Solucan-Yassısolucanlar-Yuvarlaksolucanlar-Halkalısolucanlar

Solucan-Yassısolucanlar-Yuvarlaksolucanlar-Halkalısolucanlar






Toprakta, akarsularda, deniz kıyılannda, denizde ya da öbür hayvanlann içinde yaşayan 20 bini aşkın solucan türü vardır Bu omurgasız hayvanların çoğu sürünerek, geriye kalanları sürüklenerek ya da sıvılann içinde gövdelerini kıvıra kıvıra yer değiştirir Büyük bölümü göze hoş görünmeyen, itici yaratıklardır Ama bazı denizsolucanları güzel renkler ve ince uzantılarla bezenmiştir

Bazen ufak solucanlara kurt denir Ama özellikle larva evresinde tarım ürünlerine zarar veren birçok böcek türü de kurt adıyla tanınır
En küçük solucanlar, bazen sirkede bulunan sirke solucanlan gibi ancak mikroskop altında görülebilir En irileri ise 12 metre uzunluğa erişebilen yassısolucanlardır
En önemli ve en iyi bilinen solucanlar üç büyük grup altında toplanır Bu gruplar iplik-solucanları da içeren yuvarlaksolucanlar; yassı solucanlar ve yersolucanlan ile deniz solucanlarını da içeren halkahsolucanlardır

Yassısolucanlar

Yassısolucanlann gövdesi yassı ve şerit ya da yaprak biçimindedir Ön uçlarında küçük bir çift göz bulunur Bazıları asalaktır ve öbür hayvanların içinde yaşayarak büyük zararlara yol açar Örneğin, yapraksolucanlardan karaciğer kelebekleri koyun ve keçi gibi evcil hayvanların safrakanallarına yerleşerek ölümle sonuçlanabilen hastalıklara neden olur






Tenyalar balık, domuz ve köpek gibi hayvanlann yanı sıra insanlann da bağırsaklannda yaşayan asalak yassısolucanlardır Başla-nndaki çekmenle (vantuz) bağırsak duvanna yapışan bu solucanlar yarı sindirilmiş yiyeceklerle beslenir ve bağırsağa zehirli maddeler boşaltır Tenya larvalan bağırsak duvannı oyup kan damarlanna geçerek ulaştığı kas dokulanna yuvalanır Böylece, onlan öldürmeye yetmeyecek kadar az pişmiş ya da çiğ sığır, domuz ve balık etlerini yiyen insanlara kolayca bulaşabilirler (bak Tenya)

Yuvarlaksolucanlar

Yuvarlaksolucanlar nemli toprakta, yosunlar ve çürüyen maddeler arasında, tatlı ya da tuzlu sularda yaşar Ama büyük bölümü hayvan ve bitki asalağıdır Bunların birçoğu tehlikeli hastalıklara yol açar
İpliksolucanlar yuvarlaksolucanlann geniş bir grubudur Sirke solucanlan ancak mikroskop altında görülürken balina asalağı olan bazı türlerin uzunluğu 7 metreye ulaşır Kula-ğakaçanlann içinde yaşayan bir tür, sağanak yağışlardan sonra bu böceklerden aynlarak bitkilerin, özellikle de güllerin saplanna üşüşür Medinekurdu (Dracunculus medinensis) sıcak ülkelerde yaşayan insanlann bacak ve ayak derilerinin altına yerleşir
Gene sıcak ülkelerde yaşayan kancahkurt-lar insanlann bağırsaklarına girerek kanlannı emer Uzun süre çok sayıda solucanın kan emmesi zayıflamaya yol açar ve her türlü hastalığın bulaşmasını kolaylaştınr

