[KAPLAN]
|
5- FARZ NAMAZLARIN DÖRT REKAT OLMASI
Mirâctan önce Müslümanlar akşam ve sabah olmak üzere iki vakit namaz kılıyorlardı Beş vakit namaz mirâcta farz kılındı Ancak, Hicretten önce, akşam namazının farzı üç rekât, diğer vakitlerin hepsi de ikişer rekâttı, Hicretten sonra, öğle, ikindi ve yatsı namazlarının farzları dört rekâta çıkarıldı Sefer zamanlarında ise ilk farz kılındığı sayıda bırakıldı (146/2)
6- EZÂN'IN MEŞRÛİYETİ
Mescid-i Nebi'nin inşâsı bittikten sonra, namaz vakitlerinin Müslümanlara duyurulmasına ihtiyaç duyuldu Çünkü, namaza erken gelenler vaktin girmesini bekleyip işlerinden kalıyorlar; geç gelenler ise cemâate yetişemedikleri için üzülüyorlardı
Rasûlullah (s a s ) vahiy gelmeyen konularda ashâbı ile istişâre ederdi (147) Bu konuda yapılan istişâre esnâsında, namaz vakitlerinin "çan veya boru çalınarak, ateş yakılarak, yüksek bir yere bayrak çekilerek duyurulması" teklifleri yapıldı Rasûlullah (s a s ), "çan çalmak Hristiyanların, boru çalmak Yahûdîlerin, ateş yakmak Mecûsîlerin âdetidir " diyerek kabûl etmedi Bayrak çekme teklifi de beğenilmedi İstişâre sonunda hiç bir şeye karar verilemedi
Ensârdan Zeyd oğlu Abdullah, rüyâsında elinde nâkûs (çan) bulunan birini görmüş, namaz vakitlerini duyurmak için bu nâkûsu satın almak istemiş, Rüyâsında gördüğü bu zât ona:
-"Ben sana daha güzelini öğreteyim" diyerek ezân lafızlarını söylemiş Abdullah uyanınca, Rasûlullah (s a s )'e gelerek rüyasında gördüklerini haber verdi Rasûl-i Ekrem (s a s ):
-"İnşâllah hak rüyâdır Bilâl'in sesi seninkinden gür Gördüğünü ona öğret Namaz vaktinde ezânı o okusun", buyurdu Bilâlin okuduğu ezân, Medine'nin her tarafından duyuldu Aynı rüyâyı Hz Ömer de görmüş, fakat Abdullah daha önce haber vermişti (148) Daha sonra Bilâl, sabah ezânlarına "es-salâtü hayrun minen-nevm" (namaz uykudan hayırlıdır ) cümlesini de eklemiştir
Ezân, şeâir-i İslâmiye'dendir Vâcib derecesinde kuvvetli bir sünnetdir Yalnız rüyâ ile değil, Rasûlullah (s a s )'in sünneti ve daha sonra inen âyetlerle de sâbittir (149)
7- ENSÂR İLE MUHÂCİRLER ARASINDA KARDEŞLİK
Mekke'li Müslümanlar, dinleri uğrunda bütün servet ve varlıklarını Mekke'de bırakmışlar, Medine'ye hicret ederek muhâcir olmuşlardı Medineli Müslümanlar, onları kendi nefislerine bile tercih ederek, her türlü yardımı yapmışlar, onların bütün ihtiyâçlarını karşılamışlardı (150) Fakat muhâcirler, ensâr'a yük oluyoruz, kendi kazancımız yok, diye üzülüyorlardı
Rasûlullah (s a s ) muhâcirlerin bu üzüntüsünü gidermek, aradaki sevgi ve samimiyeti güçlendirmek, herhangi ayrılık belirtisini önlemek için Hicretin 7'inci ayında muhâcirlerle ensârı, Mâlik oğlu Enes'in evinde topladı (151) Burada, bir muhâciri, bir ensârla kardeş yaparak 90 (veya 360 kişi asarında kardeşlik bağı kurdu (152) Ensâr, muhâcir kardeşlerini alıp evlerine götürdüler Mallarına ortak ettiler Rasûl-i Ekrem (s a s )'e başvurarak:
-Ya Rasûlallah, hurmalıklarımızı, muhâcir kardeşlerimizle aramızda paylaştır  dediler Rasûlullah (s a s ):
-Hayır, mülkiyet size âit Muhâcir kardeşlerinizle birlikte çalışacak, mahsûlü paylaşacaksınız  buyurdu (153/1) İki taraf buna râzı oldular Kardeşler birbirlerine o derece bağlandılar ki, başlangıçta, zev'il-erhâmdan önce birbirlerine mirâsçı bile oldular (153/2)
