Ulama|Tiyatro Tarihi Ve Skeçler

ULAMA
Diksiyonun özelliklerinden biri de “ulama”dir Genel olarak tanimlarsak bir kelimenin sonundaki sessiz harfin ardindan gelen kelimenin sesli harfle birlestirilerek seslendirilmesine ulama diyoruz Ulama söz akisina pürüzsüzlük ve tatlilik verir Uygun ulama ile yapilan konusmalarda veya seslendirmelerde ses bir nehrin akisi gibi sakin ve düzenli olarak ilerler Türkçede yer alan ulama özelliklerini asagida anlatalim:

1Sessiz harfle biten bir kelimenin son harfi sesli harfle baslayan yanindaki kelimenin ilk harfiyle birlesir
Yazida Konusmada
Ak--sam-- ol--du Ak--sa--mol--du
E--lim--den-- al--di E--lim-de--nal--di

2 Orijinal yapilarinda “b,c,d,g” harfleriyle biten kelimeler vardir Bunlar yalin kaldiklarinda “p, ç, t, k”ya dönüsürler Yazi dilinde sonlarina ek aldiklarinda yumusak konumlarina dönerler Örnegin Arapça orijiniyle “kitab” Türkçede “kitap” seklinde yazilir Ancak yayina ek aldiginda “kitabim” örneginde oldugu gibi “p”, “b”ye dönüsür Konusma dilinde ise ulama bu kurala paralel olarak ayni kelimeyi bir sonraki kelime ile iliskilendirir Yazi dilinde sert olan harf ulama ile yumusar
(Orijinali) Yazi Dilinde Ifadesi Konusma Dilinde Ifadesi
(Mahmud) Mah--mut ev--len--di Mah-mu--dev--len--di
(Mesud) Mes--ut ol--du Me--su-dol-du
(Kitab) Ki--tap al--di Ki--ta--bal--di

3 Türkçede kelime sonundaki “k” ünsüzünü, “h” ünsüzü ile baslayan bir kelimenin izlemesi durumunda “h” ünsüzü düser Iki kelime birbirine baglanir
Yazi Dilinde Konusma dilinde
Ye--mek ha--ne Ye--me--ka--ne
E--rik ho--sa--fi E--ri--ko--sa--fi
4Eger kelimeler arasinda durak olursa, kurala uygun olsa da ulama yapilmaz
Yazi Dilinde Konusma dilinde
Istiyorum, onu görecegim Istiyorum, onu görecegim
Kosustururken, okulu unuttu Kosustururken, okulu unuttu

5: Bazi durumlarda Iki ayri kelimenin tek heceli olan ilkinde bir ünlü düser ve iki kelime birlesir
Yazi Dilinde Konusma dilinde
Ne i--çin Ni-çin
Ne a--sil Na-sil
Ne ol--du Nol-du

ALISTIRMA: ULAMA
1Asagidaki siirde ulama noktalari altlari çizilmek suretiyle gösterilmistir Önce bu isaretlerin hangi ulama kuralindan kaynaklandigi üzerinde çalisiniz Ardindan bu isaretlere dikkat ederek metni gerekli ulamalari yaparak okuyunuz

DARACIK MENZILIMDE BIR AGACIM VARDI
1)
Daracik bir menzil burasi,
Bir avuç kadar dar
Agaç ol, konusurum, duy beni yeter
Ayri dünyamizda olsun, duyarim seni
Yürek olsun sende, sevgi olsun
Olsun, yesillik yesersin yerinde
Sen sen ol agacim, tüm dünya kadar 2)
El pençeyim, mahzunum bugün
Beklesen ruhlarimizda dolasan asirlarin Rüzgarinda
Dans ederken engin eglencelerinde sen
Mahsunum, dostsuzum, yalnizim
Evladim bile unuttu beni, daglarim unuttu
Kokularini paylastigim çiçekler simdi
Ve varligimi paylastigim fani “sevdigim”
Simdi senin gögsünde senligi hayatin
Bagrindaki kuslardan biri de ben degilim
3)
Benim selvimi özlüyorum simdi
Basimi oksayan bir sefkat eli vardi
Dünyayi görürken gözlerim
Gögsünün sicakliginda kaybettigim
Simdi basim senin kollarinda selvim
Senin dallarinda ellerim 4)
Saçlar yemyesil de olurmus
Çiçege dönermis dudaklar
Emanet bedenimi özlüyorum simdi
Bahçendeki çiçeklerde kendimi ariyorum
Yaprak yaprak inleyislerini duyuyorum
Bir zikir günü ki bugün gecemi kaplar
Fani agacim basucumda, sevdigim agacim
Bugünkü günüm bir gün senin de gecene dolar
Sendeki emaneti de teslim alir topragin
5)
Bir gün seninle de kavusacagiz
Kana yaprak kemige odun
Bedenimiz eriyip gitmis olacak
Ikimizin agaci dogacak yeniden
Çürümezse benim bir mezar basligim
Senden bir kaç odun parçasi
Ve benden bir kaç kemik kalacak
Ve eger senin de bir ruhun olursa
Bahçemiz ikimizin olacak 6)
Simdi Bakiyi özlüyoruz birlikte
Fenadan bekaya seyahatin hayalleri
Bu bir avuç, bu daracik menzilde
Tek tesellimiz bizim simdi
Muhammed Bozdag

