Ahmet Adnan Saygun

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

Ahmet Adnan Saygun

Adnan Saygun, (Ahmed Adnan Saygun) (d

7 Eylül 1907, İzmir – ö

6 Ocak 1991, İstanbul)

Klasik batı müziğinde yapıtlar vermiş bir Türk bağdarı, müzik eğitimcisi ve budun müzik bilimcisidir (etnomüzikolog)

İlk Türk operasının bestecisi de olan Saygun, devlet sanatçısı ünvanını alan ilk sanatçıdır

Cumhuriyet Dönemi Türk musikisinin en çok seslendirilen eserlerinden Yunus Emre orotoyosu en önemli yapıtıdır

Yaşamı

Din bilginleri yetiştirmiş İzmirli köklü bir aileden gelen Adnan Saygun'un babası sonradan İzmir Milli Kütüphanesi'nin kurucuları arasında yer alacak olan Mahmut Celalettin Bey'dir

Adnan Saygun, daha ilkokul yıllarında başladığı müzik çalışmalarına, sanat eğitimine ağırlık veren bir okul olan İzmir İttihat ve Terakki İdadisi 'nde, 13 yaşında İzmir'de İsmail Zühtü'den ders alarak sürdürdü

1922 yılında Macar Tevfik Bey 'in öğrencisi oldu

1925 yılında Fransız La Grande Encyclopedie'den müzikle ilgili makaleleri çevirerek birkaç ciltlik büyük bir 'Musiki Lugati' meydana getirdi

1926 yılında İzmir Erkek Lisesi'nde bir süre müzik öğretmenliği yaptıktan sonra, 1928 yılında devlet bursuyla müzik eğitimi için Paris'e gönderilen Saygun, Opus I sıra numaralı Divertissement adlı orkestra eserini de öğrenciliği sırasında bu kentte yazmıştır

Saygun’un bu bestesi 1931 yılında Paris’teki bir beste yarışmasında ödül kazanmış, Paris ve Varşova 'da seslendirilmiştir

Eser böylece, 1925'de Cemal Reşit Rey 'in yine Paris'te seslendirilmiş bulunan iki eserinden sonra yurtdışında icra edilen üçüncü Türk orkestra eseri olmuştur

Saygun, 1931'de Türkiye'ye dönüp bir süre müzik öğretmenliğinden sonra, 1934 yılında Cumhurbaşkanlığı Orkestrası bir yıl boyunca yönetti

CSO şefi olduğu dönemde devlet başkanı Atatürk 'ün talebiyle, Türkiye'yi ziyaret edecek olan İran Şahı şerefine ilk Türk operası olan op

9 Öz Soy Operasını bir ay gibi çok kısa bir sürede yazdı

Bu opera, Türk Milleti’nin doğuşunu, İran ve Türk milletlerinin kökü uzak tarihe dayanan kardeşliğini ifade etmekteydi

Devlet konservatuvarlarında etnomüzikoloji bölümleri açılması yönünde çalışmalar yapmış, ancak bunlar Atatürk'ün desteğine rağmen maalesef ilgili kurumlarca hayata geçirilememiştir

Saygun, 1934 yılında yine Atatürk'ün talebiyle Taşbebek operasını besteledi

Bu operada yeni Cumhuriyet insanının doğuşunu anlattı

Kulağındaki bir rahatsızlık nedeniyle tedavi için İstanbul'a giden Saygun, İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda öğretmenliğe geri döndü

Saygun, Yunus Emre Orotoryosu adlı ünlü yapıtının seslendirilişine kadar sürecek olan bir gözden düşme dönemine girmişti

Ankara'da yeni bir konservatuvar kurma çalışması vardı ne var ki bu çalışmalar Saygun'un savunduğu kültürel ulusallık fikrini değil, evrensel müzik anlayışını destekleyenler tarafından sürdürülmekteydi

Konservatuvar, bu iş için danışman olarak getirilen konservatuvar Paul Hindemith'in evrenselci müzik görüşleri doğrultusunda 1936 yılından kuruldu

