Ayçiceği Tarımı

1 TANIMI VE ÖNEMİ
Ayçiçeği memleketimizde son zamanlarda �Eetimi son zamanlarda artmış tek yıllık bir ya�Ebitkisidir Bitkisel ya�E�Eetimimizin %46'sı ayçiçeğinden karşılanmaktadır Ya�E sıvı olarak kullanıldı�E gibi, margarinlerin yapılmasında da kullanılmaktadır K�Epesi hayvan yemi, sap ve tablaları ise yakacak olarak kullanıldı�E gibi sel�Eoz end�Etrisinde de kullanılmaktadır K�E�E%36 potasyum ihtiva eder ve g�Ere olarak kullanılır Tanesi çerez olarak kullanılır
2 İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ
21 İklim İsteği
Ayçiçeği, kara iklim kuşa�Enda ve ılıman iklimin ya�Eşlı bölgelerinde de yetiştirilebilmektedir Kısmen kuraklığa dayanıklı bir bitkidir 4-6 yapraklı oluncaya kadar, ilkbaharın ge�Edonlarına dayanır Kurak bölgelerde sulanmalıdır
22 Toprak İsteği
Derin, rutubetli, organik maddelerce zengin topraklarda iyi yetişir Nehir kıyıları gibi al�Eiyal ve potasyumca zengin topraklarda verimi artar Asitli topraklar ayçiçeği için elverişsizdir
3 YETİŞME TEKNİĞİ
31 Ekim Nöbeti
Ayçiçeği, orabanş zararı topraktan fazla potasyum (K) kaldırıldı�E için aynı tarlaya �Et �Ete ekilmesi iyi değildir
En çok uygulanan ekim nöbeti şöyledir Sulanmayan bölgelerde buğdaygil (buğday, arpa, çavdar, mısır vs)'nin arkasından ayçiçeği ekilir veya ayçiçeği ekilen tarlaya buğdaygil ekilir
32 Çeşitler
GAP BKİB'ca 1987-1992 yılları arasında Şanlıurfa Koruklu Araştırma İstasyonunda yaptırılmış olan denemeler sonucunda da Romson-59 (19242 kg/da), Fundulea-206 (18731kg/da), Sorem-80 (16346 kg/da), Sunbred-254 (12745 kg/da) gibi çeşitler önerilmektedir Ayrıca bölgede bulunan Şanlıurfa Araştırma Enstit�E�E , sulu şartlarda T�Ek-Ay-1 ve G-3312 kurda ise V8931 çeşitlerini önermektedir
33 Toprak Hazırlı�E
Ayçiçeği ekilecek tarla, sonbaharda 20-25 cm derinliğinde s�E�Emelidir

İlkbaharda ise tarla otlu ise kazaya�E veya diskaro ile 8-10 cm'lik bir s�E�Eden sonra tırmık veya s�Eg�Eile y�Elek işlenerek tohum yata�E hazırlanır

34 Ekim
Ekim yöremizde I �E�Ede mart sonu ve nisan ayı başında II �E�E de haziran sonu temmuz ortasına kadar yapılır Ekim sıraya ve sıra arası 70 cm, sıra �Eeri 35 cm olacak şekilde yapılmalıdır Dekara atılacak tohum pinomatik mibzer kullanıldı�Enda 500-600 gr, normal mibzer kullanıldı�Enda 15-2 kg dır Ekim derinliği 4-6 cm olmaktadır
35 G�Ereleme
Uygulanacak g�Ere miktarı, 10 kg/da N, 8-10 kg/da P2O5 Azotlu g�Erenin yarısı v fosforlu g�Erenin tamamı ekimle beraber, azotlu g�Erenin diğer yarısı ise bitki 25-30 cm olduğunda uygulanmalıdır
36 Sulama
Sulama karık metodu ile bitkinin ihtiya�E duyduğu zamanlarda yapılmalıdır Bitki tabla teşekk�El�E çiçeklenme ve s�E olumu devresinde suya oldukça duyarlıdır Bu devrelerde dikkat edilerek bitki 15-20 cm olduktan sonra 8 g�Ede bir sulanmalıdır
37 Bakım
Çapa, bitki 5-6 yapraklı (10-15 cm boylandı�Enda) fazla derine inmeden uygulanır ve aynı anda tekleme yapılır
Çapa, bitki 25-30 cm olduğunda uygulanır Bu dönemde azotlu g�Erenin ikinci yarısı uygulanarak boğaz doldurulması yapılır

Çapa, ise çiçeklenmeden önce yapılır
38 Hastalıkları, Zararlıları ve M�Eadelesi
381 Hastalıkları ve M�Eadelesi

Mildiyo (Plasmopara Halsedii): Sıcak ve rutubetli havalarda gör�E�E Bitkinin yapraklarına arız olur Verim ve kaliteyi d�E�E�E Sıra �Eerinde sık bitki bulundurmamak gerekir
Gri K�E: Çiçeklenme devresinde zarar veren mantari bir hastalıktır Tablalarda gri ve siyah k�E şeklinde lekeler meydana getirir Olgunlaşmış tohumları çür�E�E K�El�E tablalar kesip yakılmalı, hasat ve harmanı ya�Eşlı mevsime bırakmamak gerekir
382 Zararlıları ve M�Eadelesi
Orabanş: Köklerin geliştiği sırada çimlenir Kökler �Eerine tutunarak beslenir Demet halinde mor çiçekleri vardır Orabanşa dayanıklı çeşitler kullanılmalıdır
Kuşlar (Sı�Ercıklar, Serçeler, Kargalar): Ekilmiş tohumlar ile yeni �Ekmış filizlere zarar verirler Serçeler s�E olgunluğundaki daneleri yerler
Hasat, Harman ve Saklanması
Hasat elle (bıçak, orak vs) veya biçerdöverle yapılır En uygun hasat zamanı; tabla �Eerindeki sarı çiçeklerin (Steril çiçekler) kuruyarak dök�Emesi, sapların alttan itibaren 2/3 kısmındaki yaprakların kurumuş olması, tabla arkasının sarı-kahverengi bir renk alması tabla ortasına yakın danelerin olgunlaşarak sertleşmesi ve tabii rengini almış olması en uygun hasat zamanını gösterir
Ayçiçeği olgunlaşıp hasat edildiğinde %15-20 arasında nem ihtiva eder

Serilerek kurutulur Daha sonra elle veya batozla daneler ayrılır Daneler kalburdan geçirilir Geçirme işleminde tabla parçalarının kalmamasına özen gösterilmeli

4 VERİM
Kuru koşullarda ayçiçeği 100-150 kg/da, sulu koşullarda ise 250-400 kg/da �E�E alınabilir Dane miktarına yakın kurutulmuş tabla, 2-3 katı kadar kuru sap ve kök elde edilir