazırlar Eğer meydan ve kahvehanelerde söylenen ve ilk dizeleri "aman aman" ünlemi ile doldurulan manilerse bunlara İstanbul manileri denir

Cinaslı mani: Kesik manilerde eğer kafiye cinaslı ise bunlara cinaslı mani denir

Yedekli mani: Düz maninin sonuna aynı kafiyede iki dize daha eklenerek söylenen maniler Cinaslı kafiye kullanılmaz, birinci dizeleri anlamlıdır Yedekli maniye artık mani de denir

Deyiş: İki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir Soru yanıt şeklinde düzenlenir Bir başka kişinin ağzındanmış gibi aktarıldığı şekilleri de vardır


b
1mani düz mani
2mani deyiÅŸ mani
3mani düz mani
4mani artık mani
5mani deyiÅŸ mani
6mani kesik mani

155sayfa

1)ilk dörtlük=Şair kendini teselli etmeye çalışıyorÇünkü derdine dermen aramak için gittiği gurbette daha fazla dertle karşılaşmıştır
ikinci dörtlük =Huma kuşunun yere düşüp ölmediğini,Süleyman peygamberin güçlü olduğu halde dünyanın ona kalmadığını,sevdiğine gitmek istediğini ama kısmet olmadığını söylemektedir
üçüncü dörtlük=Kendi acısını anasında ayrılmış kuzulara benzetiyor ve kandi derdini ancak onun gibi dert çekenin anlayacağını dile getiriyor

2)aNakarat bölümü
bmısra örgüsü 4 lüktür

Sayfa 156 4 soru a şıkkı

Vurgu ve tonlamaTemaları farklı olduğuunda söyleyişi farklıdır

Sayfa 157 Ölçme Değ Devapları

1)E
2)C
3)C
4)türkü denir
artık maniler asıl maniler
5)Mâni----Deyiş
Türkü----Kavuştak
Ağıt----Sagu

SAYFA 159

Birimlerde Anlatılanlar
1) Şair, baharın geldiğini, bülbüllerin ötmeye başladığını anlatmaktadır
2) Şair, ağaçların yeşillendiğini, ırmakların coştuğunu, aşıkların da şevke geldiğini ifade etmektedir
3) Şair, baharın gelişiyle güllerin açtığını, güzellerin salınarak gezindiğini, aşıların buna sevindiğini ifade etmektedir
4) Şair, baharla birlikte her yerin yeşerdiğini belirterek acaba bu baharın coşkusuyla Allah ağlayanları da güldürür mü diye düşünmektedir
5) Şair, yeryüzünün güllerle kırmızıya boyandığı şu bahar günlerinde kendisinin ağladığını, dertli olduğunu ifade etmektedir

Şiirin teması: Baharın Gelişi
Birim Değeri: Dörtlük
Birim Sayısı: Beş

Kafiye ve Redif
1 Dörtlük: olduğu zamandır: redif
kul ve yol ' daki l'ler yarım kafiye
2 Dörtlük: -erler: redif
giy uy ve kay ' daki y'ler yarım kafiye

**çü: 11'li hece ölçüsüyle söylenmiştir

SAYFA 160

3a)İkinci dizede teşhis sanatı vardır
Üçüncü dizede teşhis sanatı vardır
Dördüncü dizede istifhan (soru sorma) sanatı vardır
Beşinci dizede istiare sanatı vardır Gözyaşları jaleye (kırağı, çiğ) benzetilmiş ama söylenmemiş

b) Şiirin daha edebi ve coşkulu, aynı zamanda kuvvetli bir biçimde söylenmesini sağlar

4)Dil Özellikleri: Koşmada sade bir dil kullanılmıştır Halk söyleyişinin de yansıdığı koşmada ayrıca halkın baharın gelişi karşısındaki duygu ve düşüncelerin ifade ediş biçimi de görülmektedir
Bağlı Olduğu Gelenek: İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı'nın Sözlü Edebiyat geleneğine bağlıdır

5)Hissettiklerim: Heyecan - Sevgi - Güzellik - Sevinç - Coşku

6)Asker bir saz ÅŸairidir
Şiirlerinde duru bir Türkçe kullanmıştır
Katıldığı askeri seferlerle ilgili pek çok şiiri vardır
Akıcı bir üslubu vardır

