Organ Aktarımında Bağışıklıkla İlgili Sorunlar

Organ Aktarımında Bağışıklıkla İlgili Sorunlar

Aşağı yukarı 1945′e kadar, aktarılan bir organ ya da doku parçasının neden kabul ya da reddedildiği anlaşılamıyordu Ameliyat yöntemi, hastanın ya da aktarılan organın durumu, enfeksiyon vb suçlandırılıyordu Bağışıklık olaylarının rolünü Medawar kanıtladı; 1952′den sonra da Dausset, mekanizmayı giderek daha kesin biçimde açıkladı

Alıcının bedenindeki bir yamanın geleceği özellikle, alıcı-yama arasında bulunabilecek çelişkinin sonucuna bağlıdır Sonucu, alıcı ve vericinin bağışıklık niteliklerinin benzerlikleri ya da farklılıkları belirler Bu bağışıklık nitelikleri de, kalıtımın genlerle ilgili etmenlerine bağımlıdır Sonuçlarsak, aktarımın başarı ya da başarısızlığını, alıcı ve vericinin kromozomları belirleyecektir

Organ aktarımının bağışıklık tepkileri

Başlıcası, alıcının yamaya karşı tepkisidir Yamanın reddi ya da kabulü buna bağlıdır

Yamanın alıcıya karşı tepkisine daha ender raslanır ve daha geç ortaya çıkar İkincil organ aktarımı sendromuna yolaçar

Bağışıklık bastırıcı tedavi sırasında, mikroptan arındırılmış hasta odası

Alıcının yamaya karşı tepkisi

Antijenler yama tarafından taşınırlar, dokuyla ilgilidirler «Doku uyuşurluğu antijenleri» diye adlandırılırlar Bu, dokuyla ya da hücreyle ilgili uyuşurluk anlamına gelir Bütün hücrelerin üstünde (alyuvarlar dışında) bulunurlar; ama özellikle akyuvarların ve kan pulcuklarmın (trombositler) üstünde boldurlar

HLA sistemine (akyuvar kan pulcukları grubu) bağlı olduklarını görmüştük Belirli bir kişide bütün hücrelerde aynıdırlar Ama her kişide, türünün bütün bireylerinden farklı bir HLA sistemi vardır

Dolayısıyle, kuramsal olarak, ancak gerçek ikizler arasında doku uyuşurluğu görülür; öteki insanlar arasında ise doku uyuşmazlığı vardır Uygulamada olaylar bu kadar katı değildir ve tam uyuşurlukla tam uyuşmazlık arasındaki bütün ara evreler görülür En iyi vericinin aranması da bu olaya dayanır Gerçekten en güçlü antijenler (verici-alıcı arasında benzerliğin tam olmasını gerektirirler) ve çok daha az tehlikeli olan güçsüz antijenler tanınmaktadır

Alıcıda yamanın antijenlerine karşı duyarlık kazanmayla, ortalama 15 günde antikorlar oluşur Bu antikorlar dolaşmazlar ve kanda bulunmazlar Antijen-antikor tepkimesi dokuyla (hücreyle) ilgilidir Antikor bir lenfosittir

Yamanın başka antijenleri, dolaşan antikorlar, imünoglobülinler de oluşturur Bunların rolleri geç, karmaşık ve değişkendir Bazen yamanın reddi olayına katılırlar, bazen yamanın tutmasını kolaylaştırırlar Bu, kanser bölümünde yeniden inceleyeceğimiz bağışıklık kolaylaştırma olayıdır

Yamanın reddi nasıl gerçekleşir?

Antikorlar, antijeni taşıyan hücre için zehirlidirler (sitotoksik) Yamanın hücrelerini yıkarlar Yamanın ölümü kan damarlarında başlar Daraar-sızlaşır, iltihaplı ve ödemli bir tepkiyle çevrilidir Sonunda doku bölümü gerçekleşir

Organ aktarımı yapılmış hasta neden ölür?

Çoğunlukla, yaşam için mutlak gerekli bir organ olduğunda (kalp, karaciğer, böbrek), aktarılmış organın ölümü nedeniyle ölür Hasta ve yama aynı zamanda ölürler Ayrıca hastalar çoğunlukla, bağışıklık bastırıcı tedavinin kolaylaştırdığı enfeksiyon eklenmesinden ölürler

Bazen, aktarılan organın ölmüş artıklarının zehirleyici etkisiyle ölürler; ameliyat sırasındaki ya da ameliyat şoku nedeniyle olan ölümleri, bağışıklık olaylarıyla ilgili olmadıkları için burada incelemeyeceğiz

Yamanın alıcıya karşı tepkisi

Çok daha ender rastlanır; daha geç ve önceden kestirilemeyen biçimde ortaya çıkar Özellikle kemik iliği aktarımlarında raslanan ikincil organ aktarımı sendromuna neden olur

Belirtiler

3 evrede gelişirler İlk evre sindirimle ilgilidir; İştah yitimi; bulantı; kusma; ishal; büyük karaciğer İkinci evrenin belirtileri deriyle ilgilidir: Deride pullanma ve kızarma Deride, soyulan büyük, kırmızı plakalar oluşur Üçüncü evrede ağır ihtilatlar ortaya çıkar; Alyuvar yıkımlı kansızlık; kemik iliğinin ve lenf düğümlerinin körelmesi

Önleme

Olanaklı durumlarda, ameliyattan hemen önce damardan kortizon türevleri ya da lenfositlere karşı serum verilerek, aktarılacak organın bağışıklık tepkileri yok edilir (bağışıklık bastırma)

Aktarımdan sonra orta derecede bir bağışıklık tedavisini çok uzun süre sürdürmek, alıcıdan çok yamaya (aktarılan organ ya da doku) zarar verir

Kemik iliği aktarımlarında, aktarımdan önce 2 saat süreyle yamanın 37°C’ta tutulmasının, ikincil sendrom tehlikesini önemli ölçüde azalttığı kanıtlanmıştır