Melikşah

Melikşah




Melikşah (Farsça: ملكشاه d 1055 - ö 1092) Büyük Selçuklu Devleti hükümdarıdır (1072-1092)



Hayatı

Melikşah 1055 tarihinde doğdu Babası Alparslan, kaabiliyeti ve cesareti ile dikkati çeken Melikşah ile yakından ilgilendi Melikşah babası ile birlikte küçük yaşta Gürcistan seferine katıldı Alparslan 1066 tarihinde Melikşahı veliaht tayin etti 1072Nizamülmülk'ü görevinde bıraktıAlparslan'ın hükümdar olduğu dönem Büyük Selçuklu Devleti'nin en parlak dönemidirBabası Alparslan'ın yerine Melikşah'ı 1072 yılında tahta geçtiTahta geçtiği ilk yıllarda amcası Kavurd yönetimi ele geçirmek için isyan ettiOnu yenerek ülkesinde düzeni sağladıBu arada Devletimizdeki iç isyandan faydalanan Gazneli ve Karahanlı Devletleri birleşerek saldırdılarBu iki devletide yendilerKarahanlı Devleti bu mağlubiyetten sonra ikiye ayrıldıDoğu Karahanlıları Karahitaylar,Batı Karahanlıları Harzemşahlar yıktı********* tarihinde Alparslan'ın ölümünden sonra Melikşah hükümdar oldu Melikşah sultan olduktan sonra babası zamanında vezirlik makamına getirilen

Hükümdarlığı

Melikşah tahta çıktıktan sonra gazneliler ve Karahanlılar Selçuklu topraklarına saldırdı Ayrıca amcası Kavurd Bey Büyük Selçuklu tahtında hak iddia ederek isyan başlattı Kavurd'un isyanı vezir Nizamülmülk tarafından bastırıldı Melikşah daha sonra Karahanlılar ve Gazneliler üzerine sefer düzenledi ve kaybedilen yerleri geri aldıMelikşah'ın Gürcistan'a yaptığı 3 sefer sonucunda Gürcü Kralı ve bölgedeki diğer mahalli hükümdarlar, Büyük Selçuklu Devletinin hakimiyetini kabul ettiler




Melikşah zamanında Selçuklu komutanları Anadolu Suriye Filistin ve Yemen'de fetihler yaptı Abbasi halifesi 1087'de Bağdat'a gelen Melikşah'a çeşitli hediyeler verdi Ayrıca Halife, Melikşah'ı doğunun ve batının sultanı ilan ederek ona iki kılıç kuşattı Melikşah kızını halife ile evlendirdiKarahanlı hükümdarının Selçuklu topraklarına saldırması üzerine tekrar Maveraünnehir seferine çıkan Melikşah önce Batı Karahanlıların daha sonra ise Doğu Karahanlıların topraklarını Büyük Selçuklu Devletine dahil etti

Mirası

Melikşah zamanında Büyük Selçuklu Devletinin sınırları Akdeniz ve Marmara Denizinden Kaşgar'a, Kafkasya'dan Yemen'e kadar uzanıyordu Melikşah avlanmayı sever ve alimleri korurdu Gazali, Kaşgarlı Mahmud ve Ömer Hayyam gibi alim ve şairleri himaye etti Bağdat'da Sultan Melikşah Camiini yaptırdı Isfahan'da bir rasathane, çeşitli yerlerde ise kervansaray,köprü,imaret,kale,hisar ve medreselerErmeni Patriğinin isteği üzerine kiliseleri, manastırları ve rahipleri vergiden muaf tuttu Hac yollarında su kuyuları açtırdı ve bu yolların emniyetini sağladı inşa ettirdi 1074'de Celali takvimini hazırlattı Ticaret mallarından alınan vergilerin bazılarını kaldırdı

Ölümü ve sonrasında İç Savaş

En güçlü vezirlerinden Nizamülmülk 1092'de Hasan Sabbah'a bağlı fedailerce öldürülür Aynı yıl Melikşah da kimliği belirsiz kişilerce öldürülür Selçuklu işgali altındaki günümüz İran sınırları dahilinde Hasan Sabbah'ın verdiği mücadele bu döneme damga vurmuştur Melikşah'ın da bu fedailer tarafından veya Nizamülk'ü Melikşah'ın öldürttüğünü düşünen Nizamülmülk'e bağlı askerlerin öldürdüğüne dair belirsizlik vardır Melikşah'ın ölümünden sonra kardeşi ve dört oğlu arasında taht kavgası başlamıştır İran'da Mahmud, Anadolu'da Kılıç Arslan, Irak'da Berkyaruk, Horasan'da Ahmed Sencer, Bağdat'da Mehmed Tapar hükümdarlıklarını ilan ettiler Bölgedeki bu iç savaş hali Birinci Haçlı seferi'nin başarısını artıran bir etken olmuştur