161 ve 162

semai
ilk dörtlükte -mez ler redif
ikinci dörtlükte "-ımız" redif ,"-at" tam kafiye, -mez redif
üçüncü dörtlükte "-acı" tunç kafiye -maz redif
dördüncü dörtlükte "-ahri,-ehri,-ahrı" zengin kafiye -mez redif
son dörtlük "-le" tam kafiye -maz redif
birim değeri:dörtlük
birim sayısı:5
şiirin teması:gurbet
mısra örgüsü:abab cccb dddb eeeb fffb
birimde anlatılanlar

1)Gurbete çıkmanın tehlikeli olduğunu ve her güzeli de sevmemesi gerektiğini dile getiriyor
2)Gurbet elde kimsenin kıymetimizi bilmeyeceğini belirtiyor
3)Gurbete gönlündeki derdin ilacını bulmak için çıkmıştır ama bulamayacağını belirtiyor
4)Gurbetin çok zor olduğunu ve kahrının çekilemeyeceğini anlatıyor
5)Aşıkların sevdiklerine kavuşamadıklarını dile getiriyor
2bŞiiri şiir yapan vurgu ve tonlamadırBu yüzden düz yazı okurken noktalama işaretlerinde yaptığımız vurgu ile şiir vurgusu arasında çok fark vardır
3a gönül gurbet ele çıkma(teşhis)
sunam gurbet elin kahrı(açık istiare)
bülbül figan eder güle(teşhis, telmih, tenasüp)
güzel sevmek sarp bir kale(teşbih, tenasüp)
bahengi sağlamış ve şiiri çekici hale getirmiştir
4dil sade, imgeler suna ve bülbül
bağlı olduğu gelenek: sözlü gelenek yani aşık etebiyatı
5Gurbet ellerin kimsenin yuvası gibi olmadığı ve çok zor olduğu
6 Divan tarzı şiirler söylemiştir
Hem hece nem aruzla yazmıştır
Asıl kişiliği hece ölçüsüyle yazdığı ölçüsüyle yazdığı koşma ve semailerde görülür
Gazel, murabba, muhammes tarzı şiirlerde yazmışAncak çok başarılı sayılmaz
7saz şairi; halkın arasında olan bir kişidir ilhamını halk zevkinden halkın hayal gücünden alır halk şiirinde, günlük dilde konuşulan kelime ve deyimler yer alır

Sayfa 162

6)Erzurumlu Emrah’ın fikrî ve edebî kiÅŸiliÄŸi
*Erzurumlu Emrah döneminin önemli saz şairlerindendir
*kendinden sonra gelen şairler üzerinde etkili olmuştur
*şiirlerinde kullandığı dil sade ve anlaşılır bir dildir
*şiirlerinde kafiye ve redifler sağlamdır

2*halk şiiri ile konuşma dili arasında bir benzerlik söz konusudur
*saz şairi halkın arasında olan bir kişidirilhamını halk zevkinden,halkın hayal gücünden alır
*halk şiirinde,günlük dilde konuşulan kelime ve deyimler yer alır


10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 163-164-165-166-167-168-169-170-171

163 1a ve b

1a)bir halk şairi şiirlerini söylerken öncelikle halkın beğenisine uygun onun anlayacağı bir anlatım tarzı ve konular seçmiştirbunları kendi birikimini de katarak soyut ve bir kişinin yaşayabileceği bir konu şeklinde ifade eder

1b)
KOÅžMA;

HALK BEÄžENÄ°SÄ°=halkın zevkine günlük yaÅŸ**ına uygun”baharın geliÅŸi”konusu;anlayabileceÄŸi dil ve anlatım ;kulaÄŸa hoÅŸ gelecek ses ve söyleyiÅŸ;günlük yaÅŸ**ına uygun benzetmeler kullanılmıştır

SOYUTLUK=aşk,sevinç,çoşku,heyecan

KİŞİSELLİK=şairirn bilgi,birikim ve hayata bakış açısı şiirin oluşmasında etkili olmuşturşiirde anlataılanlar bir kişinin yaşayabileceği bir konudur

SEMAÄ°;

HALK BEÄžENÄ°SÄ°=halkın günlük yaÅŸ**ına uygun “gurbet”konusu;anlayabileceÄŸi dil ve anlatım;kulaÄŸa hoÅŸ gelecek ses ve söyleyiÅŸ;günlük yaÅŸ**ına uygun benzetmeler kullanılmıştır

