Asit - Baz Kavramları
 

• ASİT – BAZ KAVRAMLARI
Asit: Sulu çözeltilere H+ iyonu verebilen maddelerdir.
Baz: Sulu çözeltilere OH– iyonu verebilen maddelerdir.
Diğer bir ifadeyle H+ iyonu verebilen maddelere asit, H+ iyonu alabilen maddelere baz denir.
Bu genel tanıma göre;
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir01.gif
denkleminde HF, H+ iyonu verebildiğinden asit, H2O, H+ iyonu alabildiğinden bazdır.
Tepkime çift yönlü olduğundan H3O+ iyonu, H+ iyonu verebildiğinden asit, F– ise H+ alabildiğinden bazdır.
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir02.gif
Asit-1 Baz-2 Asit-2 Baz-1
şeklinde yazılabilir. Bu ise herbir asit ve bazın birer eşlenik asit-baz çiftinden oluştuğunu gösterir.
Örnek olarak:
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir03.gif
Asit-1 Baz-2 Asit-2 Baz-1
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir04.gif
Baz-2 Asit-1 Asit-2 Baz-1
Aynı numarayla gösterilen asit baz çiftine konjuge asit-baz çifti denir.
SUYUN İYON DENKLEMİ
Su çok az dahi olsa elektrik akımını ilettiğine göre, su içerisinde iyonların bulunduğu aklımıza gelmelidir.
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir05.gif
şeklinde iyonlaşır.
Olay bir denge olayı olduğundan denge sabitine suyun denge sabiti (Ksu) denir.
25 °C de deneysel olarak Ksu değeri 1.10–14 olarak hesaplanmıştır.

eşitliği bütün sulu çözeltiler için geçerlidir.
Asit suya H+ iyonu vereceğine göre [H+] = [OH–] eşitliği bozularak [H+] > [OH–] olacaktır.
Baz suya OH– iyonu verecek ya da H+ iyonu alacaktır.
Baz çözeltisi için [H+] < [OH–] söz konusu olacaktır.

[H+] = [OH–] = 1.10–7
[H+] > [OH–]
[H+] < [OH–]
[H+] > 1.10–7 M
[H+] < 1.10–7 M
[OH–] > 1.10–7 M
M ise ortam nötr
ise çözelti asidik
ise çözelti bazik
ise çözelti asit
ise çözelti baz
ise çözelti baz


pH ve pOH
eşitlikleri yardımıyla bir çözeltinin [H+] derişimi ya da [OH–] derişimi bilinirse pH’ı ya da pOH'sı, pH'ı ya da pOH'ı bilinen bir çözeltinin [H+] derişimi ya da [OH–] derişimi bulunur.

Saf su için;
[H+]= [OH–]= 1.10–7 olduğundan
pH = –log[1.10–7]
pH = 7
pOH = –log[1.10–7]
pOH = 7 bulunur.

Asit Baz

1. [H+] > [OH–]
2. [H+] > 10–7 M
3. [OH–] < 10–7 M
4. pH < 7
5. pOH > 7
6. pH < pOH

1. [H+] < [OH–]
2. [H+] < 10–7 M
3. [OH–] > 10–7 M
4. pH > 7
5. pOH < 7
6. pH > pOH

Örnek - 1
Bir asit çözeltisinin [H+] derişimi 1.10–3 M ise bu çözeltinin pH ve pOH'ı nedir?
Çözüm
[H+] = 1.10–3 M ise
pH = –log[H+]
pH = –log[1.10–3]
pH = 3
pOH = 11 olarak bulunur.
ZAYIF ASİT ve BAZLAR (Ka ve Kb)
Kuvvetli asitler ve bazlar suda % 100 iyonlaştıklarından bunlarla ilgili soruları denge sabiti kullanmadan çözüyorduk. Ancak zayıf asit ve bazlarda %100 iyonlaşma olmadığından bir denge söz konusudur.
Zayıf HA asiti için;
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir06.gif
ya da
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir08.gif

Şeklinde denge denklemleri yazılabilir.
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir10.gif

Zayıf asitler için uygulanan işlemlerden hareket ederek zayıf bazlar için gerekli eşitlikler elde edilebilir.
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir12.gif

Örnek - 2
0,1 M lık HA asitinin pH =3 tür. Buna göre, asitin Ka sı kaçtır?
Çözüm
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir14.gif
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir15.gif
pH = 3 ise [H+] = 1.10–3 olduğundan,
[A–] = 1.10–3 olacaktır.
http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir16.gif
9 ihmal edilir.
0,1 in yanında 1.10–3 çok küçük olduğundan ihmal edilir.
Ka = 1.10–5 olarak hesaplanır.
NÖTÜRLEŞME
Asit + Baz ® Tuz + H2O
reaksiyonuna nötrleşme reaksiyonu denir. Herhangi bir asitle herhangi bir bazın tepkimeye girerek tuz oluşturması işlemine nötrleşme olayı denir.
Genel nötürleşme denklemi
H+ + OH– ® H2O şeklindedir.
Asitten gelen H+ iyonlarıyla bazdan gelen OH– iyonlarının birleşmesi olayı nötürleşmedir. Asitten gelen H+ iyonlarının mol sayısı ile, bazdan gelen OH– iyonlarının mol sayısı birbirine eşit ise ortam nötr olur. Yani pH = 7 olur.
TAMPON ÇÖZELTİLER

1. Zayıf bir asit ve bu asitin tuzunun karışımından oluşan çözeltiler tampon çözeltidir.
   
   http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir17.gif
2. Zayıf bir baz ve bu bazın tuzunun karışımından oluşan çözeltiler tampon çözeltidir.
   
   http://www.torpil.com/torpil/oss_oks...it_kesir18.gif

• Kuvvetli bir baz ile zayıf bir asitin birleşmesiyle oluşan tuzlar bazik tuz özelliği gösterirler ve bu tuzların anyonu hidrolize uğrar.
• Zayıf asit ile zayıf bazın birleşmesiyle oluşan tuzlarda hem katyon, hem anyon hidrolize uğrar.