Aile Kavramı

Aile kavramı

Erkekle kadının kurduğu yuvaya Türkçe'de ise "aile" , Arapça'da "el-usratu" denir Batı dillerinde ise "familia" kökünden türetilmiş kelimeler aynı kavramı ifade eder Aile, tarih boyunca sosyal ve ekonomik nedenlerle kimi zaman genişlemiş, kimi zaman daralmış, ancak daima var olmuştur Türk kültüründe yakın zamanlara kadar sadece anne baba ve çocuklardan ibaret olmayan, en az üç neslin bir arada yaşadığı büyük aile örneği çok görülüyorduysa da artık sadece anne baba ve çocuklardan oluşan çekirdek aile çok daha fazla görülmektedir

Aile bir toplumun temel yapısı olup herkes ailesinin eğitiminden ve terbiyesinden geçerek yetişir Dolayısıyla sağlıklı bir toplumun temeli de ancak sağlıklı bir aile düzeninde atılabilir Ruh sağlığı yerinde bireylerin oluşturduğu toplumlar herkesin daha rahat, daha güvenli ve daha mutlu olduğu toplumlardır Bu açıdan çocukların ailede aldıkları ilk eğitim tüm hayatlarına yön verecek bilgilerdir Sağlıklı bir aile modeli sağlıklı bireylerin yetişmesi için en önemli zemindir

Peki sağlıklı bir aile modeli nasıl olmalıdır Her şeyden önce aile bireylerinin birbirlerine saygı, sevgi ve güven duydukları, birbirlerini anlamaya çalıştıkları, sağlıklı bir iletişim kurabildikleri ve empati (Kendini karşısındaki insanın yerine koyarak düşünebilme) becerilerinin yüksek olduğu ortam sağlıklı bir aile modeli olarak tanımlanabilir

Çocukların kimliklerinin oluşmasında aileden sonra en önemli etken sosyal çevredir Çocuklarımız yavaş yavaş büyüdükçe sosyal çevreleri de gelişmeye başlar, önce anaokulu, ardından okul ve değişik insanlarla tanışmaya başlar Eğer aile yapısı sevgiye dayalı değilse ailede sosyal çözülme başlar ve çocuk kendine aile dışından bir rol modeli seçer, bu da çocuğun gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek bir dönemin açılmasına neden olabilir O yüzden çocuklarımıza kayıtsız şartsız sevgi göstermek tüm anne babaların en temel görevidir

Günümüzde aile kavramını aşındıran en önemli etken ise televizyondur En temel ahlak kurallarını bile hiçe sayan magazin programları, 10 - 12 yaşındaki çocukların bile sevgililerinin olduğu diziler, vahşetin kanıksanması için kanlı - silahlı görüntüleri defalarca yayınlayan haber programları aslında geleneksel aile kavramına en büyük darbeyi indiren unsurlardır Zaman zaman "Acaba bu tür programları Türk aile yapısını bozmak için bile bile mi yapıyorlar" diye sormaktan kendimi alamıyorum doğrusu

Tüm bu olumsuzluklardan uzak durabilmek tabii ki elimizde, her şeyden önce çocuklarımızla mümkün olduğunca fazla zaman geçirmeye çalışmalıyız, onlarla birlikte oyunlar oynamalıyız, oğlumuzla uçurtma uçurabilmeli, kızımızla evcilik oynayabilmeliyiz, evin alışverişini hep birlikte yapmalı, eve alınacak eşyalara yapılacak harcamalara hep birlikte karar vermeliyiz Çocuğumuzun bir birey olduğunu unutmamalı ve düşüncelerine saygı duymalıyız Yoksa annenin televizyonda dedikodu programlarını seyrettiği, babanın ise kahvede pişpirik oynadığı ailelerde yetişen çocuk da aynen anne babası gibi olacaktır Çok güzel bir atasözümüz vardır; ARMUT DİBİNE DÜŞER

Televizyonlarımızı kapatalım, hep birlikte oyunlar oynayalım, kitaplar okuyalım, hep birlikte vakit geçirmenin zevkini tadalım