SOYUTLUK=gurbet,gurbet acısı,dert,özlem,sevgiliye hasret

KİŞİSELLİK=şairin bilgi birikim ve hayata bakış açısı şiirin oluşmasında etkili olmuşturşiirde anlatılanlar bir kişinin yaşayabileceği bir konudur

163 halk şairi=şiirlerini doğaçlama ilticai söyleyen şairlerdir
kalem şairi=şiirlerini kağıt üzerinde yazan şairlerdir

164 =165 şairlere göre yazıyım: bayburtlu=semai, kağızmanlı hıfzi:ağıt, aşık=semai,, köroğlu=koçaklama, aşık ömer=GÜZELLEME, ,karacaoğlan=varsağı, everekli seyrani=taşlama,,ATALAR SÖZÜ =DESTAN

166 1SORU=D D Y D D 2soru=D D Y Y Y 3soru=d şıkkı 4soru=sırasıyla güzelleme, koçaklama, taşlama, diğeri koşma ya da 11'li hece ölçüsü
5 soru= koşuk=koşma sav=atasözü, mersiye =sagu

Sayfa 168 ve 169

1a
BÄ°RÄ°M DeÄŸeri
dörtlük
BİRİM SAYISI:6(altı)
ŞİİRİN TEMASI
Övgü dür
2soru
okudunuz methiyenin ahenk unsurarını başlıyan soru ?
KAFÄ°YE VE REDÄ°F
-anlar:redif
-t:yarım uyak
-gül:redif
-as:tam uyak
KAFÄ°YE
aruz ÅŸeklinde
SES VE SÖYLEYİŞ
Vurgu ve tonlamalar ahenki kuvvetlendirir



169 sayfa

3soru
HİSSETTİKLERİM: dürüstlük,sevgi ve iyi niyet,samimiyet,bağlılık


5soru
Pir=> Methiyede tarikat şeyhi anlamında kullnılmıştır
Taht makamı=> Şiirde şeyhlik makamı anlamında kullanılmıştır
Hak nefesi=> Şiirde doğru söz anlamında kullanılmış


6soru
SEYYÄ°T NESIMI
*SADE DÄ°L KULLANMIÅž
*TASAVVUFÄ° KONULAR Ä°ÅžLEMÄ°Åž
*MUSAVVUF BÄ°R ÅžAÄ°Ä°RDÄ°R

171= 1:d şıkkı

2=b şıkkı, 3=e şıkkı
4=boşluklar sırasıyla: bektaşi,,,, tarikat, adab erkanını,,,nutuk
5=y d y y

10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 176-177-178-179-180-181-182-183

Sayfa 176

Tahir ile Zühre

Karakterler:
Padişah: Aslında iyi karakterli birisi olmasına rağmen karısı büyü yaptırdıktan sonra aşıkları ayırır
Padişahın karısı: Kibirli, gözü yükseklerde olan, kötü kalpli birisidir Tahir ile Zühre'yi zorla ayırmaya çalışır
Tahir: Vezirin oğludur Zühre'ye **** gibi âşık olmuştur Aşkı uğruna türlü çilelere katlanmıştır Âşıklığı diline de vurmuş, güzel türküler söylemiştir Sonunda aşkından ölmüştür
Zühre: Padişahın kızıdır Tahir'i çok sevmekte, onun uğruna her türlü çileye katlanmaktadır Tahir'le evlenmek için elinden geleni yapmaktadır O da aşkından ölmüştür
Arap köle: Saraydaki bir köledir Zühre'ye âşık olmuştur Tahir ile Zühre'yi ayırmak için elinden geleni yapmış, padişahın karısına sürekli yardım etmiştir Zühre aşkından ölünce o da kendini bıçaklayarak öldürmüştür
Dadı: Tahir ile Zühre'yi buluşturmak için yardım etmiştir İyi kalpli bir insandır
Derviş: Olacakları önceden tahmin eden, Tahir'e -sıkıştıkça- yardım eden bir ermiştir
Sihirbaz cadı: Padişahın karısına yardım eden bir sihirbaz Kötü birisidir