Adnan Saygun ise 1936 yılında ülkemize gelen Macar besteci ve etnomüzikolog Bela Bartok a Anadolu gezisinde eşlik etmekteydi

Birlikte özellikle Osmaniye dolaylarından derledikleri türküleri notalaştırdılar

Çalışmaları, Bela Bartok’un Türkiye’deki Halk Müziği Araştırmaları başlıklı bir kitap haline getirilerek 1976 yılında Macar ilimler Akademisi tarafından İngilizce bastırılmıştır

Saygun'un 1942'de tamamladığı Yunus Emre Oratoryosu 1946 yılında Ankara’da seslendirildi ve büyük başarı kazandı

En önemli eseri kabul edilen bu eser, daha sonra Paris'te ve 1958'de Birleşmiş Milletler kuruluş yıldönümü verilesiyle New York 'ta ünlü orkestra şefi Leopold Stokowski yönetiminde seslendirilmiştir

Bu eserle Saygun, çocukluğunda İzmir Kemeraltı Çarşısı'nın Dervişler Caddesi'nde bugün Anafartalar Caddesi Mevlevi dervişlerden duyduğu ezgileri Avrupa ve Amerika'ya, Birleşmiş Milletler çatısı altına, sonradan eserin çevrileceği 5 ayrı dile taşımış oluyordu

Yunus Emre'den sonra, Kerem, Köroğlu, Gilgameş gibi üç büyük opera, Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan gibi koral eserler, 5 senfoni, çeşitli konçertolar, orkestra, koro, oda müziği eserleri, vokal ve enstrümantal parçalar, sayısız türkü derlemeleri, kitaplar, araştırmalar, makaleler yazdı

1971'de yürürlüğe giren Devlet Sanatçılığı Kanunu çerçevesinde ilk Devlet Sanatçısı unvanı Adnan Saygun'a verilmiştir

A

Adnan Saygun, bir konser için Ankara'ya gelen ancak ülkelerindenk Nazi baskısı nedeniyle geri dönmeyen Budapşete Kadın Orkestrası üyelerinden Macar asıllı Irén Szalai sonradan Nilüfer adını almıştır ile 1940 yılında evlenmiştir, çiftin çocuğu olmamıştır

Saygun, 6 Ocak 1991 tarihinde hayatını kaybetmiştir

Orkestra, oda müziği, opera, bale, piyano üzerine birçok yapıtı olduğu gibi, etnomüzikoloji ile müzik egitimi konularında yayınları vardır

Çalışmaları ve diğer belgeleri Ankara ’da Bilkent Üniversitesi bünyesinde kurulan Ahmet Adnan Saygun Müzik Eğitim ve Araştırma Merkezinde bulunmaktadır

Ahmed Adnan Saygun’un yapıtlarının seslendirme üzerindeki hakları SACEM’e aittir

Yayınlanan bir kısım yapıtlarının telif hakları Southern Music Publishing, New York ve Hamburg’taki Peer Musikverlag’a aittir

Müzikolog Emre Aracı tarafından kaleme alınan kapsamlı bir biyografisi Adnan Saygun – Doğu Batı Arası Müzik Köprüsü adı altında Yapı Kredi Yayınları tarafından 2001 yılında yayımlanmıştır

Besteleri

1 Divertimento orkestra için 1930

2 Suit piyano 1931

3 Ağıtlar tenor ve solo erkek korosu 1932

4 Sezişler iki Klarnet 1933

5 Manastır Türküsü koro ve orkestra 1933

6 Kızılırmak Türküsü soprano ve orkestra 1933

7 Çoban Armağanı koro 1933

8 Klarnet, Saksofon, piyano ve vurma çalgılar için müzik 1933

9 Özsoy opera 1934

10 İnci’nin Kitabı piyano 1934 (Orkestra düzenlemesi 1944)