“Aile; anne-baba ve çocuklardan oluşan en küçük sosyal birim” Daha ilkokul yıllarında öğretilir bu şekliyle ailenin tanımı bizlere Hepimiz bu tanıma uyan ya da uymayan bir ailenin içine doğarız Çoğumuzun günlük yaşamın koşturmacasında aklımıza gelmez aile tanımın içeriği, bizler için anlamı; ailemizin ve aile içinde bizlerin ne kadar değiştiği… “iyi” yada “kötü” deriz içine doğduğumuz ve sonradan kurduğumuz aileye Nedir aslında ailemizin “iyi/sağlıklı” ya da “kötü/sağlıksız” olması? Aile, bireyler için hangi işlevleri görür ve sağlıklı ailelerin özellikleri nelerdir?
Aile her şeyden önce bir sistemdir Aile içindeki bireylerin kişisel özellikleriyle ilişkilidir Ama yine de kendine ait bir yapısı, düzeni ve özellikleri vardır Çok rastlarız aile içinde suskun olup da aile dışına çıktığında son derece konuşkan olabilen insanlara Aile içinde suskun kalmaları öğretilmiştir; “suskun” rolü verilmiştir çünkü onlara… Beklide ailede ondan daha fazla konuşması beklenen gerekli insanlar vardır çünkü Ya da aile sistemleri ancak onlar suskun kaldıklarında bir arada olmaya devam edecektir; aile içinde öğrenirler bunu
Aile sisteminin 5 temel fonksiyonu genel olarak bizlere ailelerin sağlıklı ya da sağlıksız olmaları hususunda bilgi verir Aile içinde problemlerin çözümü; aile içi iletişim, aile içinde rol dağılımı, duygusal karşılık verme ve duygulara dahil olma/ olabilme ve davranış kontrolü
1- Problem çözme; ailelerin sorunlara yaklaşımı ve çözüm şeklini anlatır Yemeği kimin pişireceğinden maddi yükü kimin üstleneceği gibi maddesel problemler ve aile üyelerinin birbirine karşı yaşadıkları olumsuz duyguların çözümü gibi duygusal problemlerin üstesinden gelebilme bu kategoride değerlendirilir Problemler aile bireyleri tarafından tanımlanabiliyor ve konuşulabiliyorsa, çözüm önerileri sunulup, çözümü konusunda ortak karar alınabiliyorsa çözüme uygun davranışlar uygulanıyor ve sonuçları aile içinde kimse suçlanmadan değerlendirilebiliyorsa bu sağlıklı ailenin bir göstergesidir
2- Aile içi iletişim, ailede sözlü ve sözsüz mesajların nasıl ifade edildiğine gönderme yapar Aile içinde iletişimin olabildiğince açık ve direk olması ailenin sağlıklılığına işaret eder Ev işlerinden bunalan ve yardım isteyen bir annenin çocuğuna “çok sorumsuzsun, çok dağınıksın” demesi yerine “ev işlerinden çok yoruluyorum en azından odanı sen topla” diyebilmesidir aslında açık ve direk iletişim; yani sağlıklı iletişim Tartışmalar yaşansa bile yine çözüm bulunabileceğini gösterir
3- Roller; ailenin çeşitli fonksiyonlarının karşılandığı, aile bireylerinin çoğu zaman otomatik olarak yerine getirdiği davranış kalıplarıdır Ailede kimin hangi görevi üstlendiğinden aile içindeki sınırların nasıl korunduğuna kadar geniş bir yelpazeye işaret eder Örneğin toplumda anne babanın sorumluluğu olarak kabul edilen özellikler, aile içinde de uygulanabiliyorsa; yani anne-baba, anne babalığının, çocuk çocukluğunun bilincinde ise, bu davranış kalıpları içinde davranabiliyorlarsa ve bu ailenin her bireyi tarafından kabul edilebiliyorsa bu ailedeki rol dağılımının sağlıklı olduğunu gösterir
4- Duygulara dahil olabilme ve karşılık verebilme; aile bireylerinin duygusal durumlarına uygun şekilde karşılık verebilmelerini ortak ya da bireysel aktivitelerini paylaşabilmeyi ifade eder Ailenin sıkıntı yaşayan bir üyesinin kendini anlaşılmış hissedebilmesi, uygun şekilde yardım görebileceğini bilmesi ailenin sağlıklı oluşuna işaret eder Benzer şekilde arkadaşlarıyla vakit geçirmek isteyen bir ergenin ailenin bilgisi dahilinde ama özelini de koruyarak huzurlu vakit geçirebilmesi de sağlıklılığın göstergesidir Tıpkı keyifle ve ailece yenen akşam yemekleri gibi
5- Davranış kontrolü; fiziksel olarak tehlikeli durumlarda psikobiyolojik ihtiyaçların karşılanması noktasında ve aile üyelerinin sosyal kontrole ihtiyacı olduğunda kendini gösterir Ne çok katı ve değiştirilemez ne de tamamen boşvermiş ya da kaotik davranışlar yerine yeterince esnek ve duruma uygun davranışlar gösterebilmesi ailenin sağlıklı oluşuyla alakalıdır Yani karnesinde kırık notlar olduğu için hayatının karartılacağını düşündüğünden, kendi hayatını karartma kararı verebilecek çocukların olmadığı ailedir sağlıklı aile Cezalandırılacağını bildiği halde, notlarının kendi sorumluluğunda olduğunu, düzeltilebileceğini aile içinde öğrenilebilmiş çocuklar vardır sağlıklı ailenin içinde
Sonuç olarak; bu beş fonksiyonda iyi kötü bir denge tutturmuş gerekli olan durumlarda esneklik gösterebilen ve değişime ayak uydurabilen aileler sağlıklı ailelerdir ve aile üyelerinin sağlıklı bireyler olabilmelerine olanak sağlar Bu ailelerde “hayat şartları” zorunlu değişimleri direttiğinde değişimler ya da bozulmalar yaşansa da yine sağlıklı oluşa dönebilmek mümkün olur Ailelerin sağlığı ve yapısı, bireylerin sağlıksız olma ihtimaline feda edilemez Bizler bu tip ailelerden kendi ailelerimizi kurabilecek ya da kurmayı isteyebilecek kadar bağımsız ama her zaman sevileceğimizi ve değer verileceğimizi bilecek kadar da bağımlı olabiliriz
Seçil ÇELİK ÖZBEKLİK