Ensâr'dan Reb'i oğlu Sa'd, muhâcir Avf oğlu Abdurrahman'a:
-Ben malca ensârın en zenginiyim Rasûlullah (s a s ) ikimizi kardeş yaptı Malımın yarısı senindir İki zevcem var, dilediğini boşayacağım Onu da nikâhlarsın  dedi Abdurrahman:
-Allah malını da, zevceni de sana mübârek kılsın Benim bunlara ihtiyâcım yok Sen bana çarşıyı göster  dedi (154)
Abdurrahman ticârete başladı, kısa zamanda zengin oldu Muhâcirlerin büyük kısmı ticâretle hayatlarını kazandılar
Ensâr ve muhâcirlerden belirli kimseler arasında Hz Peygamber tarafından yapılan kardeşlik, daha sonra "Mü'minler ancak kardeştirler"(el-Hucurât Sûresi, 10) âyet-i celîlesiyle genişledi Fakat bu kardeşliğin, mirâsla ilgili hükmü, Bedir Savaşı'ndan sonra "  Akraba olanlar (mîrâs hususunda) Allah'ın Kitabında mü'minlerden ve muhâcirlerden daha yakındır " (el-Ahzâb Sûresi, 6) ve "Allah'ın Kitâbında (mirâs hususunda) hısımlar birbirlerine daha yakındır " (el-Enfâl Sûresi, 75) ayet-i kerimeleri ile kaldırıldı (155/1) Çünkü muhâcirler, çalışıp ticâret yaparak ilk sıkıntılı günlerinden kurtuldular Bedir Savaşı ganimetlerinden de yararlandıktan sonra, artık ensârın yardımına ihtiyaçları kalmadı
8- MÜSLÜMANLARLA YAHÛDÎLER ARASINDA VATANDAŞLIK ANLAŞMASI
Rasûlullah (s a s ) Mekkeli muhâcirlerle, Medineli ensârı kardeş yaparak birbirlerine bağladıktan sonra, Medine'yi dış düşmanlara karşı müştereken savunmak üzere muhâcirler, ensâr ve Medine'deki Yahûdîler arasında yazılı bir "vatandaşlık anlaşması" yaptı Bu anlaşmaya göre:
a) Diyet ve fidyelere ait kurallar, eskiden olduğu şekilde devam edecek:
b) Yahûdîler kendi dinlerinde serbest olacaklar;
c) Müslümanlarla Yahûdîler, barış içinde yaşayacaklar,
d) İki taraftan biri, üçünçü bir tarafla savaşırsa, diğer taraf yardımcı olacak,
e) Taraflardan biri Kureyşle dostluk kurmayacak ve onları himâyesine almayacak,
f) Dışardan bir tecâvüz olursa, Medine müştereken savunulacak,
g) İki taraftan biri, üçüncü bir tarafla sulh yaparsa, diğer taraf bu sulhü tanıyacak,
h) Müslümanlarla Yahûdîler arasında çıkacak her türlü anlaşmazlıkta Hz Peygamber (s a s ) hakem kabûl edilecekti (155/2)
9- MEDİNE'DE MÜSLÜMANLARIN DURUMU
Müslümanlar Medineye göç etmekle rahata kavuşmuş olmadılar Bir bakıma tehlike ve düşmanları daha da çoğaldı Hicretten önce karşılarında düşman olarak yalnızca Mekke müşrikleri vardı Hicretten sonra puta tapıcı müşrikler, münâfıklar ve Yahûdîler olmak üzere üç sınıf düşmanla karşı karşıya geldiler
a) Puta tapıcı müşrik Arablar: Arabistan'ın çeşitli bölgelerinde Kâbe'yi ve putlarını ziyârete gelen Arab kabîleleri sâyesinde bol kazanç elde eden Mekkeliler, maddî çıkarlarını putperestliğin yaşamasında gördükleri için, Müslümanlığa düşman olmuşlar, Müslümanları yok etmek için ellerinden gelen her şeyi yapmışlardı Müslümanlığın, Şam ticâret yolu üzerinde bulunan Medine'de yayılması da onların işine gelmedi Bu sebeple hicretten sonra, Müslümanların peşini bırakmadılar Müslümanlığı henüz kuvvetlenmeden yok edebilmek için her tedbire başvurdular
