Bağlaçlar
 

BAĞLAÇLAR


Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir.





?İLE? - ?VE? BAĞLAÇLARI





Aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlar.





---Evin ve bahçenin kapısı açıktı.(Tamlayan)


---Bu radyo Adana?da ve Mersin?de yayın yapıyor.(D.T)


---Akşam arkadaşıma gideceğim ve her şeyi anlatacağım.


---Cehennemle cenneti bu dünyada yaşadık.(Nesne)


---Evle okul arasında mekik dokuyor.(Tamlayan)


---Annesiyle babası yarın bize gelecek.(Özne)





Uyarı:Biri bağlaç diğeri edat olan iki çeşit ?ile? vardır.Bir cümlede ?ile?nin yerine ?ve?yi getirebiliyorsak bağlaç, getiremiyorsak edattır.





---?Bazen yandık bazen menekşelerle söyleştik.(Edat)


---?Kazaklarla ceketi parayla aldım.(B-E)





?DE? BAĞLACI





*Eşitlik, gibilik anlamı katar.





---O filmi ben de seyrettim.


---Bence Aslı da bu işten anlamıyor.





*Abartma anlamı katar.





---Çocuğun okuduğu şiir de şiirdi hani.


---Aldıkları araba da araba yani.





*Küçümseme anlamı katar.





---Sen sınavı kazanacaksın da ben göreceğim.


---Sanki bu işten anlıyorsun da konuşuyorsun.


---Büyüyecek de adam olacak da bize bakacak.





*Sitem anlamı katar.





---Okula kadar geldin de bir selam vermedin.


---İzmir?e kadar geldin de yanıma uğramadın.





*Şaşma,inat,sebep, korkutma anlamı katar.





---Kardeşin de mi bizimle gelecek?(Şaşma)


---Ufaklık, kalemi vermem de vermem,diyor.(İnat)


---Ailesiyle kavga etti de evi terk etti.(Sebep)


---Dışarı çık da göreyim.





*Ama, fakat anlamında kullanılır.





---Pansiyona kaydını yaptı da yerleşmedi.


---Bize gelmiş de fazla kalmamış.?





Uyarı:Türkçede biri bağlaç diğeri hal eki olan iki çeşit ?de? vardır. ?De?yi cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı bozulursa ektir bitişik yazılır, bozulmazsa bağlaçtır ayrı yazılır.





---Bakkalda sebze de satılıyormuş.


---Ayşe de okulda kalmış.





?AMA? , ?FAKAT? BAĞLACI





*Karşıt anlamlı iki cümleyi birbirine bağlar.





---Sınava çok iyi hazırlandı ama üniversiteyi kazanamadı.


---Her sabah spor yapıyor ama zayıflayamıyordu.





*Koşul, pekiştirme anlamı katar.





---Dışarı çıkabilirsin ama eve erken döneceksin.


---Seninle sinemaya gelirim ama işim olmazsa.


---Bu kitabı sana alacağım ama okuyacaksın.


---Dışarıda soğuk ama çok soğuk bir hava var.


---Büyük ama çok büyük bir bahçesi vardı.





?ANCAK? ,?YALNIZ? BAĞLACI





*Ama, fakat anlamında kullanılıyorsa bağlaç,


* Bir tek,sadece anlamında kullanılıyorsa edat,


* Önündeki ismi niteliyorsa sıfat,


* Fiili niteliyorsa zarftır.


---Geziye yalnız bizim sınıf katıldı. (edat)


---Bu adam evde yalnız yaşıyor. (zarf)


---Yalnız insanlar hayata karamsar bakarlar. (sıfat)


---Onunla konuşurum yalnız fikrim yine de değişmez.(bağ)


---Bu işin üstesinden ancak sen gelirsin. (edat)


---Yoğun trafikte işe ancak yetişebildim. (zarf)


---Bütün gün evde yalnızdım. (adaşmış sıfat)


---Filmi seyredebilirsin ancak yarın erken kalkmalısın.(b.)





?Kİ? BAĞLACI





*Özneyi pekiştirir.





---Ben ki yedi iklimin padişahıyım.


---Sen ki Fransa eyaletinin valisisin.





*Neden-sonuç vardır.





---Günü kötü geçmiş ki çok kızgın görünüyor.


---Sana değer veriyorum ki seninle konuşuyorum.





*Kuşku,yakınma,şaşma,amaç-sonuç, tahmin





---Beni tanımıyorsun ki?(Yakınma)


---Kafamı bir kaldırdım ki onu karşımda gördüm.(Şaşma,)


---Arabayı o çizmiş olabilir mi ki?(Kuşku)


---Sana iş buldum ki kimseye muhtaç olmayasın.(A-S)


---Geç saatlere kadar çalışmış olmalı ki sabah uyanamamış. (tahmin)





?HEM?HEM? BAĞLACI





Karşılaştırılan iki unsurun hepsi anlamını vermektedir.Eş görevli sözcükleri bağlar.





---Hem arabayı hem evi üzerine alacakmış.(Nesne)


---Hem ucuz hem kaliteli ayakkabı satıyor.(Sıfat)


---Hem çalışıyor hem üniversite okuyor.(Cümle)





NE?NE BAĞLACI





Cümleyi anlamca olumsuz yapar.Karşılaştırılan iki unsurun hiçbiri anlamını verir.


*Sallanmaz o kalkışta ne bir mendil ne bir kol.(Özne)


*Adam kızını ne arıyor ne soruyor. (yüklem)


*Ne kızı veriyor ne dünürü küstürüyor. (cümle)


*Bu konu ne seni ne beni ilgilendirir. (nesneyi)





NOT: İki karşıt sıfatı birbirine bağlarsa ?ikisinin arası, ortası? anlamı verir.





· Kız ne zayıf ne şişman biriydi.


· Konuşan adam ne uzun ne kısaydı.





ya? ya bağlacı:





Karşılaştırılan unsurlardan birini ifade etmek için kullanılır.





· Ya bu deveyi güdeceksin ya bu diyardan gideceksin. (cümleleri)


· Aynayı ya Ayşe ya Özlem kırmıştır. (özne)


· Ya salonun ya mutfağın penceresi kırıldı. (tamlayan)


· Takıma ya beni ya onu alacaksın (nesneyi)





DİĞER BAĞLAÇLAR





---Ogün okula gelemedim çünkü çok hastaydım. (sebep)


---Bu maçı kazanacağız hatta şampiyon


olacağız.(pekiştirme)


---Mademki söz verdin, sözünü tutacaksın.


---Bu mağazada elbiseler çok güzel üstelik çok ucuz.


---Sanki dağları sen yarattın.


---Meğer bütün evi o dağıtmış.


---Eğer kardeşine uğrarsan selamımı söyle.


---Çok geç kaldılar; yoksa kaza yaptılar.


---Ders çalışmıyor; üstelik yaramazlık yapıyor.


---Önce bunlardan yani çok iyi bildiğiniz sorulardan


başlayın.


---Bizde yahut sizde çalışabiliriz.


---İster yazarsın ister yazmazsın.