11 Taşbebek opera 1934

12 Sonat viyolonsel ve piyano, 1935

13 Sihir Raksı orkestra 1934

14 Suit orkestra 1936

15 Sonatina piyano 1938

16 Masal ses ve orkestra 1940

17 Bir Orman Masalı orkestra için bale müziği 1943

18 Dağlardan Ovalardan koro 1939

19 Eski Üslupta Kantat 1941

20 Sonat keman ve piyano 1941

21 Geçen Dakikalarım ses ve orkestra 1941

22 Bir tutam keklik koro 1943

23 Üç türkü bas ve piyano 1945

24 Halay orkestra 1943

25 Anadolu’dan piyano 1945

26 Yunus Emre oratoryo, 1942

27 1

kuartet 1942

28 Kerem opera 1952

29 1

Senfoni 1953

30 2

Senfoni 1958

31 Partita viyolonsel 1954

32 Üç ballad ses ve piyano 1955

33 Demet keman ve piyano 1955

34 1

Piyano Konçertosu 1958

35 2

Kuartet 1957

36 Partita keman 1961

37 Trio obua, klarinet, arp 1966

38 Aksas Tartılar Üzerine 10 Etüt piyano 1964

39 3

Senfoni 1960

40 Töresel Musiki 1967

41 10 halk türküsü bas ve orkestra 1968

42 Duyuşlar üç kadın sesi korosu 1935

43 3

Kuartet 1966

44 Keman Konçertosu 1967

45 Aksak Tartılar Üzerine 12 Prelüd piyano 1967

46 Nefesli Çalgılar Beşlisi 1968

47 Aksak Tartılar Üzerine 15 Parça piyano 1967

48 Dört Lied ses ve piyano (orkestra içinde düzenlenmiş) 1977

49 Dictum yaylı sazlar orkestrası 1970

50 Üç Prelüd iki arp 1971

51 Küçük Şeyler piyano 1956

52 Köroğlu opera 1973

53 4

Senfoni 1974

54 Ağıtlar II tenor, koro, orkestra 1975

55 Trio klarinet, obua ve piyano 1975

56 Ballad iki piyano 1975

57 Ayin Raksı orkestra 1975

58 Aksak Tartılar Üzerine 10 Taslak piyano 1976

59 Viyola Konçertosu 1977

60 İnsan Üzerine Deyişler I ses ve piyano 1977

61 İnsan Üzerine Deyişler II ses ve piyano 1977

62 Oda Konçertosu yaylı çalgılar 1978

63 İnsan Üzerine Deyişler III ses ve piyano 1983

64 İnsan Üzerine Deyişler 4 ses ve piyano 1978

65 Gılgameş opera 1970

66 İnsan Üzerine Deyişler 5 ses ve piyano 1979

67 Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan solistler, koro ve ork 1981

68 Dört Arp İçin Üç Türkü 1983

69 İnsan Üzerine Deyişler 6 ses ve piyano 1984

70 5

Senfoni 1985

71 2

piyano Konçertosu 1985

72 Orkestra için Çeşitlemeler 1985

73 Poem üç piyano için 1986

74 Viyolonsel Konçertosu 1987

75 Kumru Efsanesi bale müziği 1989

Kitapları

1

Türk Halk Musıkisinde Pentatonizm, 1936

2

Gençliğe Şarkılar: Halkevi ve Mektepler için, 1937

3

Rize, Artvin, Kars Havalisi Türkü, Saz ve Oyunlar Hakkında Bazı Malumat, 1937

4

Halk Türküleri: Yedi Karadeniz Türküsü ve bir Horon, 1938

5

Halkevlerinde Musıki, 1940

6

Yalan (Sanat Konuşmaları), 1945

7

Lise Müzik Kitabı I-II-III (Halil Badi Yönetken ile birlikte), 1955

8

Karacaoğlan(Yeni Bilgiler-Bir Rivayet-Melodiler), Ankara, Ses ve Tel Birliği, 1952