Babası Sultan Alp Arslan Annesi ? Doğumu 6 Ağustos 1055 Vefatı 16 Kasım 1092 Saltanatı 1072-1092 Büyük Selçuklu Sultanı
6 Ağustos 1055 pazar günü doğan Melikşah, küçük yaşlardan itibaren babası Sultan Alp Arslan taraından itina ile yetiştirildi Heniz 9 yaşındayken vezir Nizamülmülk’ ün yanında savaşa katıldı 1066′ da Radgan’ da veliaht ilan edildi Babasının seferleri sırasında Rey’ de kalarak vekalet etti ve devlet işlerinde mükemmel yetişti


Melikşah 24 kasım 1072′ de babasının şehid edilmesin üzerine henüz 18 yaşında iken Selçuklu tahtına çıktı Hükümdarlıüını kabul etmeyen amcası Kirman meliki Kavurd’ u 1073′ de Hemedan yakınlarında yenerek esir etti Kirman ve çervesini Kavurd’ un çocuklarına bırakan Melikşah, Semerkant hanı ikinci Nasr’ ın ele geçirdiği Tirmiz üzerine yürüdü Ancak Nasr’ ın gelerek özür dilemesi ve bağlılığını arz etmesi üzerine onu affetti
1075′ de Kafkasya seferine çıkan Sultan Melikşah Kartli bölgesini hakimiyeti altına aldı ve idaresini emirlerinden Savtigin’ e bıraktı Ayrıca kardeşi Tutuş’ u Suriye, Emir Porsuk’u da Anadolu’ daki fetihlere memur etti

Tutuş, 1078′ de Fatımiler üzerine yürüyerek Şam’ ı fethetti Bu sırada Sultan Melikşah’ a karşı isyan eden Atsız’ ı da cezalandıran Tutuş, Suriye’ yi tamamen ele geçirerek Suriye Selçukluları Devleti’ ni kurdu


Büyük Selçukluların 1085′ de Diyarbekir’ i ele geçirmeleri neticesinde Mervaniler Devleti yıkıldı Ertesi yıl, Suriye seferine çıkan Sultan Melikşah, Urfa, Menbic ve Halep kalelerinden sonra Antalya’ da Akdeniz’ e dayandı Burda elbisesini çıkarıp yere seren ve namaz kılıp Allahü tealanın inayetine şükreden Sultan, denizden aldığı kumları İran’a götürüp babası Alp Arslan’ın kabrine serpti ve ;”Babacığım! İşte sana müjde, henüz bir çocuk olarak bırakmış olduğun oğlun, Allah’ın izniyle dünyayı baştan sona fethetmiştir” dedi


Melikşah 1092′de Bağdat’a giderek Hicaz, Yemen ve Aden bölgesinin alınması amacıyla ordularını sefere hazırladı Aynı yıl Mekke ve Medine ile Arabistan yarımadasının büyük bölümü ele geçirildi Hac yolları emniyet altına alındı Sultan Melikşah’ın hedefi, Kuzey Afrika’yı tamamiyle İslam birliği içersine almaktı Ancak bu emeline kavuşamadan Bağdad yakınlarında avlanırken, hastalanarak 19 Kasım 1092 Cuma günü vefat etti Naaşı İsfehan’a nakledilerek kendisi için yaptırdığı medresedeki türbesine defnedildi

Sultan Melikşah yirmi senelik saltanatında devletin sınırlarını Kaşgar’dan Batı Anadolu’ya Kafkasya’dan Yemen’e kadar genişletti Orta boylu, geniş omuzlu ve beyaz yüzlü idi Büyük bir devletin sultanı olmasına rağmen yumuşak tabiatlı bir zat idi Sarayında daima devrin alimleriyle sohbette bulunurr ve kıymatli fikirlerini alırdı Her cins silahı mükemmel kullanır, iyi ata binerdi


Melikşah, bütün Selçuklu ülkelerini imar ettirdi ve halkı refaha kavuşturdu Büyük şehirlerde Nizamiye medreselerini kurdu İlim, kültür, ziraat, sanayi ve ticaretçok ilerledi Nizamülmülk, onun hakkındaki düşüncelerini şöyle dile getiriyordu:”Melikşah, dindar, alimlere hürmet, zahidlere (dünyaya düşkün olmıyanlara) iyilik, fakirlere şefkat ve halka adalet gibi, dünyada kimsenin haiz olmadığı yüksek vasıflara sahip bir cihan hakimdir”