Osmanlı Devleti'nde Kültür Ve Sanat

Osmanı devletinin sanata verdiği önem - Osmanlıda sağlığa verilen önem - Osmanlı edebiyatı - Osmanlı yazı sanatı - Hat sanatıKültür sözlük anlamıyla; her türlü fikir, sanat ve âdet varlıklarının hepsi Bir kimsenin umumi bilgi seviyesi


Osmanlılar kültüre, eğitim ve öğretime çok önem verirlerdi Bu yüzden ülkenin her yerinde medreseler açmışlardı Buralarda dini bilgiler, edebiyat, tarih, matematik, tıp gibi dersler okutulurdu Bu yerleri bitirenler ise kadı, kâtip, müderris, hekim vb olurlardı Medreselerde müderrisler görev yapardı Medreselerden başka enderun adı verilen saray mektebi vardı Bu kurum devlet adamı yetiştirmek amacıyla kurulmuştu


Osmanlılarda eğitim ve öğretimin gelişmesine paralel olarak, bilim ve teknik alanında da gelişmeler oldu Özellikle İstanbul, bilim ve kültür merkezi haline geldi


Bu devirde ünlü tarih, matematik, astronomi ve coğrafyacılar yetişti Hoca Sadettin Efendi padişahın görevlendirdiği ilk resmi tarihçiydi Ayrıca Âşık Paşazade, Lütfü Paşa gibi ünlü tarihçiler de yetişti


Deniz seferlerinin başlaması ile de coğrafya, astronomi ve denizcilikle ilgili kitaplar hazırlandı


Osmanlılar, sağlık konusuna da çok önem verdiler Bu dönemde hastaneler açıldı, çeşitli tıp kitapları yazıldı


Matematik alanında da Ali Kuşçu’nun yetiştirdiği öğrenciler kıymetli eserler meydana getirdi


Sanat; insanın duygu, düşünce ve heyecanlarına, ruhsal deneylerine biçim vererek, başkalarına anlatabilme çabasıdır


Bu tanımdan yola çıkarak; Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarından XV Yüzyılın sonlarına kadar temiz ve sade bir Türkçe kullanmıştır Ancak XX Yüzyıldan sonra Türkçe’ye Arapça ve Farsça kelimeler girmeye başlamış, dilimiz ağırlaşmıştır XV yüzyıldan sonra aydınlar arasında yaygınlaşan bu dile Osmanlıca denilmiştir Aydınlar şiir ve yazılarında Osmanlıca kullanırken halk sade Türkçe’yi kullanmayı sürdürmüştür


Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarından başlayıp XIX yüzyıla kadar gelen edebiyatımız da iki koldan yürümüştür Birisi, daha çok aydınlar arasında, saray ve çevresinde gelişen Divan Edebiyatı’dır Diğeri ise halk arasında sürüp giden Halk Edebiyatı’dır Divan edebiyatı alanında Bâki, Fûzûli, Nefî, Nedim gibi ünlü şairler yetişmiştir Halk Edebiyatı’nda ise Yunus Emre, Âşık Ömer, Karacaoğlan gibi ünlü kişiler yer alır


Osmanlılar, birçok sanat alanında ileri gittiler Özellikle mimarlık ve süsleme sanatında ilerleme gösterdiler Onlar en çok cami, saray, kervansaray, köşk, medrese, han, hamam, köprü, çeşme, kütüphane yapımına önem verdiler Balkanlarda, Anadolu’da fethettikleri yerlerde mimari alanında birçok eser bıraktılar İstanbul’daki Topkapı Sarayı ve Kapalı Çarşı bunlardan bazılarıdır


Osmanlı mimarisi XVI Yüzyılda en olgun devrine ulaştı Bu devrin en büyük mimarı Mimar Sinan’dır O’nun pek çok ölmez eserleri vardır Sinan’ın yaptığı camiler arasında İstanbul’da Süleymaniye, Edirne’de Selimiye en ünlüleridir XVI Yüzyılda Osmanlı mimarisi gelişmesine devam etti Bu devrin en ünlü mimarı Mehmet Ağa’dır En önemli eseri ise Sultan Ahmet Camii’dir


XV ve XVI Yüzyılda Osmanlılar mimarinin yanında çinicilik, kakmacılık, oymacılık, nakkaşlık, tezhip, minyatür, hat gibi süsleme sanatlarında ileri gittiler Osmanlı sanatçıları bu alanlarda çok büyük ustalık gösterdiler Bu durum XVII yüzyılda da devam etti


Anadolu Selçukluları gibi Osmanlılar da çiniciliğe önem verdiler Osmanlı çini sanatı XV Yüzyılda doruğa ulaştı Türk çinicileri, renklerinin güzelliği, parlaklığı, desenlerinin ahengi ve zarifliği ile ün yaptı Camilerin, sarayların, türbelerin iç duvarları çok güzel çini motifleri ile bezendi Bursa’da yeşil türbe ve İstanbul’daki Çinili Köşk, Sultan Ahmet Camiindeki çiniler bunun en güzel örneklerinden birkaçıdır


Fatih devri, resim sanatı yönünden önemlidir Fatih İtalya’dan getirttiği ressam Centili Belinti’ye kendi portresini yaptırdı Osmanlılarda resim daha çok minyatür alanında gelişti


Osmanlılarda yazı yazmak sanat haline gelmiştir Yazı (hat) sanatında büyük ilerleme görüldü Güzel yazı yazanlara hattat denirdi


Birçok caminin kapı ve pencerelerinde görülen oyma işleri Osmanlılarda oymacılık sanatının da çok ileri gitmiş olduğunu gösterir


Bütün bu mimari eserleri ve onların içlerini süsleyen çiniler, kakmalar, yazılar, nakışlar, oymalar Osmanlı zevkinin inceliğini göstermektedir



Şeyda Sayar


alıntı