2 Asagidaki metinde ulama noktalarini tespit ederek çiziniz Ardindan ulamalara dikkat ederek okuyunuz:

KALIPLAR
Insanlar kendilerine kisilikleri için çizdikleri zihinsel kaliplarin disina çikamazlar Bizler çözümü defalarca duydugumuz halde kendimizi oturttugumuz dar çerçeveden çikis için gayret göstermeyen garip insanlariz
Hayatin bazi insanlara “tesadüfen basarma, yükselme, zengin olma vs” Sansi tanidigini zannedenimiz çoktur Bir çogumuz müzisyenlerin, yazarlarin, sairlerin, para babalarinin bu isi anne karninda kendilerine verilen kabiliyetlerle gerçeklestirdiklerini saniriz Bu inanca göre bazilarinin ne maharetli anneleri varmis Bu yanlis zanlari kabul etmeyen bir çok insan bile farkinda olmadan ayni kaliplarla kendisini kilitlemistir
En meshur zenginlerin bir zamanlar simit sattiklarini, ayakkabi boyaciligi bile yaptiklarini ögrenince sasiririz Bir çok yazarin vaktiyle kalemi bile tutamamalarina inanamayiz Neden bazi insanlar bazilari arasinda siyriliverir veya “sivriliverirler”
Adaletli ve sefkatli Yaratici, Normal sartlar altinda dogan her insani her türlü basariya ulasabilmelerine imkan taniyan bir potansiyelle dünyaya göndermistir Ancak dünyaya geldikten sonra sinirliliklar baslatilir Anne-babasi veya çevresi tarafindan asagilanan bir çocuk etrafinda kaliplar baslamistir Daha sonra insan “var oldugunu” hissettirmek amaciyla çirpinmaya baslar Bakkaldan getirilen bir ekmek, ilk karne notlari, takdim edilen bir çiçek, içinde bu amaci gizli tutar
Oysa bazi insanlar “bu olmamis”, “sen bunu basaramazsin” demekten çekinmezler Bizler de çogu zaman sözleriyle cinayet isleyen, kabiliyetleri körelten; basarisizlik, çekingenlik, korkaklik imaji olusturan insanlardaniz ne yazik ki Yas tutmayi sevdigimiz kadar, elestirmeyi, olumsuzluklari ileri sürerek karanlik bir zihinsel tablo olusturmayi seviyoruz
Merhum Z Gündüzalpin “Insan ne düsünüyorsa odur” Dedigini çok duyduk Anthony Robbins Sinirsiz Güç kitabinda insanlarin hayal kurarken ve düsünürken kullandiklari “olumsuzluk” imajlarini en kötü engel olarak görür
Her büyük basari bazen yüzlerce basarisizligin arkasinda parildar Oysa eski bir Rus imparatoru “Yenile yenile yenmeyi ögrendigini “ söyler Insan her tesebbüsünde hedefine ulasamadiginda bunu basarisizlik olarak görürse bulundugu noktada çakilir Oysa durumu yeniden inceleyen insan için her basarisizlik basariya bir adim daha yaklasmanin isaretidir Ani yükselislerin ise gerçek basariyla iliskisi yoktur Bir balon gibi patlar ve söner
Hayalimizde yasadigimiz iç konusmalarin fiillerimizde olusturdugu sinirlara bakiniz: “Zengin olmak mi? Bu is için büyük sermaye lazim Yazar olmak mi? Konusmasini bile bilmiyorum; annemin karninda böyle bir sey ögrenmedim Meydanlara çikip benim isçim,benim köylüm diye konusmak mi? Ben Süleyman degilim”
Sevgili kardesim Ya siz ne siniz? Erkek ve kadin arasindaki küçük bir farktan baska kimin beyni kimin beyninden küçük veya büyük Kaderin sahibi kimseyi basarisizliga zorla mahkum etmemistir Ortamin sürükleyisine kendimizi kaptirdigimizda “Ortam sürükleniyorsa sürünmekten baska yapacagimiz hiç bir sey yoktur” Ne yazik ki en çok ihmal ettigimiz görevlerimizden biri dinimizin ilk emridir Az okuyoruz veya hiç okumuyoruz
Basarili bir insanlar topluluguna takilip basariya uçmuyorsak basarinin dinamiklerini incelemeliyiz Basaranlarin hayati ve yaptiklari bu konuda bize yol gösterecek en açik i------ Baska türlü bizi pasifize eden kendi kaliplarimizdan kurtulamayacagiz Fitrat kanunlarinin isleyisini bilmek zorundayiz Muhammed Bozdag
3Durak, ulama ve vurgu bölümlerinde geçen tüm yazi ve siirleri her üç diksiyon kuralina dikkat ederek okuyunuz Önce vurguya, ardindan, duraklamaya, ardindan ulamaya ve son olarak da her üç temel kurala dikkat ederek okuyun Okumada devam ettikçe nasil da en güzel seslendirmeyi yapabildiginizi heyecanla göreceksiniz Sizin seveceginiz sesinizi, baskalarinin da seveceginden emin olunuz