Ariyet, Iğreti Olarak da Bilinir.ariyet Sözleşmesi

ARİYET

Ariyet,iğreti olarak da bilinirbir malın kullanılmasını,sonra geri almak üzere bir kimseye geçici bir süre için ve karşılıksız olarak verilmesini ve teslimini içeren sözleşmeBorçlar Kanununun (BK) kaynağı olan İsviçre Borçlar Yasasının Fransızca metninde "kullanma ödüncü" olarak adlandırılmıştır

İslam hukukunda bir Müslüman ariyet sözleşmesi uyarınca borcunu ödemek için ,söz gelişi kendi evini ya da toprağını bir süre için alacaklının kullanımına bırakabilirbu sırada bina ve müştemilatının mülkiyeti kendinde kalırAriyet ayrıca bir kişiye ,kendi ilgilenemeyeceği durumlarda mallarını başka bir kişiye borç verme olanağını sağlarBu durumda alacaklı,mallarının başında bulunmadığı süre içindeki kullanımından dolayı borçludan ücret isteyemez

Roma ve İslam hukuklarında nesnel (ayni) sözleşme sayılan ariyet,bugünkü Türk hukukunda rızai bir sözleşmedirYani sözleşmenin oluşabilmesi için tarafların iradelerinin uygunluğu yetmektedirAriyet sözleşmesinin sağlıklı olarak ortaya çıkması için herhangi bir biçim zorunluluğu yokturEksik iki taraflı sözleşmelerdendirçünkü iki tarafın borcu da aynı zamanda ve doğrudan doğruya doğmaz

Ariyet sözleşmesinin konusu her türlü taşınır ya da taşınmaz eşya olabileceği gibi,bu yolla kullanılmaya elverişli haklar da olabilir(örnpatent,ihtira hakkı)Tüketilmeye elverişli şey ariyet sözleşmesinin konusu olamazama tüketilmemek koşuluyla ariyet olarak verilebilir

Ariyet veren,verilen şeyin maliki olmak zorunda değildirAriyet verenin en önemli borcu,ariyet konusu şeyin ,ariyet alana teslimidirŞeyin ,alanın kullanma amacına elverişli olarak teslim edilmesinin zorunlu olup olmadığı tartışmalıdırÇünkü ,ariyet ,ariyet alanın yararına yapılan bir sözleşmedirŞeyin kullanıma elverişli olmadığı bir durumda,ariyet alanın sözleşmeyi feshetmesi ,ariyet veren için bir önem taşımazAma ariyet veren ,gene de ortada bir sözleşmenin olması dolayısıyla sözleşmeden doğan sorumluluğun genel ilkelerine göre,kusuru nedeniyle sorumludur

Ariyet veren,ariyet alandan şeyin niteliğine ,sözleşmeye ya da tahsis amacına uygun biçimde kullanılmasını ve geri verilmesini istemek haklarına sahiptir


Kaynak;AnaBritannica cilt 3 sayfa 56 frmsinsinet için derlenmiştir

Ariyet alan ,şeyi,sözleşme ile saptanan ya da şeyin niteliğinde ya da tahsis amacından anlaşılan biçimde kullanma hakkına sahiptirAriyet konusu şey için yaptığı olağan üstü masrafları da ariyet verenden isteyebilir ve bu masrafları tazmin ettirene değin şeyi alıkoyabilir

Ariyet alan,ariyet konusu şeyi korumak ve ona özen göstermek zorundadırBir zarar geldiğinde ,gerekli özenin gösterilmediğini kanıtlama yükü ariyet verendedirAriyet alan gerekli özeni gösteridiği ,kullanma kavramının sınırlarını aşmadığı ve koruma yükümlülüğüne uyduğu sürece kazadan sorumlu olmazŞeyin normal koruma ve bakım masrafları da ariyet alana aittir

Ariyet alan,ariyet aldığı şeyi kullanmaya zorlanamazama eşyanın kullanılmamaktan dolayı zarara uğraması olasılığı varsa,kullanma zorunluluğ söz konusu olabilir

Ariyet alan,ariyeti başkasına da kullandıramaz(Bkm300/2)Çünkü ariyet,devredilmeye elverişli olmayan bir alacak doğururBaşkasına kullandırmama kuralına aykırı davranılması ,ariyetin uğrayacağı kazadan sorumlu olmayı gerektirir

Ariyet sözleşmesi süreli olarak yapılmışsa,sürenin dolmasıyla ,süresiz ise ariyet verenin isteğiyle sona ererAriyet verenin ölümü ya da sözleşmeyi feshetmesi de sona erme nedenleridirAriyet verenin sözleşmeyi feshedebilmesi için ,ariyet alanın ,şeyi sözleşmeye aykırı olarak kullanması ya da ariyet verenin,önceden bilinmeyen bir halden dolayı şeye acele gereksinim duyması gerekir

Kaynak;AnaBritannica cilt 3 sayfa 56 frmsinsinet için derlenmiştir