b) Yahûdîler: Evs ve Hazrec kabîleleri arasındaki anlaşmazlığı körükleyerek onları zayıf düşürüp, Medine'de ekonomik yönden hâkim duruma gelen Yahûdîlerin de, Müslümanlık menfaatlerine uygun gelmemişti Hz peygember (s a s ) Efendimiz bunlardan gelecek tehlikeleri önlemek için Yahûdî kabîlelerinin her biriyle ayrı ayrı anlaşmalar yapmıştı Fakat, bunlar anlaşmalara sâdık kalmıyorlar, Kureyş kabîlesi ve Müslümanlara düşman olan diğer unsurlarla işbirliği yapıyorlardı
c) Münâfıklar: Hicretten önce Hazrec kabîlesinin ileri gelenlerinden Übeyy oğlu Abdullah'ın (Abdullah b Übeyy b Selûl) Hazrec kabîlesine reis olması kararlaştırılmıştı Taraftarları ona süslü bir taç bile hazırlamışlardı Müslümanlığın Medine'de süratle yayılması ve Rasûlullah (s a s )'in hicret etmesi, Abdullah'ın reisliğine engel oldu Bu yüzden Abdullah ve taraftarları Müslümanlığa düşman oldular Fakat mücâdele ve bozgunculuklarını daha etkili yapabilmek için, imân etmedikleri halde Müslüman göründüler Böylece bir de "Münafıklar zümresi" meydana geldi Peygamber Efendimiz (s a s ) bunları bilyor, fakat ayıplarını yüzlerine vurmuyordu
Mekkeli müşrikler, Medine'deki Yahûdîlerle münâfıkları, Müslümanlara karşı el altından devâmlı teşvik ve tahrik ediyorlar, Medine etrafındaki müşrik Arab kabîleleriyle anlaşmalar yaparak Medine'ye baskın yapmağa hazırlanıyorlardı Münâfıkların reisi Übeyy oğlu Abdullah'a bir mektup yazarak:
"Siz Muhammed (s a s )'in yurdunuzda barınmasına izin verdiniz O'nu ya öldürmez veya bize teslim etmez, yahut da Medine'den çıkarmazsanız hepinizi öldürmek, esir etmek ve kadınlarınıza tecâvüzde bulunmak üzere Medine'yi basacağız" (156/1) diye münâfıkları bile tehdit etmişlerdi Medine'lilerin gözlerini korkutmak ve Müslümanlara yardımcı olmaktan vazgeçirmek için bir defa da Câbir oğlu Kürz komutasındaki bir çete ile Medine'lilerin mer'ada otlamakta olan hayvanlarını sürüp götürmüşlerdi
Görüldüğü üzere Müslümanlar, Medine'ye hicretten sonra da güven içinde olmadılar Bu yüzden Peygamber Efendimiz (s a s ) Medine'nin savunmasıyla ilgili bütün tedbirleri aldı Medine'deki Yahûdîler ve Medine etrâfındaki müşrik Arab kabîleleri ile saldırmazlık anlaşmaları yaptı Etrafa seriyyeler (küçük askeri birlikler) göndererek, düşmanın hareketlerini kontrol altına aldı Mekkelilerin Şam ticâret yolunu kapattı Müşriklerin gece baskını ihtimâline karşı geceleri Medine sokaklarında ashâb nöbet tuttu Peygamber Efendimiz (s a s ) bile ancak kapısında nöbet beklendiği zamanlarda endişesiz uyuyabiliyordu (156/2)
10- İLK NÜFUS SAYIMI
Savunma ile ilgili alınan tedbirler arasında, Müslümanların sayısını bilmeğe de lüzûm görüldüğünden, Rasûlullah (s a s ) "Bana Müslüman olduklarını söyleyenlerin isimlerini yazınız," buyurmuştur Sayım sonunda Medine'de 1500 müslüman bulunduğu anlaşılmıştır (157)
11- İLK SERİYYELER
Rasûlullah (s a s ) düşmanın hareketini kontrol altında tutmak, Medine'yi muhtemel bir tecâvüzden korumak için, civârdaki bazı bölgelere "keşif kolları" (seriyye) göndermiş, fakat kendilerine silahlı tecavüz olmadıkça çarpışma izni vermemiştir
Hicretin ilk yılında üç seriyye gönderilmiştir İlk seriyye, Hz Peygamber (s a s )'in amcası Hz Hamza komutasındaki 30 kişilik seriyyedir İslâm'da ilk sancak bu seriyyeye verilmiştir