Olay örgüsü:
Giriş: Vezirle padişahın dervişle görüşmesi ve çocuklarının olması
Gelişme: Tahir ile Zühre'nin birbirlerine âşık olmaları, padişahın karısının ve arap kölenin onları ayırmaya çalışmaları, bu çerçevede aşıkların başlarından geçen olaylar
Sonuç: Tahir ile Zühre'nin aşkları uğruna ölmeleri

2-)Karakter çözümleme tablosu
karakter nasıl bir insandır?
Tahir= Aşkı sevdiği için ölmeyi dahi göze alan biridir
Zühre= Aşkı sevdiği için ölmeyi dahi göze alan biridir
Anne-baba= hırslarına yenilip kızlarını dinlemeyen zalim insanlardır
Kara diken= Aşkı için kötülük yapmayan zalim bir insandır

Karakter durağan mıdır dinamik midir?
Tahir= Olaylara en fazla yön veren karakterdir hikâyenin en dinamik karakteridir
Zühre= Bazı bölümlerde olaylara yön verir hikâyenin bazı bölümlerinde dinamiktir
Anne-baba= Bazı bölümlerde olaylara yön verir hikâyenin bazı bölümlerinde dinamiktir
Kara diken= Bazı bölümlerde olaylara yön verir hikâyenin bazı bölümlerinde dinamiktir

Hikâyenin hangi kısmı sizin karakter hakkında böyle düşünmenize neden oldu?
Tahir= Hikâyede birçok olayın Tahir’in başından geçmesi veya olayların yönünü deÄŸiÅŸtirmesi
Zühre= Tahir’le buluÅŸtuÄŸu bölümler babasının tahirden kaçırdığı ona kötülük yaptığı bölümler
Anne-baba= Büyü yaptırdığı ve âşıkları birbirinden ayırdığı bölümler
Kara diken= Tahir ile Zühre’nin aÅŸkını ve buluÅŸtukları haber verdiÄŸi bölümler

Sosyal ortam ve çevre bu karakterleri nasıl etkilemiştir?
Tahir= Sevdiğine kavuşma konusunda çevresinden bazen yardım alsa da bu yeterli olmamış yaptıklarının hayatına mal olmasına çevresi engel olamamıştır
Zühre= Sevdiğine kavuşma konusunda çevresinden bazen yardım alsa da bu yeterli olmamış yaptıklarının hayatına mal olmasına çevresi engel olamamıştır
Anne-baba= Yaptıkları konusunda özellikle baba hikâyenin başında uyarı alsada bunları dikkate almamıştır Anne-baba çevreden kimse uyarmayınca yaptıklarında aşırıya kaçmışlar zulmetmişler ancak yaptıklarının be****ni de canlarıyla da ödemişlerdir
Kara diken= zayıf- karakteri çevresine zarar vermesine neden olmuştur

Bu karakterin sizin toplumsal yapınızdan farkı var mı?
Tahir= Tahir gibi bir aşığı günümüz toplumumuzda bulmamız zor olsada imkânsız değildir
Zühre= Zühre gibi bir aşığı günümüz toplumumuzda bulmamız zor olsada imkânsız değildir
Anne-baba= Bugünkü toplumsal yapıda görülebilirler
Karadiken= bu tip insanlar her toplumda görülebilirler


Bu karakterin diğer karakterler üzerinde etkisi var mı?
Tahir= Vazgeçemediği aşkı ile diğer karakterler üzerinde etkili olmuştur
Zühre= Vazgeçemediği aşkı ile diğer karakterler üzerinde etkili olmuştur
Anne-baba= Tahir ile Zühre üzerinde etkileri vardır
Karadiken= Doğrudan Padişah dolaylı olarak Tahir ve Zühre üzerinde etkisi vardır

Karakter kendi kişiliğinin farkında mı? Yani sizin düşündüklerinizi kendi hakkında düşünüyor mu?
Tahir= Tahir kiÅŸiliÄŸinin farkındadır”aÅŸkı için hayatını ortaya koyan, sürekli zorluklarla mücadele eden” Tahir güçlü kiÅŸiliÄŸinin farkındadır, özgüveni tamdır
Zühre= Zühre’de mücadeleci bir karakter olarak kiÅŸiliÄŸinin farkındadır, özgüveni tamdır
Anne-baba= Anne-baba kişiliklerinin farkında değildir Çünkü hikâyeye baktığımızda Anne-baba hep olumsuz davranışlar sergilerler ve bu davranışlarının olumsuzluğunu kabul etmezler
Karadiken=kara dikende yaptığı kötülüklerin farkında değildir, dolayısıyla kişiliğindeki zafiyetin ve olumsuzluğun farkında değildir

