Asit - Baz Kavramları

• ASİT – BAZ KAVRAMLARI
Asit: Sulu çözeltilere H+ iyonu verebilen maddelerdir
Baz: Sulu çözeltilere OH– iyonu verebilen maddelerdir
Diğer bir ifadeyle H+ iyonu verebilen maddelere asit, H+ iyonu alabilen maddelere baz denir
Bu genel tanıma göre;

denkleminde HF, H+ iyonu verebildiğinden asit, H2O, H+ iyonu alabildiğinden bazdır
Tepkime çift yönlü olduğundan H3O+ iyonu, H+ iyonu verebildiğinden asit, F– ise H+ alabildiğinden bazdır

Asit-1 Baz-2 Asit-2 Baz-1
şeklinde yazılabilir Bu ise herbir asit ve bazın birer eşlenik asit-baz çiftinden oluştuğunu gösterir
Örnek olarak:

Asit-1 Baz-2 Asit-2 Baz-1

Baz-2 Asit-1 Asit-2 Baz-1
Aynı numarayla gösterilen asit baz çiftine konjuge asit-baz çifti denir
SUYUN İYON DENKLEMİ
Su çok az dahi olsa elektrik akımını ilettiğine göre, su içerisinde iyonların bulunduğu aklımıza gelmelidir

şeklinde iyonlaşır
Olay bir denge olayı olduğundan denge sabitine suyun denge sabiti (Ksu) denir
25 °C de deneysel olarak Ksu değeri 110–14 olarak hesaplanmıştır

Ksu = [H+][OH–]

eşitliği bütün sulu çözeltiler için geçerlidir
Asit suya H+ iyonu vereceğine göre [H+] = [OH–] eşitliği bozularak [H+] > [OH–] olacaktır
Baz suya OH– iyonu verecek ya da H+ iyonu alacaktır
Baz çözeltisi için [H+] < [OH–] söz konusu olacaktır

[H+] = [OH–] = 110–7
[H+] > [OH–]
[H+] < [OH–]
[H+] > 110–7 M
[H+] < 110–7 M
[OH–] > 110–7 M
M ise ortam nötr
ise çözelti asidik
ise çözelti bazik
ise çözelti asit
ise çözelti baz
ise çözelti baz

Not: Bir çözelti asit çözeltisi ise işlemler H+ iyonlarıyla yapılmalıdır Çözelti baz çözeltisi ise işlemler OH– iyonlarıyla yapılmalıdır

pH ve pOH

pH = –log[H+]

pOH = –log[OH–]

pH + pOH = 14

eşitlikleri yardımıyla bir çözeltinin [H+] derişimi ya da [OH–] derişimi bilinirse pH’ı ya da pOH'sı, pH'ı ya da pOH'ı bilinen bir çözeltinin [H+] derişimi ya da [OH–] derişimi bulunur

Saf su için;
[H+]= [OH–]= 110–7 olduğundan
pH = –log[110–7]
pH = 7
pOH = –log[110–7]
pOH = 7 bulunur

Asit Baz

1. [H+] > [OH–]
2. [H+] > 10–7 M
3. [OH–] < 10–7 M
4. pH < 7
5. pOH > 7
6. pH < pOH

1. [H+] < [OH–]
2. [H+] < 10–7 M
3. [OH–] > 10–7 M
4. pH > 7
5. pOH < 7
6. pH > pOH

Örnek - 1
Bir asit çözeltisinin [H+] derişimi 110–3 M ise bu çözeltinin pH ve pOH'ı nedir?
Çözüm
[H+] = 110–3 M ise
pH = –log[H+]
pH = –log[110–3]
pH = 3
pOH = 11 olarak bulunur
ZAYIF ASİT ve BAZLAR (Ka ve Kb)
Kuvvetli asitler ve bazlar suda % 100 iyonlaştıklarından bunlarla ilgili soruları denge sabiti kullanmadan çözüyorduk Ancak zayıf asit ve bazlarda %100 iyonlaşma olmadığından bir denge söz konusudur
Zayıf HA asiti için;

ya da

Şeklinde denge denklemleri yazılabilir

Zayıf asitler için uygulanan işlemlerden hareket ederek zayıf bazlar için gerekli eşitlikler elde edilebilir

Örnek - 2
0,1 M lık HA asitinin pH =3 tür Buna göre, asitin Ka sı kaçtır?
Çözüm


pH = 3 ise [H+] = 110–3 olduğundan,
[A–] = 110–3 olacaktır

9 ihmal edilir
0,1 in yanında 110–3 çok küçük olduğundan ihmal edilir
Ka = 110–5 olarak hesaplanır
NÖTÜRLEŞME
Asit + Baz ® Tuz + H2O
reaksiyonuna nötrleşme reaksiyonu denir Herhangi bir asitle herhangi bir bazın tepkimeye girerek tuz oluşturması işlemine nötrleşme olayı denir
Genel nötürleşme denklemi
H+ + OH– ® H2O şeklindedir
Asitten gelen H+ iyonlarıyla bazdan gelen OH– iyonlarının birleşmesi olayı nötürleşmedir Asitten gelen H+ iyonlarının mol sayısı ile, bazdan gelen OH– iyonlarının mol sayısı birbirine eşit ise ortam nötr olur Yani pH = 7 olur
TAMPON ÇÖZELTİLER

1. Zayıf bir asit ve bu asitin tuzunun karışımından oluşan çözeltiler tampon çözeltidir
   
   
2. Zayıf bir baz ve bu bazın tuzunun karışımından oluşan çözeltiler tampon çözeltidir
   
   

• Kuvvetli bir baz ile zayıf bir asitin birleşmesiyle oluşan tuzlar bazik tuz özelliği gösterirler ve bu tuzların anyonu hidrolize uğrar
• Zayıf asit ile zayıf bazın birleşmesiyle oluşan tuzlarda hem katyon, hem anyon hidrolize uğrar