Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Geçici Vergi ödemesi

Geçici Vergi Ödeme

Gelir vergisi ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, vergilendirilme dönemlerine ait vergilerinden
mahsup edilmek üzere geçici vergi ödemeleri hükme bağlanmıştır

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, kazançlarını, elde ettikleri dönemi takip eden yılda beyan ederler Verdikleri beyana göre hesaplanan vergi, üç eşit taksitte ödenir Bu uygulama devletin vergi alacağının bir yıl gecikmesine neden olmaktadır Bu nedenle devlet, mükelleflere gelir ve kurumlar vergilerinden mahsup edilmek üzere geçici vergi uygulaması getirmiştir

Basit usulde vergilendirilenler ile sadece gayrimenkul sermaye iradi elde edenler hariç, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri geçici vergi ödemek zorundadır Geçici vergi 1998 vergilendirme döneminden önce yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri ile beyan edilen gelir üzerinden hesaplanırken, 1999 yılı başında bu uygulamadan vazgeçilmiştir Bunun yerine üçer aylık dönemlerde kazancın tespit edilerek beyanname ile beyan edilmesi yükümlülüğü getirilmiştir Geçici verginin üçer aylık dönemleri aşağıdaki şekilde belirlenmiştir

1 Dönem: ocak, şubat, mart
2 Dönem: nisan, mayıs, haziran
3 Dönem: temmuz, ağustos, eylül
4 Dönem: ekim, kasım, aralık

Bu dönemler sonunda hesaplanan kazanç 45 gün içinde vergi dairesine bildirilerek hesaplanan geçici vergi, ayni süre içinde ödenir Bu uygulama da 2000 yılından itibaren 6 aylık dönemlerde beyanname verecek şekilde değiştirilmiştir (2000 yılı için ikinci altı ayda, geçici vergi beyannameleri üçer aylık dönemler halinde verilecektir) 6 aylık dönemler halinde tespit edilecek kazançların bildirim süresi de 45 gündür Yılın ilk altı aylık dönemine ait geçici vergi beyannamesi, 15 ağustos tarihine kadar verilir ve tahakkuk eden vergi aynı süre içinde ödenir2000 yılı için ikinci6 aylık dönemin geçici vergi beyannameleri, üçer aylık olarak verilecek ve tahakkuk eden vergi bu dönemde ödenecektir (temmuz, ağustos, eylül 15 kasımda: ekim, kasım, aralık 15 şubatta) 2001 yılından itibaren geçici vergi beyannameleri 1999 yılında olduğu gibi üçer aylık dönemler halinde verilecektir

Geçici vergi yükümlülüğü yerine getirilirken, önceki dönemlerde ödenen geçici vergi varsa, hesaplanan geçici vergiden düşülerek kalan tutar vergi dairesine ödenir Örneğin; 2001 yılının 1 döneminde 50000000 TL geçici vergi ödeyen mükellef, 2 dönemde hesaplanan geçici vergiden 1 dönemde ödediği 50000000 TL'yi düşerek kalan tutarı öder

1 Geçici Vergiye Esas Kazancın Tespiti

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, geçici vergi dönemleri itibarıyla vergiye tabi kazançlarının tespitinde, yıllık gelirlerinin tespitinde uymaları gereken esaslara uymak zorundadırlar

Gelir vergisi mükellefi, ticari ve mesleki kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu'nda yer alan esaslara uyar Tespit edilen geçici vergi matrahından, geçmiş yıl zararı varsa düşülür ve kalan tutar üzerinden vergi hesaplanır Yeni ise başlayan mükellef, ise başladığı tarihten itibaren geçici vergi ödemekle yükümlüdür İşe başlama tarihinden itibaren geçici vergi döneminin sonuna kadar elde edilen kazanç üzerinden hesaplanan geçici vergiyi, süresi içinde bağlı bulunduğu vergi dairesine öder
İşi bırakan mükellef ise isi bıraktığı dönemden sonraki dönemler için geçici vergi ödemez İşi bıraktığı döneme ait geliri üzerinden hesaplanan geçici vergi; dönem sonunda ve süresi içinde bağlı

bulunduğu vergi dairesine ödenir Sonraki dönemler için geçici vergi beyannamesi vermez ve vergi ödenmez Örneğin; 1 Haziran 2000 tarihinde isi bırakan bir mükellef, isi bıraktığı döneme kadar elde ettiği kazancı tespit ederek hesaplanan vergiyi 15 Ağustos 2000 tarihi aksamına kadar bağlı bulunduğu vergi dairesine öder Haziran 2000'den sonraki dönemler için geçici vergi beyannamesi verilmez

2 Geçici Verginin Hesaplanması, Beyanı ve Ödenmesi

Geçici vergi, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin dönem sonlarında tespit ettikleri kazançları üzerinden hesaplanır Gelir vergisi mükellefleri, tespit edilen kazançlarının %15'i; kurumlar vergisi mükellefleri ise kazançlarının %20'si oranında geçici vergi öder
Birinci dönemde hesaplanan geçici vergiden, varsa geçici vergiye tabi kazançlarla ilgili tevkif edilmiş (vergi stopajı) vergi düşülerek kalan geçici vergi, süresi içinde beyan edilir ve ödenir Sonraki dönemlerde hesaplanan geçici vergi, tevkif edilmiş vergilerle birlikte, önceki dönemde ödenen vergiler de düşülerek ödenir
Vergi ödeme sürelerinin son günü, tatil gününe rastlarsa, tatilden sonraki ilk mesai günü beyanname verilebilir ve vergi ödenebilir

3 Geçici Verginin Mahsubu

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, yıllık faaliyetleri, sonucunda elde ettikleri gelirlerini, gelir vergisi beyannamesi ve kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan ederler Beyan edilen gelir üzerinden mükellefe yıllık vergi tahakkuk ettirilir Tahakkuk ettirilen yıllık vergiden, yıl içinde ödenen geçici vergiler mahsup edilerek (düşülerek) mükellefin ödeyeceği vergi tutarı bulunur

Geçici verginin, yıllık vergiden mahsup edilebilmesi için ödenmiş olması şarttırÖdenmeyen geçici vergi mahsup edilemez Mükellefin tahakkuk etmiş, fakat ödenmemiş olan geçici vergi borcu, yıllık gelir veya kurumlar vergisi tahakkuku yapıldığı tarihte terkin (silinir) edilir Ancak, tahakkuk ettiği tarihten terkin edildiği (silindiği) tarihe kadar işlemiş olan süre için gecikme zammı alınır Mükellefin yıl içinde ödemiş olduğu geçici vergi tutarının yıllık vergisinden fazla olması halinde, mükellefin yazılı talebi ile varsa başka vergi borçlarına mahsup veya kendisine iade edilir