Sizce gerçek hayatta bu hikâyedeki karakter gibi davranan biri olabilir mi?
Tahir= gerçek hayatta Tahir gibi sevgisi uğruna her şeyini verecek biri olabilir
Zühre= gerçek hayatta Zühre gibi sevgisi uğruna her şeyini verecek biri olabilir
Anne-baba= gerçek hayatta sevenleri hırsları uğruna ayıran Anne-baba olabilir
Karadiken= gerçek hayatta sevenlerin arasında giren “kara dikenler” olabilir

SAYFA 177

3a-)Tahir ile Zühre hikayesindeki kahramanlar;

1Tahir
2Zühre
3PadiÅŸah
4Vezir
5Zühre’nin annesi (padiÅŸahın karısı)
6Belli boncuk
7Karadiken
8DerviÅŸ
9Zühre’nin dadısı
10Bahçıvanbaşı
11KeloÄŸlan
12Çöl beyinin üç kızı
13Ak sakallı pir

KAHRAMANLAR
Çile çeken= Tahir Zühre
Aşık= Tahir, çöl beyinin üç kızı, kara diken
Halk ozanı= Tahir
Sevgili= Zühre, Tahir
Sadık= Tahir, Zühre, Keloğlan
Fedakar= Tahir, Zühre
Düşman= Karadiken, Padişah
Büyücü= Belli boncuk
Kindar= Padişah ve karısı, Karadiken
Zalim= PadiÅŸah, Karadiken
Güç sahibi= Padişah, derviş, Ak sakallı piir
Vefalı dost=Dadı, Bahçıvan başı
İlahi güç= Allah
Mücadeleci=Tahir, Zühre

b-) Hikayenin baş kahramanları Tahir Zühre ve Padişahtırhikayede baştan sona iyi-kötü mücadelesi yani Tahir ve Zühre ile Padişahın arasındaki mücadele anlatılırHikayede iyi ve kötü tarafında olanlar vardırPadişahın karısı, Belliboncuk, Karadiken kötülük tarafında olup Padişaha kötülük yolunda yardım eden yardımcı kahramanlardır
Buna karşılık Derviş, Dadı, Ak aksallı piir, Keloğlan, Çöl beyinin kızları ve Bahcıvanbaşı iyilik tarafında olup Tahir ve zümreye yardım ederler

c-)Tahir ile Zühre bir halk hikayesidir”Leyla ile Mecnun,Kerem ile Aslı,Ferhat ile Åžirin” hikayelerinde de Tahir ile Zühre hikayesinde geçen kahramanlara benzer kahramanlar vardırancak günümüzde bu kahramanların bire bir benzeri olmasada bu kahramanları belli yönleriyle karşılayan kiÅŸiler içinde yaÅŸadığımız toplumda ve çevremizde olabilir

4a-)Tahir ile Zühre hikayesindeki mekanlar

-Billur köşk
-Saray
-Hasbağçe
-Köşk
-Mardin kalesi
-Åžat nehri
-Tahir’in memleketi
-Tahir’in aÅŸkından dolayı avare gezdiÄŸi daÄŸ, bayır
-Has bahçedeki havuz
-Zühre’nin köşkte kaldığı oda

Mekanın işlevi= hikayede geçen mekanlarla hikayenin konusu birbirine uygundur Hikâyenin yapı unsurlarından biri olan mekân diğer yapı unsurları ile birlikte hikâyeyi oluşturur

b-)mekânların anlatılış tarzı=hikâyede mekânlar olayların geçtiği yerlerdir Mekânların özellikleri ayrıntılı şekilde anlatılmamış mekânlar tasvir yapılmadan anlatılmışlardır

c-)tasvir edilen mekânlardan “Mardin kalesi” ve “ÅŸat(Dicle) nehri” gerçekte de vardır
Ancak bunların dışındaki mekânlar gerçekte olabilecek hayali mekânlardır

5-)
Zamanın iÅŸlevi= hikâyedeki zamanlar hikâye diline uygun olarak genellikle “bir gün, bir akÅŸam, günlerden bir gün” ÅŸeklinde kesin olmayan zamanlardır Hikâyenin diÄŸer bir yapı unsuru olan zaman genellik ifade etse de hikâyeyi oluÅŸturan bir diÄŸer unsurdur

