Haber ve Dilek Kipleri Nelerdir? Kaça Ayrılır?

Haber Kipi Nedir?

Haber Kipinin bir diğer adı da Bildirme kipleridirHaber kipleri adı üstünde zamanı bildiren kiplerdirYani haber kipleri fiilin zamanını bildiren kip ekleridirİşin, oluşun, hareketin gerçekleşme zamanını; işin yapıldığını, yapılacağını veya yapılmakta olduğunu haber verirler Haber verdikleri zamanın adıyla anılırlar
5 farklı haber kipi vardır




Haber Kipleri

Fiilin zamanını bildiren kip ekleridir

1- Görülen Geçmiş Zaman: (-di, -dı, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü)

*Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, kişi tarafından görüldüğünü, bilindiğini ifade eder
Kaç-tı-m , kaç-tı-n , kaç-tı
Kaç-tı-k , Kaç-tı-nız , Kaç-tı-lar

2- Öğrenilen (Duyulan) Geçmiş Zaman: (-mış, -miş, -muş, -müş)

*Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, başkasından duyulduğunu ifade eder
Yaz-mış-ım , yaz-mış-sın , Yaz-mış
Yaz-mış-ız , yaz-mış-sınız , yaz-mış-lar

3- Şimdiki Zaman: (-yor, -mekte, -makta)

*Bu ekler fiilin şu anda yapıldığını ifade eder
Geziyor, boyuyor, gelmekte, yağmakta

4- Gelecek Zaman: (-ecek, -acak)

*Bu ek fiilin gelecekte yapılacağını ifade eder
Yatacak, Çıkacak, Sevecek

5- Geniş Zaman: (-r, -er, -ır)

*Bu ek fiilin her zaman yapıldığını yada yapılacağını ifade eder
Kırar, Erir, Gözler, Görür
Not: Geniş zamanın olumsuzu “-mez, -maz” ekleriyle yapılabilir
Burada diğerlerinden farklı olarak geniş zaman ekinin düştüğü görülür
Gördü / Gömedi
Görür / Görmez

Dilek (İstek) Kipi Nedir?

Dilek kipleri belli bir zaman manası vermeyen kiplerdirDilek kipleri bir eylemin yapılması ya da bir oluşun harekatının bildirimi anlatan kiplerdir Dilek kipleri kendi içinde dörde ayrılır
Dilek Kipi Çeşitleri
Dilek kipleri dörde ayrılırBunlar;

• Dilek-şart kipi – örnek: Ayşe bugün bize gelse
• Gereklilik kipi – örnek: Haftada bir kitap okumalıyım
• İstek kipi – örnek: Şu konuyu öğreneyim
• Emir kipi – örnek: Bir bardak su ver

Dilek-şart kipi

-sa, -se ekleri getirilerek yapılır Ayşe bu akşam bize gelse
Kişi Çekimi
ara-sa-m
ara-sa-n
ara-sa
ara-sa-k
ara-sa-nız
ara-sa-lar

Gereklilik kipi

Bir iş, oluş veya hareketin oldugunu bildirir Ekleri ses uyumuna göre “-meli, -malı” dır
Haftada bir kitap okumalıyım
Onu bulmalısın

Sınavdan iyi not almalıyım
Sınava iyi çalışmalıyım

İstek kipi

Bir iş, oluş veya hareketin yapılmasının, olmasının istendiğini belirten kiptir Ekleri ses uyumuna göre “-e, -a” dır
Şimdi affını yazayım
Şu konuyu öğreneyim
Buradaki e harfi istek kipidir
öğren-e-yim
öğren-e-sin
öğren
öğren-e-lim
öğren-e-siniz
öğren-e-ler
Fiile gelen (-sa,-se)ekleri ile yapılırFiilin yapılmasını koşula bağlı olarak anlatırBir eylemin bağlı olduğu durumlarda kullanılır

Emir kipi

Bir iş, oluş veya hareketin olmasını, yapılmasını veya yapılmamasını emretmek için kullanılır Eki yoktur
Bir bardak su ver Kapıyı kapatın