9

Musıki Temel Bilgisi I – 1958,

II – 1962,

III –1964,

IV – 1966

10

Mod öncesi Ezgilerin Sınıflandırılması, 1960

11

Toplu Solfej,I – 1967, II – 1968

12

Töresel Musıki, 1967

13

Bela Bartok’s Folk Music Research in Turkey, Budapeşte, Akádemiai Kiadó, 1976

14

Atatürk ve Musıki: O’nunla Birlikte, O’ndan Sonra

, Ankara, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı, 1982

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Ahmet Adnan Saygun Ahmet Adnan Saygun Adnan Saygun, (Ahmed Adnan Saygun) (d 7 Eylül 1907, İzmir – ö 6 Ocak 1991, İstanbul) Klasik batı müziğinde yapıtlar vermiş bir Türk bağdarı, müzik eğitimcisi ve budun müzik bilimcisidir (etnomüzikolog) İlk Türk operasının bestecisi de olan Saygun, devlet sanatçısı ünvanını alan ilk sanatçıdır Cumhuriyet Dönemi Türk musikisinin en çok seslendirilen eserlerinden Yunus Emre orotoyosu en önemli yapıtıdır Yaşamı Din bilginleri yetiştirmiş İzmirli köklü bir aileden gelen Adnan Saygun'un babası sonradan İzmir Milli Kütüphanesi'nin kurucuları arasında yer alacak olan Mahmut Celalettin Bey'dir Adnan Saygun, daha ilkokul yıllarında başladığı müzik çalışmalarına, sanat eğitimine ağırlık veren bir okul olan İzmir İttihat ve Terakki İdadisi 'nde, 13 yaşında İzmir'de İsmail Zühtü'den ders alarak sürdürdü 1922 yılında Macar Tevfik Bey 'in öğrencisi oldu 1925 yılında Fransız La Grande Encyclopedie'den müzikle ilgili makaleleri çevirerek birkaç ciltlik büyük bir 'Musiki Lugati' meydana getirdi 1926 yılında İzmir Erkek Lisesi'nde bir süre müzik öğretmenliği yaptıktan sonra, 1928 yılında devlet bursuyla müzik eğitimi için Paris'e gönderilen Saygun, Opus I sıra numaralı Divertissement adlı orkestra eserini de öğrenciliği sırasında bu kentte yazmıştır Saygun’un bu bestesi 1931 yılında Paris’teki bir beste yarışmasında ödül kazanmış, Paris ve Varşova 'da seslendirilmiştir Eser böylece, 1925'de Cemal Reşit Rey 'in yine Paris'te seslendirilmiş bulunan iki eserinden sonra yurtdışında icra edilen üçüncü Türk orkestra eseri olmuştur Saygun, 1931'de Türkiye'ye dönüp bir süre müzik öğretmenliğinden sonra, 1934 yılında Cumhurbaşkanlığı Orkestrası bir yıl boyunca yönetti CSO şefi olduğu dönemde devlet başkanı Atatürk 'ün talebiyle, Türkiye'yi ziyaret edecek olan İran Şahı şerefine ilk Türk operası olan op9 Öz Soy Operasını bir ay gibi çok kısa bir sürede yazdı Bu opera, Türk Milleti’nin doğuşunu, İran ve Türk milletlerinin kökü uzak tarihe dayanan kardeşliğini ifade etmekteydi Devlet konservatuvarlarında etnomüzikoloji bölümleri açılması yönünde çalışmalar yapmış, ancak bunlar Atatürk'ün desteğine rağmen maalesef ilgili kurumlarca hayata geçirilememiştir Saygun, 1934 yılında yine Atatürk'ün talebiyle Taşbebek operasını besteledi Bu operada yeni Cumhuriyet insanının doğuşunu anlattı Kulağındaki bir rahatsızlık nedeniyle tedavi için İstanbul'a giden Saygun, İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda öğretmenliğe geri döndü Saygun, Yunus Emre Orotoryosu adlı ünlü yapıtının seslendirilişine kadar sürecek olan bir gözden düşme dönemine