Osmanlı Teknolojisine Genel Bir Bakış

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-25-2012

osmanlı döneminde teknoloji - 15 yüzyılda osmanlı teknolojisi - 16 yüzyılda osmanlı teknolojisi - avrupa teknolojisinin osmanlıyı etkilemesi

Dr

Yavuz Unat

Osmanlılarda teknolojik gelisim 15

yüzyıl basından 16

yüzyıl sonuna kadar önemli bir

gelisme göstermis, ancak daha sonraları durmus ve gerilemistir

Ortaçağ Đslâm Uygarlığının

zengin mirasına sahip olan Osmanlılar, kuruluslarının ilk yüzyıllarında Avrupa’dan geride

değillerdi

Ekonomik durumları iyi idi, güçlü bir orduya sahiptiler ve savaslardan galip

çıkıyorlardı

Bu dönemde Osmanlıların Avrupa bilimine ve teknolojisine ihtiyacı

olmadığından ona ilgi göstermediler

Ancak bu tavır, Rönesans’ın öneminin anlasılamamasına

ve 16

ve 17

yüzyıllarda Avrupa’da bilim, teknoloji ve sanayi alanlarında kaydedilen büyük

gelismelerin değerlendirilememesine sebep oldu

Batı Dünyası’nda uygarlık ve kültür büyük

atılımlar yaparken, Osmanlı toplumu geri ve az gelismis bir toplum durumuna düstü

18

yüzyıl ortalarından itibaren Avrupa sanayide ve teknolojide ilerlemeye baslamıs ve

Avrupa’ya ayak uydurmaya çalısmak artık çok zor hale gelmistir

19

yüzyılda ise Avrupa

sanayi devrimi Osmanlı Đmparatorluğu’nu olumsuz yönde etkilemistir

III

Selim zamanında 1805’de Beykoz’da Avrupa örnekli bir kumas fabrikası kurulmus

ancak 1836’da bu fabrika kullanılamaz hale gelmistir

1815’lerden sonra, Avrupa imalatı

mallar giderek çoğalmıs ve Osmanlı maliyesini de etkilemistir

1840’larda da Osmanlıların

kapsamlı ve masraflı sanayi hamleleri de basarısız kalmıstır

1841-1853 yılları arasında bir çok sınai tesis kurulmustur

Bunlar içerisinde iplik ve

kumas fabrikaları, buharlı gemi tersanesi, demir izabe (ergitme) ve döküm fırını ve atölye

birimleri, çesitli ihtiyaç maddeleri imalathaneleri ve gerekli personeli yetistirmek üzere teknik

okullar gibi birimler bulunmaktadır

Ancak, bütün bunların kurulusu ve bakımı Avrupa

elemanlarının desteği ile mümkün olabilmekteydi

Ne var ki, bu tesebbüs büyük ölçüde

basarısız kaldı

Daha somut bir biçimde kültürel açıdan Avrupa’dan etkilenmemiz 1773’de baslar

1773’de deniz kuvvetlerini güçlendirmek amacıyla Đstanbul’da deniz mühendisliği

(Mühendishâne-i Bahrî-i Hümayûn) okulu açılı

1793’de de Avrupa tipi bir askeri

mühendislik okulu faaliyete geçti (Mühendishâne-i Berrî-i Hümayûn)

07-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlı Teknolojisine Genel Bir Bakış osmanlı döneminde teknoloji - 15 yüzyılda osmanlı teknolojisi - 16 yüzyılda osmanlı teknolojisi - avrupa teknolojisinin osmanlıyı etkilemesi Dr Yavuz Unat Osmanlılarda teknolojik gelisim 15 yüzyıl basından 16 yüzyıl sonuna kadar önemli bir gelisme göstermis, ancak daha sonraları durmus ve gerilemistir Ortaçağ Đslâm Uygarlığının zengin mirasına sahip olan Osmanlılar, kuruluslarının ilk yüzyıllarında Avrupa’dan geride değillerdi Ekonomik durumları iyi idi, güçlü bir orduya sahiptiler ve savaslardan galip çıkıyorlardı Bu dönemde Osmanlıların Avrupa bilimine ve teknolojisine ihtiyacı olmadığından ona ilgi göstermediler Ancak bu tavır, Rönesans’ın öneminin anlasılamamasına ve 16 ve 17 yüzyıllarda Avrupa’da bilim, teknoloji ve sanayi alanlarında kaydedilen büyük gelismelerin değerlendirilememesine sebep oldu Batı Dünyası’nda uygarlık ve kültür büyük atılımlar yaparken, Osmanlı toplumu geri ve az gelismis bir toplum durumuna düstü 18 yüzyıl ortalarından itibaren Avrupa sanayide ve teknolojide ilerlemeye baslamıs ve Avrupa’ya ayak uydurmaya çalısmak artık çok zor hale gelmistir 19 yüzyılda ise Avrupa sanayi devrimi Osmanlı Đmparatorluğu’nu olumsuz yönde etkilemistir III Selim zamanında 1805’de Beykoz’da Avrupa örnekli bir kumas fabrikası kurulmus ancak 1836’da bu fabrika kullanılamaz hale gelmistir 1815’lerden sonra, Avrupa imalatı mallar giderek çoğalmıs ve Osmanlı maliyesini de etkilemistir 1840’larda da Osmanlıların kapsamlı ve masraflı sanayi hamleleri de basarısız kalmıstır 1841-1853 yılları arasında bir çok sınai tesis kurulmustur Bunlar içerisinde iplik ve kumas fabrikaları, buharlı gemi tersanesi, demir izabe (ergitme) ve döküm fırını ve atölye birimleri, çesitli ihtiyaç maddeleri imalathaneleri ve gerekli personeli yetistirmek üzere teknik okullar gibi birimler bulunmaktadır Ancak, bütün bunların kurulusu ve bakımı Avrupa elemanlarının desteği ile mümkün olabilmekteydi Ne var ki, bu tesebbüs büyük ölçüde basarısız kaldı Daha somut bir biçimde kültürel açıdan Avrupa’dan etkilenmemiz 1773’de baslar 1773’de deniz kuvvetlerini güçlendirmek amacıyla Đstanbul’da deniz mühendisliği (Mühendishâne-i Bahrî-i Hümayûn) okulu açılı 1793’de de Avrupa tipi bir askeri mühendislik okulu faaliyete geçti (Mühendishâne-i Berrî-i Hümayûn)