Halkalısolucanlar

Adlannı halkalar halinde bölütle nmiş gövdelerinden alan bu solucanlann, üç büyük grup altında toplanan 9000 dolayında türü bilinmektedir
Yersolucanlan temel olarak toprakta yaşayan oyucu solucanlardır Açtıkları yollarla gevşetip altüst ettikleri ve yutup sindirim kanallarından geçirdikleri toprağı bitkilerin beslenmesi için elverişli bir yapıya kavuştururlar Bir saksı toprağında bile bolca rastlanabilen bu solucanlann 1800'ü aşkın türü vardır En yaygın ve en iyi bilinen türlerinden bayağı yersolucanı ya da topraksolucanı (Lumbricus terrestris) öbür yersolucanlanna benzer yapı, biçim ve davranış özellikleri gösterir Bu türün kırmızımsı gövdesi art arda dizili halka biçimindeki bölütlerden oluşmuştur Gövde her iki uca, özellikle başın bulunduğu ön uca doğru incelir Görünürde gözleri ve kulaklan olmamakla birlikte, ışığa ve yerdeki titreşimlere karşı son derece duyarlıdır Kaslannın yardımıyla bölütlerini büzüp uzatarak hareket eder Uzunluğu 25 santimetreye ulaşabilir Dev Avustralya yersolucanı büzülme konumunda bile 1 metre uzunluğunda ve 5 cm kalınlığındadır En uzun konumda ise 3,5 metreye ulaşabilir

Yer solucanları hem erkek, hem de dişi üreme organları taşıyan erdişi hayvanlardır Ama kendilerini dölleyerek değil, çiftleşerek ürerler Gövdelerindeki, semer (klitellum) denen şişkin bölgenin salgısıyla çiftleşmenin ardından bir yumurta kılıfı oluşur Yumurtaları koruyan bu kılıf kasılma hareketiyle öne doğru kaydırılarak dışarıya atılır

Yersolucanları genellikle geceleri ortaya çıkar ve ayak seslerinin yarattığı titreşimleri hemen duyarak toprağın içlerine doğru girerler Yağmur sonrası toprak yüzeyinde çok sayıda görülmelerinin nedeni yuvalarının suyla dolmasıdır Charles Danvin 1 hektarlık bahçe toprağında ortalama 130 bin, tarla toprağında ise bunun yansı kadar solucan bulunduğunu belirtmiş, her yıl hektar başına 17-45 ton toprağın solucanlarca altüst edildiğini öne sürmüştür Bilim adamları artık Darwin'in verdiği sayılan düşük bulmakta ve çayırlık alanlardaki 1 hektarlık toprakta yaklaşık 7,5 milyon solucanın yaşadığını belirtmektedirler

Yaygın kanının tersine, ikiye bölünen bir solucanın her parçası ayrı birer solucan olarak gelişimini sürdüremez Ama yersolucanları, gövdelerinin kısa bir parçasını yitirdiklerinde yeni bir "baş" ya da "kuyruk" üretebilirler
Çamurlar içinde barınan ve akvaryum ba-lıklannın canlı yem gereksinimini karşılamak için yaygın biçimde kullanılan kızılkurtlar {Tubifex cinsi) yersolucanlannın tatlı sularda rastlanan üyeleri arasında yer alır

Denizsolucanları, tümüyle denizlerde yaşamaya uyarlanmış 5400 kadar türden oluşan bir halkalısolucanlar grubudur Bu solucanla-nn bazıları taşlar arasında yüzen küçük hayvanlarla beslenirken, öbürleri ya tüpler içinde dibe bağlı kalarak uzattıklan dokunaçlarla planktonlan yakalar ya da çamur ve kumlardan küçük hayvanları süzerek yaşamlarını sürdürür

Denizsolucanlarının uzunluğu birkaç milimetre ile 3 metre arasında değişir Gövde bölütlerinin yanlarında bulunan birer çift kıl demeti yürüme ve yüzme işlevlerinde kullanılır Renkleri kırmızı, kahverengi ya da yeşil olabilir Dipte açtıkları oyuklar U biçimindedir Bu oyukları rakiplerine karşı keskin dişlerini kullanarak korurlar
Palolo solucanları son derece ilginç üreme davranışlarıyla dikkat çeker Her yılın aynı dönemine rastlayan üreme döneminde gövdeleri ikiye ayrılır ve üreme organlarını içeren kuyruk bölümleri yüzerek yüzeye çıkar Burada sperma ve yumurtalar suya bırakılır Ön uçlan ise yeni birer kuyruk bölümü geliştirir

Güney Pasifik palolo solucanı {Palolo sicili-ensis) mercan resiflerindeki oyuklarda yaşar Bu solucanların üreme mevsiminde suya yayılan kuyruk bölümleri Yerliler tarafından toplanarak yenmektedir
Sülükler halkalısolucanların ayrı bir grubunu oluşturur Bilinen 300 türü de kanla beslenir {bak Sülük)