girmişti Ankara'da yeni bir konservatuvar kurma çalışması vardı ne var ki bu çalışmalar Saygun'un savunduğu kültürel ulusallık fikrini değil, evrensel müzik anlayışını destekleyenler tarafından sürdürülmekteydi Konservatuvar, bu iş için danışman olarak getirilen konservatuvar Paul Hindemith'in evrenselci müzik görüşleri doğrultusunda 1936 yılından kuruldu Adnan Saygun ise 1936 yılında ülkemize gelen Macar besteci ve etnomüzikolog Bela Bartok a Anadolu gezisinde eşlik etmekteydi Birlikte özellikle Osmaniye dolaylarından derledikleri türküleri notalaştırdılar Çalışmaları, Bela Bartok’un Türkiye’deki Halk Müziği Araştırmaları başlıklı bir kitap haline getirilerek 1976 yılında Macar ilimler Akademisi tarafından İngilizce bastırılmıştır Saygun'un 1942'de tamamladığı Yunus Emre Oratoryosu 1946 yılında Ankara’da seslendirildi ve büyük başarı kazandı En önemli eseri kabul edilen bu eser, daha sonra Paris'te ve 1958'de Birleşmiş Milletler kuruluş yıldönümü verilesiyle New York 'ta ünlü orkestra şefi Leopold Stokowski yönetiminde seslendirilmiştir Bu eserle Saygun, çocukluğunda İzmir Kemeraltı Çarşısı'nın Dervişler Caddesi'nde bugün Anafartalar Caddesi Mevlevi dervişlerden duyduğu ezgileri Avrupa ve Amerika'ya, Birleşmiş Milletler çatısı altına, sonradan eserin çevrileceği 5 ayrı dile taşımış oluyordu Yunus Emre'den sonra, Kerem, Köroğlu, Gilgameş gibi üç büyük opera, Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan gibi koral eserler, 5 senfoni, çeşitli konçertolar, orkestra, koro, oda müziği eserleri, vokal ve enstrümantal parçalar, sayısız türkü derlemeleri, kitaplar, araştırmalar, makaleler yazdı 1971'de yürürlüğe giren Devlet Sanatçılığı Kanunu çerçevesinde ilk Devlet Sanatçısı unvanı Adnan Saygun'a verilmiştir A Adnan Saygun, bir konser için Ankara'ya gelen ancak ülkelerindenk Nazi baskısı nedeniyle geri dönmeyen Budapşete Kadın Orkestrası üyelerinden Macar asıllı Irén Szalai sonradan Nilüfer adını almıştır ile 1940 yılında evlenmiştir, çiftin çocuğu olmamıştır Saygun, 6 Ocak 1991 tarihinde hayatını kaybetmiştir Orkestra, oda müziği, opera, bale, piyano üzerine birçok yapıtı olduğu gibi, etnomüzikoloji ile müzik egitimi konularında yayınları vardır Çalışmaları ve diğer belgeleri Ankara ’da Bilkent Üniversitesi bünyesinde kurulan Ahmet Adnan Saygun Müzik Eğitim ve Araştırma Merkezinde bulunmaktadır Ahmed Adnan Saygun’un yapıtlarının seslendirme üzerindeki hakları SACEM’e aittir Yayınlanan bir kısım yapıtlarının telif hakları Southern Music Publishing, New York ve Hamburg’taki Peer Musikverlag’a aittir Müzikolog Emre Aracı tarafından kaleme alınan kapsamlı bir biyografisi Adnan Saygun – Doğu Batı Arası Müzik Köprüsü adı altında Yapı Kredi Yayınları tarafından 2001 yılında yayımlanmıştır Besteleri 1 Divertimento orkestra için 1930 2 Suit piyano 1931 3 Ağıtlar tenor ve solo erkek korosu 1932 4 Sezişler iki Klarnet 1933 5 Manastır Türküsü koro ve orkestra 1933 6 Kızılırmak Türküsü soprano ve orkestra 1933 7 Çoban Armağanı koro 1933 8 Klarnet, Saksofon, piyano ve vurma çalgılar için müzik 