Ayçiceği Tarımı
 

1. TANIMI VE ÖNEMİ
Ayçiçeği memleketimizde son zamanlarda �Eetimi son zamanlarda artmış tek yıllık bir ya�Ebitkisidir. Bitkisel ya�E�Eetimimizin %46'sı ayçiçeğinden karşılanmaktadır. Ya�E sıvı olarak kullanıldı�E gibi, margarinlerin yapılmasında da kullanılmaktadır. K�Epesi hayvan yemi, sap ve tablaları ise yakacak olarak kullanıldı�E gibi sel�Eoz end�Etrisinde de kullanılmaktadır. K�E�E%36 potasyum ihtiva eder ve g�Ere olarak kullanılır. Tanesi çerez olarak kullanılır.
2. İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ
2.1 İklim İsteği
Ayçiçeği, kara iklim kuşa�Enda ve ılıman iklimin ya�Eşlı bölgelerinde de yetiştirilebilmektedir. Kısmen kuraklığa dayanıklı bir bitkidir. 4-6 yapraklı oluncaya kadar, ilkbaharın ge�Edonlarına dayanır. Kurak bölgelerde sulanmalıdır.
2.2 Toprak İsteği
Derin, rutubetli, organik maddelerce zengin topraklarda iyi yetişir. Nehir kıyıları gibi al�Eiyal ve potasyumca zengin topraklarda verimi artar. Asitli topraklar ayçiçeği için elverişsizdir.
3. YETİŞME TEKNİĞİ
3.1 Ekim Nöbeti
Ayçiçeği, orabanş zararı topraktan fazla potasyum (K) kaldırıldı�E için aynı tarlaya �Et �Ete ekilmesi iyi değildir.
En çok uygulanan ekim nöbeti şöyledir. Sulanmayan bölgelerde buğdaygil (buğday, arpa, çavdar, mısır vs.)'nin arkasından ayçiçeği ekilir veya ayçiçeği ekilen tarlaya buğdaygil ekilir.
3.2 Çeşitler
GAP BKİB'ca 1987-1992 yılları arasında Şanlıurfa Koruklu Araştırma İstasyonunda yaptırılmış olan denemeler sonucunda da Romson-59 (192.42 kg/da), Fundulea-206 (187.31kg/da), Sorem-80 (163.46 kg/da), Sunbred-254 (127.45 kg/da) gibi çeşitler önerilmektedir. Ayrıca bölgede bulunan Şanlıurfa Araştırma Enstit�E�E , sulu şartlarda T�Ek-Ay-1 ve G-3312 kurda ise V.8931 çeşitlerini önermektedir.
3.3 Toprak Hazırlı�E
Ayçiçeği ekilecek tarla, sonbaharda 20-25 cm derinliğinde s�E�Emelidir.

İlkbaharda ise tarla otlu ise kazaya�E veya diskaro ile 8-10 cm'lik bir s�E�Eden sonra tırmık veya s�Eg�Eile y�Elek işlenerek tohum yata�E hazırlanır.

3.4 Ekim
Ekim yöremizde I. �E�Ede mart sonu ve nisan ayı başında II. �E�E de haziran sonu temmuz ortasına kadar yapılır. Ekim sıraya ve sıra arası 70 cm, sıra �Eeri 35 cm olacak şekilde yapılmalıdır. Dekara atılacak tohum pinomatik mibzer kullanıldı�Enda 500-600 gr, normal mibzer kullanıldı�Enda 1.5-2 kg dır. Ekim derinliği 4-6 cm olmaktadır.
3.5 G�Ereleme
Uygulanacak g�Ere miktarı, 10 kg/da N, 8-10 kg/da P2O5. Azotlu g�Erenin yarısı v fosforlu g�Erenin tamamı ekimle beraber, azotlu g�Erenin diğer yarısı ise bitki 25-30 cm olduğunda uygulanmalıdır.
3.6 Sulama
Sulama karık metodu ile bitkinin ihtiya�E duyduğu zamanlarda yapılmalıdır. Bitki tabla teşekk�El�E çiçeklenme ve s�E olumu devresinde suya oldukça duyarlıdır. Bu devrelerde dikkat edilerek bitki 15-20 cm olduktan sonra 8 g�Ede bir sulanmalıdır.
3.7 Bakım
Çapa, bitki 5-6 yapraklı (10-15 cm boylandı�Enda) fazla derine inmeden uygulanır ve aynı anda tekleme yapılır.
Çapa, bitki 25-30 cm olduğunda uygulanır. Bu dönemde azotlu g�Erenin ikinci yarısı uygulanarak boğaz doldurulması yapılır.

Çapa, ise çiçeklenmeden önce yapılır.
3.8 Hastalıkları, Zararlıları ve M�Eadelesi
3.8.1 Hastalıkları ve M�Eadelesi

Mildiyo (Plasmopara Halsedii): Sıcak ve rutubetli havalarda gör�E�E. Bitkinin yapraklarına arız olur. Verim ve kaliteyi d�E�E�E. Sıra �Eerinde sık bitki bulundurmamak gerekir.
Gri K�E: Çiçeklenme devresinde zarar veren mantari bir hastalıktır. Tablalarda gri ve siyah k�E şeklinde lekeler meydana getirir. Olgunlaşmış tohumları çür�E�E. K�El�E tablalar kesip yakılmalı, hasat ve harmanı ya�Eşlı mevsime bırakmamak gerekir.
3.8.2 Zararlıları ve M�Eadelesi
Orabanş: Köklerin geliştiği sırada çimlenir. Kökler �Eerine tutunarak beslenir. Demet halinde mor çiçekleri vardır. Orabanşa dayanıklı çeşitler kullanılmalıdır.
Kuşlar (Sı�Ercıklar, Serçeler, Kargalar): Ekilmiş tohumlar ile yeni �Ekmış filizlere zarar verirler. Serçeler s�E olgunluğundaki daneleri yerler.
Hasat, Harman ve Saklanması
Hasat elle (bıçak, orak vs.) veya biçerdöverle yapılır. En uygun hasat zamanı; tabla �Eerindeki sarı çiçeklerin (Steril çiçekler) kuruyarak dök�Emesi, sapların alttan itibaren 2/3 kısmındaki yaprakların kurumuş olması, tabla arkasının sarı-kahverengi bir renk alması tabla ortasına yakın danelerin olgunlaşarak sertleşmesi ve tabii rengini almış olması en uygun hasat zamanını gösterir.
Ayçiçeği olgunlaşıp hasat edildiğinde %15-20 arasında nem ihtiva eder.

Serilerek kurutulur. Daha sonra elle veya batozla daneler ayrılır. Daneler kalburdan geçirilir. Geçirme işleminde tabla parçalarının kalmamasına özen gösterilmeli.

4. VERİM
Kuru koşullarda ayçiçeği 100-150 kg/da, sulu koşullarda ise 250-400 kg/da �E�E alınabilir. Dane miktarına yakın kurutulmuş tabla, 2-3 katı kadar kuru sap ve kök elde edilir.