Deşt-İ Kıpçak

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-26-2012

Deşt-i Kıpçak Hakkında - El-Dimeşki - Deşt-i Kıpçak Tarihi

Deşt-i Kıpçak

Deşt-i Kıpçak, (Farsça:دشت قپچاق‎, Dašt-i Qipčaq) Kafkas Dağlarının kuzeyinde, Dinyester ile İrtiş ırmakları arasındaki bölgenin tarihsel adı

Kıpçak çölü veya Kıpçak bozkırı anlamına da gelir

İrtiş Irmağı yöresinden batıya doğru göç eden Kıpçaklar, bugünkü Rusya ve Ukrayna’nın bütün güneyini ele geçirdiler ve bu topraklarda göçebe bir devlet kurdular

Kıpçakların bölgede kurduğu bu devletin egemen olduğu topraklar Deşt-i Kıpçak olarak adlandırıldı ve 18

yyla kadar kullanıldı

13

yüzyılda Moğolların Kıpçak egemenliğine son vermesinden sonra bölge Altın Orda Devleti adını aldı

Deşt-i Kıpçak adı da kullanılmaya devam etti

Kıpçak bozkırlarının bir kısmı daha sonra Kazak bozkırları adıyla anılmıştır

Deşt-i Kıpçak topraklarından değişik bölgelere dağılan Kıpçakların bir bölümü, Mısır’da Bahriye Memlûkleri olarak bilinen hanedanı kurdular

Ahmad at-Tini (1235-1318), an-Nuveyri (1279-1332), el-Dimeşkî (1301-1399), İbn Haldun ve İbn Dukmak gibi ortaçağ alimlerinin eserlerinde Batı ve Doğu Kıpçak boy birliğinin etnonimi hakkında değerli bilgiler vardır

1220’lerde Batı Deşt-i Kıpçak’a yapılan Moğol hücumu ile ilgili İbn Haldun’un yazdığı ilginç bir belge vardır

Batı Deşt-i Kıpçak Kıpçakları şu boylardan oluşuyordu:

1

Toksoba (dokuz oba)

2

İetioba (yedi oba)

3

Burdjogli (Boruç-oğlu)

4

El’borili

5

Kangarogli

6

Andjoglı

7

Durut

8

Kulabaogli

9

Djartan

10

Karabirkli

11

Kotan (Hotan)

Abū Hayyān'ın çağdaşı 14

yüzyılın İslâm tarihçilerinden el-Dimeşkî Altın Ordu topraklarındaki Kıpçak boy adlarını sıralayarak onların hepsinin Türk olduğunu zikretmektedir

"Tokus-oba (dokuz oba), Yet-oba (yedi oba), Boruç-oğlu, Bergü, Kangaroğlu, Ançoğlu, Duna, Kara-Baroğlu, Çur-Tan, Kara Börklü, Kotan, Barak, Yimek, Borlu, İleris, Tok, Kumandur, Berendi, Beçene, Uzun, As (Az)

"

07-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Deşt-İ Kıpçak Deşt-i Kıpçak Hakkında - El-Dimeşki - Deşt-i Kıpçak Tarihi Deşt-i Kıpçak Deşt-i Kıpçak, (Farsça:دشت قپچاق‎, Dašt-i Qipčaq) Kafkas Dağlarının kuzeyinde, Dinyester ile İrtiş ırmakları arasındaki bölgenin tarihsel adı Kıpçak çölü veya Kıpçak bozkırı anlamına da gelir İrtiş Irmağı yöresinden batıya doğru göç eden Kıpçaklar, bugünkü Rusya ve Ukrayna’nın bütün güneyini ele geçirdiler ve bu topraklarda göçebe bir devlet kurdular Kıpçakların bölgede kurduğu bu devletin egemen olduğu topraklar Deşt-i Kıpçak olarak adlandırıldı ve 18yyla kadar kullanıldı 13 yüzyılda Moğolların Kıpçak egemenliğine son vermesinden sonra bölge Altın Orda Devleti adını aldı Deşt-i Kıpçak adı da kullanılmaya devam etti Kıpçak bozkırlarının bir kısmı daha sonra Kazak bozkırları adıyla anılmıştır Deşt-i Kıpçak topraklarından değişik bölgelere dağılan Kıpçakların bir bölümü, Mısır’da Bahriye Memlûkleri olarak bilinen hanedanı kurdular Ahmad at-Tini (1235-1318), an-Nuveyri (1279-1332), el-Dimeşkî (1301-1399), İbn Haldun ve İbn Dukmak gibi ortaçağ alimlerinin eserlerinde Batı ve Doğu Kıpçak boy birliğinin etnonimi hakkında değerli bilgiler vardır 1220’lerde Batı Deşt-i Kıpçak’a yapılan Moğol hücumu ile ilgili İbn Haldun’un yazdığı ilginç bir belge vardır Batı Deşt-i Kıpçak Kıpçakları şu boylardan oluşuyordu: 1 Toksoba (dokuz oba) 2 İetioba (yedi oba) 3 Burdjogli (Boruç-oğlu) 4 El’borili 5 Kangarogli 6 Andjoglı 7 Durut 8 Kulabaogli 9 Djartan 10 Karabirkli 11 Kotan (Hotan) Abū Hayyān'ın çağdaşı 14 yüzyılın İslâm tarihçilerinden el-Dimeşkî Altın Ordu topraklarındaki Kıpçak boy adlarını sıralayarak onların hepsinin Türk olduğunu zikretmektedir "Tokus-oba (dokuz oba), Yet-oba (yedi oba), Boruç-oğlu, Bergü, Kangaroğlu, Ançoğlu, Duna, Kara-Baroğlu, Çur-Tan, Kara Börklü, Kotan, Barak, Yimek, Borlu, İleris, Tok, Kumandur, Berendi, Beçene, Uzun, As (Az)"