6) padişahlığın olduğu dönem
kişiler: Tahir Zühre kara diken bahçıvan büyücü padişah anne baba
mekânlar: saray zindan şat nehri Mardin kalesi billur köşk

177 6soru zaman: padişahlığın olduğu dönem
kişiler: tahir zühre karadiken bahçıvan büyücü padişah anne baba
mekanlar:saray zindan şat nehri mardin kalesi billur köşk
kahramanlar
çile çeken:tahir, zühre
Aşık:tahir
Halk ozanı:Tahir
Sevgil:zühre
Sadık:Tahir,Zühre
Fedakar:Tahir
Düşman:Karadiken
Büyücü:belli boncuk
Kindar: padiÅŸah ve karadiken
Zalim:PadiÅŸah
Güç sahibi: padişah
Vefalı dost:Bahçivan başı
İlahi güç:Allah
Mücadeleci:Tahir

2-) Padişahla vezirin diyar diyar gezmesi ve bir dervişle karşılaşmaları
3-) Padişahın bir vezirin de çocuğunun olması
5-) Padişahın karısının "Belliboncuk" a büyü yaptırması
6-) Padişah'ın zühre'yi "Billurköşk" ten alıp saraya kapatması
Zühre'nin babasından yeni bir köşk yaptırmasını istemesi
10-) Karadiken'in haber vermesi, Tahir'in yakalanması
12-) Zühre'nin de köşke kapanması
13-) Kervancı Keloğlan'ın Zühre'nin mektubunu Tahir'e ulaştırması
15-) Tahir'in Şat (Dicle) ırmağına atılması
17-) Çöl beyinin üç kızının Tahir'e aşık olması
1 Tahir'in ak sakallı bir pirin yardımıyla memleketine dönmesi
20-) Tahir ile Zühre'nin kaçmayı kararlaştırması
21-) Padişahın Tahir'e içinde Zühre geçmeyen bir türkü söyletmek istemesi

b-)Olay grafiğindeki çıkışlar hikayedeki olumlu olayları, inişler ise olumsuz olayları göstermektedir Bu iniş ve çıkışlar hikayedki olay bütünlüğünün birer parçasıdır Okuyucu ya da dinleyicinin olay örgüsüne katılmasını sağlayan önemli göstergelerdir Çünkü olay örgüsündeki düğümler dikkatin uyanık kalmasındaki en önemli öğelerdir

sayfa178
1etkinlik
Halk Hikayesi: Kerem İle Aslı
Mesnevi: Hüsn ü Aşk

Kerem ile Aslı hikayesinde aşk, Hüsn ü Aşk'ta ise ilahi aşk konusu işlenmiştir Her iki metinde de ilahi bakış açısına sahip anlatıcı vardır Halk hikayesi manzum-mensur karışık olarak yazılmış, mesnevi ise manzum olarak kaleme alınmıştır Halk hikayesinde sade bir dil kullanılmış iken mesnevide Arapça ve Farsça kökenli sözcüklere yer verilmiştir

8)dinleyıcıde etkıyı arttıran saz eslıgınde soylenen hal edb urunu olan bu şiirler tahır ıle zuhrenın karşılıklı konusma bolumlerıdır
8-b)aşk cumle: aşk için olmelı aşk o zaman
8-c)ewrenseldır cunku ask teması dunyada çok işlenir
9-)ewlenme geceleri,dugun gecelerı
10)anonım halk edb
10-b)mekanlar azcok bellıdır,manzum ve nesır kullanılmıs,kişiler tamamn hayal deıldır,olaganustu olaylar kısmen bulunur, olaylar gercegı yansıtır
11-)o zaman kı yonetım anlayışıyla bizim zamanımızın yonetım anlayısı farklıdır
12-)ilahi bakış acısı
13)tahır ** zuhrenın olumu
13-b)ask duygusu
14)kahretmek beddua etmek el ayak cekmek kulaklarına ınanamak


