Bağlaçlar

BAĞLAÇLAR


Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir





?İLE? - ?VE? BAĞLAÇLARI





Aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlar





---Evin ve bahçenin kapısı açıktı(Tamlayan)


---Bu radyo Adana?da ve Mersin?de yayın yapıyor(DT)


---Akşam arkadaşıma gideceğim ve her şeyi anlatacağım


---Cehennemle cenneti bu dünyada yaşadık(Nesne)


---Evle okul arasında mekik dokuyor(Tamlayan)


---Annesiyle babası yarın bize gelecek(Özne)





Uyarı:Biri bağlaç diğeri edat olan iki çeşit ?ile? vardırBir cümlede ?ile?nin yerine ?ve?yi getirebiliyorsak bağlaç, getiremiyorsak edattır





---?Bazen yandık bazen menekşelerle söyleştik(Edat)


---?Kazaklarla ceketi parayla aldım(B-E)





?DE? BAĞLACI





*Eşitlik, gibilik anlamı katar





---O filmi ben de seyrettim


---Bence Aslı da bu işten anlamıyor





*Abartma anlamı katar





---Çocuğun okuduğu şiir de şiirdi hani


---Aldıkları araba da araba yani





*Küçümseme anlamı katar





---Sen sınavı kazanacaksın da ben göreceğim


---Sanki bu işten anlıyorsun da konuşuyorsun


---Büyüyecek de adam olacak da bize bakacak





*Sitem anlamı katar





---Okula kadar geldin de bir selam vermedin


---İzmir?e kadar geldin de yanıma uğramadın





*Şaşma,inat,sebep, korkutma anlamı katar





---Kardeşin de mi bizimle gelecek?(Şaşma)


---Ufaklık, kalemi vermem de vermem,diyor(İnat)


---Ailesiyle kavga etti de evi terk etti(Sebep)


---Dışarı çık da göreyim





*Ama, fakat anlamında kullanılır





---Pansiyona kaydını yaptı da yerleşmedi


---Bize gelmiş de fazla kalmamış?





Uyarı:Türkçede biri bağlaç diğeri hal eki olan iki çeşit ?de? vardır ?De?yi cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı bozulursa ektir bitişik yazılır, bozulmazsa bağlaçtır ayrı yazılır





---Bakkalda sebze de satılıyormuş


---Ayşe de okulda kalmış





?AMA? , ?FAKAT? BAĞLACI





*Karşıt anlamlı iki cümleyi birbirine bağlar





---Sınava çok iyi hazırlandı ama üniversiteyi kazanamadı


---Her sabah spor yapıyor ama zayıflayamıyordu





*Koşul, pekiştirme anlamı katar





---Dışarı çıkabilirsin ama eve erken döneceksin


---Seninle sinemaya gelirim ama işim olmazsa


---Bu kitabı sana alacağım ama okuyacaksın


---Dışarıda soğuk ama çok soğuk bir hava var


---Büyük ama çok büyük bir bahçesi vardı





?ANCAK? ,?YALNIZ? BAĞLACI





*Ama, fakat anlamında kullanılıyorsa bağlaç,


* Bir tek,sadece anlamında kullanılıyorsa edat,


* Önündeki ismi niteliyorsa sıfat,


* Fiili niteliyorsa zarftır


---Geziye yalnız bizim sınıf katıldı (edat)


---Bu adam evde yalnız yaşıyor (zarf)


---Yalnız insanlar hayata karamsar bakarlar (sıfat)


---Onunla konuşurum yalnız fikrim yine de değişmez(bağ)


---Bu işin üstesinden ancak sen gelirsin (edat)


---Yoğun trafikte işe ancak yetişebildim (zarf)


---Bütün gün evde yalnızdım (adaşmış sıfat)


---Filmi seyredebilirsin ancak yarın erken kalkmalısın(b)





?Kİ? BAĞLACI





*Özneyi pekiştirir





---Ben ki yedi iklimin padişahıyım


---Sen ki Fransa eyaletinin valisisin





*Neden-sonuç vardır





---Günü kötü geçmiş ki çok kızgın görünüyor


---Sana değer veriyorum ki seninle konuşuyorum





*Kuşku,yakınma,şaşma,amaç-sonuç, tahmin





---Beni tanımıyorsun ki?(Yakınma)


---Kafamı bir kaldırdım ki onu karşımda gördüm(Şaşma,)


---Arabayı o çizmiş olabilir mi ki?(Kuşku)


---Sana iş buldum ki kimseye muhtaç olmayasın(A-S)


---Geç saatlere kadar çalışmış olmalı ki sabah uyanamamış (tahmin)





?HEM?HEM? BAĞLACI





Karşılaştırılan iki unsurun hepsi anlamını vermektedirEş görevli sözcükleri bağlar





---Hem arabayı hem evi üzerine alacakmış(Nesne)


---Hem ucuz hem kaliteli ayakkabı satıyor(Sıfat)


---Hem çalışıyor hem üniversite okuyor(Cümle)





NE?NE BAĞLACI





Cümleyi anlamca olumsuz yaparKarşılaştırılan iki unsurun hiçbiri anlamını verir


*Sallanmaz o kalkışta ne bir mendil ne bir kol(Özne)


*Adam kızını ne arıyor ne soruyor (yüklem)


*Ne kızı veriyor ne dünürü küstürüyor (cümle)


*Bu konu ne seni ne beni ilgilendirir (nesneyi)





NOT: İki karşıt sıfatı birbirine bağlarsa ?ikisinin arası, ortası? anlamı verir





· Kız ne zayıf ne şişman biriydi


· Konuşan adam ne uzun ne kısaydı





ya? ya bağlacı:





Karşılaştırılan unsurlardan birini ifade etmek için kullanılır





· Ya bu deveyi güdeceksin ya bu diyardan gideceksin (cümleleri)


· Aynayı ya Ayşe ya Özlem kırmıştır (özne)


· Ya salonun ya mutfağın penceresi kırıldı (tamlayan)


· Takıma ya beni ya onu alacaksın (nesneyi)





DİĞER BAĞLAÇLAR





---Ogün okula gelemedim çünkü çok hastaydım (sebep)


---Bu maçı kazanacağız hatta şampiyon


olacağız(pekiştirme)


---Mademki söz verdin, sözünü tutacaksın


---Bu mağazada elbiseler çok güzel üstelik çok ucuz


---Sanki dağları sen yarattın


---Meğer bütün evi o dağıtmış


---Eğer kardeşine uğrarsan selamımı söyle


---Çok geç kaldılar; yoksa kaza yaptılar


---Ders çalışmıyor; üstelik yaramazlık yapıyor


---Önce bunlardan yani çok iyi bildiğiniz sorulardan


başlayın


---Bizde yahut sizde çalışabiliriz


---İster yazarsın ister yazmazsın