2'inci seriyye, Rasûlullah (s a s )'in amcalarından Hâris'in oğlu Ubeyde komutasında; 3'üncüsü ise Sa'd b Ebî Vakkas komutasında gönderilmiştir
Bunlar Kureyş kervanlarını takip için gönderilmişlerdi İlk iki seriyyede karşılaşma olduğu halde çarpışma olmamıştır Sadece Sa'd b Ebî Vakkas, ikinci seriyye'de bir ok atmıştır ki İslâm'da Allah yolunda atılan ilk ok budur
Bu seriyyeler, hicretin 7-8 ve 9' uncu (Ramazan, Şevval ve Zilkade) aylarında gönderilmiştir
Seriyye: Rasûlullah (s a s )'in kendisinin bulunmadığı küçük harp müfrezesi demektir Rasûlullah (s a s )'in katıldığı ve bizzât idare ettiği askeri harekâta ise "Gazve" denir Seriyyeler, genellikle gece çıkarılan ve sayıları 5-400 arasında değişen askeri birliklerdir Gazvelerin sayısı 19'dur Seriyyelerin sayısı daha çoktur
--------------------------------------------------------------------------------
(144) "Hepiniz, toptan sımsıkı Allah'ın ipine (İslâm Dini'ne ve Kur'ân-ı Kerîm'e) sarılın Allah'ın üzerinizdeki nimetini hatırlayın Hani siz birbirinizin düşmanları idiniz de O, kalblerinizi birleştirmişti İşte O'nun bu nimeti sâyesinde kardeş olmuştunuz Siz bir ateş çukurunun kenarında iken sizi oradan da O kurtarmıştı " (Âl-i İmrân Sûresi, 103)
(145/1) el-Buhârhi, 1/ 111; Tecrid Tercemesi, 2/306 (Hadis No: 270); Zâdü'l-Meâd, 2/145-146; Tarih-i Din-i İslâm, 3/21-26
(145/2) Târih-i Din-i İslâm, 3/14
(146/1) Tecrid Tercemesi, 12/202-207 (Hadis No: 2027);Târih-i Din-i İslâm, 3/26-27
(146/2) Bkz el-Buhârî, 1/93; Tecrid Tercemesi, 2/233, (Hadis No: 228); İbn Hişâm, 260
(147) Bkz Âl-i İmrân Sûresi, 159
(148) Bkz Ebû Dâvud, es-Sünen, 1/116 (Hadis No: 499), Mısır, 1371/1952; Tecrid Tercemesi, 2/451, (Hadis No: 358);
(149) Bkz el-Mâide Sûresi, 58; el-Cum'a Sûresi,9; Tecrid Tercemesi, 2/451 (358 No lu hadisin açıklaması)
(150) Daha önceden Medine'yi yurt edinmiş ve gönüllerine imânı yerleştirmiş olan kimseler (ensâr), kendilerine hicret eden muhâcirleri severler, onlara verilen şeylerden dolayı, içlerinde bir çekememezlik duymazlar, zaruret içinde olsalar bile, muhacirleri kendilerine tercih ederler  (el-Hâşr Sûresi,9)
(151) Tecrid Tercemesi, 7/99 (Hadis No: 1035); Zâdü'l-Meâd, 2/146
(152) Kimin kime kardeş olduğu için bkz İbn Hişâm, 2/150-153; Tecrid Tercemesi, 7/102-106
(153/1) Tecrid Tercemesi, 8/66-69, (Hadis No: 1145)
(153/2) İmân idip hicret eden ve Allah yolunda malları ve canlarıyla cihâd eden muhâcirlerle, bu muhâcirleri barındırıp onlara yardımcı olanlar (ensâr) bir birlerinin velisidir (el-Enfâl Sûresi, 72)
(154) Bkz el-Buhârî 3/3 Tecrid Tercemesi, 6/407, (Hadis No:958)
(155/1) Tecrid Tercemesi, 7/99-106 (1035 numaralı hadisin izahı); Zâdü'l-Meâd, 2/146
(155/2) 47 maddelik bu yazılı antlaşmanın tam metni için bkz İbn Hişâm, es Sîretü'n-Nebeviyye, 2/147-150; Tuğ, Doç Dr Salih, İslâm Ülkelerinde Anayasa Hareketleri, 31-40, İst , 1969; M Hamîdullah, İslâm Peygamberi, 1/131-134, İst , 1966
(156/1) Asrı Saâdet, 1/327
(156/2) Bkz el-Buhârî, 4/İ; Tecrid Tercemesi, 8/372 (Hadis No: 1217)
(157) Bkz el-Buhârî, 4/34; Tecrid Tercemesi, 8/483 (Hadis No: 1277
|