Tarihi Haritalar

Tarihi Haritalar

ÇATALHÖYÜK HARİTASI


Çatalhöyük haritası, 1963 yılında Çatalhöyük'te yapılan kazılar sırasında, daha önce kutsal yer olduğu belirlenen bir bölümünün kuzey ve doğu duvarlarında, Çatalhöyük şehir planını gösteren bir harita olarak ortaya çıkarılmıştır
Haritanın büyük bölümü kutsal yerin uzun kenarını oluşturan kuzey duvarına, kalan bölümü ise kısa kenarını oluşturan doğu duvarına resmedilmiştir Harita 1-15 cm kalınlığında, perdahlanmış duvar sıvası üzerine yapılmıştır



Haritanın kutsal yerin kuzey duvarı üzerinde bulunan ve halen Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenmekte olan ana parçası tek parça olarak sökülemiş, sergilenen üç parça ve Müze deposundaki bir parçayla birlikte toplam dört parça olarak çıkarılabilmiştir
Haritanın uzunluğu 3 metre, yüksekliği ise 09 metredir
Çatalhöyük Haritası, yapılmış olduğu Cilalı Taş Çağı'nın uygarlık düzeyi göz öninde tutulursa, günümüz teknolojisi ile de yorumlanabilecek çok başarılı bir sanat eseri olarak karşımıza çıkmaktadır





KAŞGARLI MÂHMUD'UN DÜNYA HARİTASI





Kaşgârlı Mahmud'un Divan-ü Lugat't-Türk adlı eserine ilave ettiği ilk Türk Dünya Haritasında, Türklerin yaşadığı bölgeler ile, bunların ilişkide bulundukları bazı ulus ve ülkeler gösterilmiştir Bu harita Orta Asya'nın büyük bir kısmını, Çin ve kuzey Afrika'yı içermektedir Batı yönünde Volga Nehri'ne dayanmaktadır Dünyanın tepsi gibi düz, ancak yuvarlak olduğu kabul edilen bu harita bir kroki özelliğindedir Haritada dağlar kırmızı, denizler yeşil, kumluk sahalar sarı, ırmaklar mavi renklerle gösterilmiştirHaritanın ana merkez noktasını Türk hükümdarlarının oturdukları Balasagun şehri teşkil etmektedirYakınında göeterilerek adı belirtilmeyen göl ise Isıg-gölüdür

Diğer coğrafi adlandırmalar, yer adları ve ülkeler de, haritanın merkezine göre ayarlanmıştır Yönler ise Türk geleneğine uygun olarak Orhun Kitabelerindekine paraledir Buna göre haritanın esas yön alma noktasını, doğu teşkil etmiştir Türklerin yaşadığı bölgelere verilen önem, Türklerin ilişkide bulunduğu diğer ülke ve uluslardan da esirgenmemiştir

Türklerin ilgisi bulunmadığı alanlar ve uluslar, haritada yer almamıştır Haritanın merkezini Balasagun şehrinin oluşturması ve haritada, Türklerle kaplı alanların özenli olarak işaretlenmesi ve onlarla ilgili yer adı unsurların belirtilmesi, haritanın bir Türk coğrafyacısının elinden çıktığını açıkca göstermektedir






İBRAHİM MÜRSEL (TABİB İBRAHİM EL- MÛRSİ)




1456 yılında çizdiği Akdeniz haritası ve 1460'da yaptığı Güney Avrupa Haritası ile Türk Haritacılık tarihinde önemli bir yere sahiptir1567'de yapılan Ali Macar Reis Atlası'na kaynak olan haritalar arasında; hem tarih hem de nitelik bakımından baş yapıt olan Güney Avrupa Haritası, Akdeniz , Ege ve Karadeniz'i mükemmel bir doğrulukta göstermektedir Bu Harita sadece Osmanlı Haritacılığının değil, Venedik Haritacılığının da ana kaynaklarından biri olup, İstanbul Deniz Müzesinde sergilenmektedir



PİRİ REİS HARİTASI




Türk Amirali Piri Reis tarafından 1513 yılında ceylan derisi üzerine renkli olarak çizilmiş 21 parçalık Dünya haritasından, ele geçirilebilen tek paftadır Orijinali Topkapı Müzesi’nde sergilenmektedir



GİRİT VE RODOS ADASI’NIN KABARTMA HARİTASI




Girit ile Rodos Adası’nın 1:250000 ölçeğindeki renkli kabartma haritası; 91x127 cm ebadında olup, çerçevesi orijinal ve yazıları Eski Türkçe’dir

Ayrıca, kabartma haritada Girit Adası’ndaki Hanya Kalesi ile Rodos Adası’ndaki Rodos Kalesi’nin kabartma planları da bulunmaktadır Bu kabartma harita; Harp Okulu (Mekteb-i Funûn-i Harbiyye-i Şâhâne) Arazi Ölçüm Dersi Öğretmeni Teğmen Halil tarafından Harp Okulu Matbaası’nda basılan haritadan dönüştürülerek 1883 yılında yapılmıştır



Kabartma haritanın sol üst bölümünde ve süslü bir çerçeve içinde adalar hakkında şu bilgiler mevcuttur:

Girit Vilayeti, Akdeniz’in en büyük adası olup, 30-35 kuzey enleminde ve 21-24 doğu boylamında (Paris Başlangıç Meridyeni’ne göre) bulunmaktadır Yaklaşık 200000 nüfusu vardır Bu nüfusun 80000’i Müslüman, kalanı Rum ve çeşitli milletlerdendir Yüzölçümü 9000 km2, uzunluğu 140 km, (aslında 240 km olması gerekir) eni 10 ile 40 km kadardır Havası ılıman, toprağı oldukça verimli ve bereketlidir Bu adanın etrafında bulunan limanlar; donanma gemilerinin korunmasına yeterli olduğu gibi, Avrupa ve Asya’nın ortasında ve kıyılarına hakim önemli bir yerde bulunmaktadır


Rodos Adası 36 kuzey enlemi ve 26 doğu boylamında (Paris Başlangıç Meridyeni’ne göre) bulunmakta ve yüzölçümü 1100 km2dir Nüfusu 40000’e yakın olup, bu nüfusun yaklaşık yarısı Müslüman, kalanı çeşitli milletlerdendir Toprağı verimli ve bereketli olup, başşehri Rodos’tur