1933 9 Özsoy opera 1934 10 İnci’nin Kitabı piyano 1934 (Orkestra düzenlemesi 1944) 11 Taşbebek opera 1934 12 Sonat viyolonsel ve piyano, 1935 13 Sihir Raksı orkestra 1934 14 Suit orkestra 1936 15 Sonatina piyano 1938 16 Masal ses ve orkestra 1940 17 Bir Orman Masalı orkestra için bale müziği 1943 18 Dağlardan Ovalardan koro 1939 19 Eski Üslupta Kantat 1941 20 Sonat keman ve piyano 1941 21 Geçen Dakikalarım ses ve orkestra 1941 22 Bir tutam keklik koro 1943 23 Üç türkü bas ve piyano 1945 24 Halay orkestra 1943 25 Anadolu’dan piyano 1945 26 Yunus Emre oratoryo, 1942 27 1 kuartet 1942 28 Kerem opera 1952 29 1 Senfoni 1953 30 2 Senfoni 1958 31 Partita viyolonsel 1954 32 Üç ballad ses ve piyano 1955 33 Demet keman ve piyano 1955 34 1 Piyano Konçertosu 1958 35 2 Kuartet 1957 36 Partita keman 1961 37 Trio obua, klarinet, arp 1966 38 Aksas Tartılar Üzerine 10 Etüt piyano 1964 39 3 Senfoni 1960 40 Töresel Musiki 1967 41 10 halk türküsü bas ve orkestra 1968 42 Duyuşlar üç kadın sesi korosu 1935 43 3 Kuartet 1966 44 Keman Konçertosu 1967 45 Aksak Tartılar Üzerine 12 Prelüd piyano 1967 46 Nefesli Çalgılar Beşlisi 1968 47 Aksak Tartılar Üzerine 15 Parça piyano 1967 48 Dört Lied ses ve piyano (orkestra içinde düzenlenmiş) 1977 49 Dictum yaylı sazlar orkestrası 1970 50 Üç Prelüd iki arp 1971 51 Küçük Şeyler piyano 1956 52 Köroğlu opera 1973 53 4 Senfoni 1974 54 Ağıtlar II tenor, koro, orkestra 1975 55 Trio klarinet, obua ve piyano 1975 56 Ballad iki piyano 1975 57 Ayin Raksı orkestra 1975 58 Aksak Tartılar Üzerine 10 Taslak piyano 1976 59 Viyola Konçertosu 1977 60 İnsan Üzerine Deyişler I ses ve piyano 1977 61 İnsan Üzerine Deyişler II ses ve piyano 1977 62 Oda Konçertosu yaylı çalgılar 1978 63 İnsan Üzerine Deyişler III ses ve piyano 1983 64 İnsan Üzerine Deyişler 4 ses ve piyano 1978 65 Gılgameş opera 1970 66 İnsan Üzerine Deyişler 5 ses ve piyano 1979 67 Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan solistler, koro ve ork 1981 68 Dört Arp İçin Üç Türkü 1983 69 İnsan Üzerine Deyişler 6 ses ve piyano 1984 70 5Senfoni 1985 71 2 piyano Konçertosu 1985 72 Orkestra için Çeşitlemeler 1985 73 Poem üç piyano için 1986 74 Viyolonsel Konçertosu 1987 75 Kumru Efsanesi bale müziği 1989 Kitapları 1 Türk Halk Musıkisinde Pentatonizm, 1936 2 Gençliğe Şarkılar: Halkevi ve Mektepler için, 1937 3 Rize, Artvin, Kars Havalisi Türkü, Saz ve Oyunlar Hakkında Bazı Malumat, 1937 4 Halk Türküleri: Yedi Karadeniz Türküsü ve bir Horon, 1938 5 Halkevlerinde Musıki, 1940 6 Yalan (Sanat Konuşmaları), 1945 7 Lise Müzik Kitabı I-II-III (Halil Badi Yönetken ile birlikte), 1955 8 Karacaoğlan(Yeni Bilgiler-Bir Rivayet-Melodiler), Ankara, Ses ve Tel Birliği, 1952 9 Musıki Temel Bilgisi I – 1958,II – 1962,III –1964,IV – 1966 10 Mod öncesi Ezgilerin Sınıflandırılması, 1960 11 Toplu Solfej,I – 1967, II – 1968 12 Töresel Musıki, 1967 13 Bela Bartok’s Folk Music Research in Turkey, Budapeşte, Akádemiai Kiadó, 1976 14 Atatürk ve Musıki: O’nunla Birlikte, O’ndan Sonra, Ankara, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı, 1982