2a) Mecnun: Aşık
Leyla: Sevgili
Nevhel: Yardımsever
Zeyd: Dost
İbn-i Selam: Aşık
Mecnun'un Babası: Şefkatli
Leyla'nın annesi ve babası: Zalim

b) Leyla: Hikayenin baş kahramanlarından birisi
Zeyd: Ä°kinci derece kahramanlardan birisi
Nevhel: Ä°kinci derece kahramanlardan birisi
Ä°bn-i Selam: Ä°kinci derece kahramanlardan birisi
Mecnun'un babası: İkinci derece kahramanlardan birisi
Leyla'nın annesi ve babası: İkinci derece kahramanlardan birisi

SAYFA 183

2a) Mecnun: Aşık
Leyla: Sevgili
Nevhel: Yardımsever
Zeyd: Dost
İbn-i Selam: Aşık
Mecnun'un Babası: Şefkatli
Leyla'nın annesi ve babası: Zalim

b) Leyla: Hikayenin baş kahramanlarından birisi
Zeyd: Ä°kinci derece kahramanlardan birisi
Nevhel: Ä°kinci derece kahramanlardan birisi
Ä°bn-i Selam: Ä°kinci derece kahramanlardan birisi
Mecnun'un babası: İkinci derece kahramanlardan birisi
Leyla'nın annesi ve babası: İkinci derece kahramanlardan birisi


1etkinlik Sayfa 2:

4Muratın Bağdat Seferi: İranın Revan'ı geri almak istemesi sebep olmuştur
Sefer sırasında Anadoludaki isyancılar temizlendiBağdat ve Musul Osmanlılara katıldıKasr-ı Şirin Antlaşması imzalandıTürk-İran sınırı bugünkü şekliyle çizildi

Şehzade Mustafa'nın öldürülmesi: Devlet idaresinde ilk defa kadın nüfuzu Kanuni'nin eşi Hürrem Sultan ile girmiş ve son derece zarar vermiştirKanuni'nin damadı Rüstem paşa ve eşi Hürrem Sultan'ın padişahı yanıltmaları sonucu(iftira üzerine) gerçekleşen haksız bir olaydır

2Dünya Savaşı'nda Atom Bombası Atılması: 1945'te ABD hava kuvvetlerinin bir bombardıman uçağı Hiroşima kenti üzerine ilk atom bombasını attıÜç gün sonra gücü azaltılmış bir atom bombası da Nagasaki'ye atıldıBu bombalar Hiroşima'da 200bin, Nagasaki'de 80bin kişinin ölümüne yol açtı


Ä°nceleme sayfa 5:

1soru:
1Metin: Osman gazi'nin beylik isteyişi anlatılıyor
2Metin: Osmanlıların Oğuzların Kayı Boyundan gelen bir Uç beyliği olduğu ve Osman Gazi'nin Ahilerle ilişkisi ile devletin kuruluşuna katkısı olan kişilerden bahsedilmektedir
3Metin: Göktürk Yazıtlarından alınan bilgiler, 1 Göktürk Devletinin kuruluşunu ve yıkılışını hazırlayan sebepleri anlatmaktadır
4Metin: 1Göktürk devletinin kuruluş aşaması ve bağımsızlığını nasıl kazandığı anlatılmaktadır

3soru:
1 ve 3metin edebi; 2 ve 4metin tarihidir

5soru:
Edebiyat ve tarih birbirinden ayrılamayan ve birbirinin ürün ve verilerini kullanan bilim dallarıdırTarihin edebiyata kaynaklık edebileceği gibi edebiyat da konusunu tarihten alabilir

6soru:
Edebi eserler tarihe kaynaklık edebilen önemli belgelerdendirBunun yanın da edebiyat da edebi eserlerin açıklanmasında tarihin verilerinden yararlanabilir

1Etkinlik Sayfa 8:

Edebi eser yazıldığı dönemde yaşanan sosyal ve siyasi olayları yansıtırBu tarihi gerçek olaylar edebi eserlerde yazarın duyguları da katılarak anlatılır

2Etkinlik Sayfa 2 ve 9:

Destan: İslamiyet öncesi türk edebiyatı döneminin sözlü edebiyat bölümünde ortaya çıkmıştır

Halk Hikayesi: Destan döneminin sonunda İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı Döneminde ortaya çıkmıştır

Mesnevi: İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı döneminin Divan edebiyatı bölümünde ortaya çıkmıştır

Roman: Batı etkisindeki Türk edebiyatı döneminin Tanzimat Edebiyatı bölümünde ortaya çıkmıştır