Çankaya Cumhurbaşkanlığı Yerleşkesi

ÇANKAYA, Başkent Ankara'nın İlçesi ve seçkin bir semti olmanın ötesinde Türkiye Cumhuriyeti'nin en yüce makamı Cumhurbaşkanlığı yerleşkesini sınırları içinde bulundurması nedeniyle Cumhurbaşkanlığı'nı da simgeleyen bir yer durumundadır

Türk siyasal tarihinde önemli bir yeri bulunan Çankaya Cumhurbaşkanlığı yerleşkesi, Ankara'nın güneyindedir ve toplam 438 dönüm alan üzerinde kuruludur
Çankaya yerleşkesi içinde Müze Köşk, Çankaya Köşkü (Pembe Köşk), Camlı Köşk, Yeni Hizmet Binası, Yeni Genel Sekreterlik ve Devlet Denetleme Kurulu Binası, Başyaverlik Binası, İdari ve Mali İşler ve Koruma Müdürlüğü binaları, Basın Toplantı Salonu, Resepsiyon Salonları, İtfaiye Binası, Sosyal Tesisler, Garaj, Sera, Halı Saha ve Tenis Kortu ile lojmanlar bulunmaktadır

MÜZE KÖŞk
27 Aralık 1919' da Ankara' ya gelen Mustafa Kemal, önce Ziraat Okulu' nu daha sonra da İstasyon Şefi Köşkü' nü hem konut hem de çalışma yeri olarak kullanmıştır Bu binaların Ata' nın çalışma ve dinlenmesi için yetersiz olmaları nedeniyle uygun bir konut arayışı içine girilmiş, daha sakin ve huzurlu bir ortamda yaşamasını sağlamak amacıyla bağlar bölgesi Çankaya'daki içinde bulunduğumuz bu bağevi Ankara Şehremaneti (Belediyesi) tarafından 30 Mayıs 1921' de Mustafa Kemal' e armağan edilmiştir
Bağevi, ağaçlar arasında, kuzeyinde Ankara' ya hakim büyükçe bir terası bulunan, dikdörtgen planlı, küçük bir yapıydı Zemin katında, ortasında fıskiyeli, sekizgen bir havuzu ve iki yanında birer odası olan merkezi bir taşlık, aynı plana sahip üst katta ise bir orta hol ve iki yanında birer oda bulunmaktaydı
1923'de Gazi Mustafa Kemal'in Latife Hanım ile evlenmesinden sonra ailenin günlük yaşamı için yetersiz olan bağevinin büyütülmesi için çalışmalara başlanmıştır Mimar Vedad (Tek) tarafından hazırlanan ve uygulaması 1924 yılında tamamlanan projeye göre eski bağevine, güney cephesine bitişik ve tüm bina boyunca uzanan batı ucu yarım sekizgen bir kule kitlesi ile biten iki katlı yeni bir bölüm eklenmiştir Bu eklentinin alt katı yemek salonu ve mutfak ofisi; üst katı ise banyo,yatak odası ve Latife Hanım için çalışma odası olarak düzenlenmiştir Bu katta daha önce yatak odası olarak kullanılan bölüm düzenlenerek geniş bir kütüphane ve çalışma odası haline getirilmiştir Ayrıca, zemin katta kuzey cephede girişin önüne rüzgarlık yapılmış, Elçi Kabul Odası olarak düzenlenen kuzeydoğu köşesindeki oda yarım sekizgen biçimli bir çıkma ile genişletilmiştir Bağevi döneminde taşlıkta bulunan havuz kaldırılmış ve bu yer giriş holü olarak düzenlenmiştir Çalışmalar sırasında Köşk' ün doğusuna mutfak ve çamaşırlık içeren, tek katlı yeni bir servis binası yapılmış ve bir servis merdiveni ile Köşk' e bağlanmıştır
Bu düzenlemelere bağlı olarak ortaya çıkan statik problemleri çözmek ve konfor koşullarını iyileştirmek amacıyla 1926 yılında yeniden onarımlar yapılmış, yapıya kalorifer tesisatı döşenmiştir Aynı dönemde Ata' nın manevi evlatları için çamaşırhane ve mutfak kitlesinin üzerine 6 oda ve bir banyodan oluşan yeni kat eklenmiştir 1930 yılında ise, üst katta güneybatı köşesinde bulunan kuleli bölüm Ata için bir çalışma odası olarak yeniden düzenlenmiştir
1932 yılında hemen yanda inşa edilen Pembe Köşk' e taşınmasına kadar Ata' nın evi olan, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet' in ilk yıllarında çok önemli olaylara tanık olan, Mustafa Kemal Atatürk' ün, Cumhuriyet' in kurulması dahil devrimleri planladığı bu yapı 1950 yılında - müze olarak kullanıma açılmıştır Yapıda ve eşyada hızlanan bozulmaları durdurabilmek amacıyla 2002-2007 yılları arasında büyük bir bakım ve onarım çalışması başlatılmış, bu çalışmalarla birlikte yapının bir müzeden çok, kullanıldığı dönemdeki doğal durumunu yansıtan bir ''konut'' olarak sergilenmesi için gerekli düzenlemeler yapılmıştır
Restorasyon çalışması tamamlanan Atatürk Müze Köşkü 19 Nisan 2007 de tekrar ziyarete açılmıştır

BAŞYAVERLİK BİNASI

Başyaverlik binasının yapım tarihine ilişkin kesin bir bilgi yoktur Kimi kayıtlarda 1922'de yapıldığının belirtilmesine karşın 1924 yılına ilişkin bir anı kitabında "Yaveran Binası" olarak belirtilen fotoğraftaki bina ile bugünkü bina arasında bir ilişki bulunmamaktadır Tek katlı kagir bir bina olan Başyaverlik binasının pek çok restorasyon ve onarım geçirdiği, kimi bölümlerin sonradan eklendiği anlaşılmaktadır Yine binanın arkasındaki bir taşlıkta 1928 tarihinin yazılı olduğu, ancak bunun, binanın yapımı sırasında mı yoksa bir restorasyonda mı yazıldığı bilinmemektedir

ÇANKAYA KÖŞKÜ (PEMBE KÖŞK)

İki kez genişletme ve yenileme çalışmaları yapılmasına karşın Müze Köşk'ün, giderek artan gereksinimleri karşılamakta yetersiz kalması üzerine 1930 yılında yeni bir bina yaptırılmasına karar verilmiştir Atatürk'ün isteği ile, yeni köşkün yapımı Avusturyalı ünlü mimar Prof Dr Clemens Holzmeister'e verilmiştir Holzmeister'in, 20 Mayıs 1930'da görevi üstlenmesinden beş gün sonra ilk tasarımı hazırladığı, iki gün sonra Atatürk'ün istediği düzeltmeleri de yaparak proje taslağını teslim ettiği, 27 Temmuz'da ise kesin plan ve maketi Yalova'da Atatürk'e sunduğu bilinmektedir
Kasım 1930 ayında yapım yerinin kararlaştırılmasının ardından Atatürk, yapımla ilgili kararları tamamen Holzmeister'e bırakmıştır Avusturyalı mimar yapı malzemelerinin tümünü Avusturya'dan getirtmiştir Köşk'ün iç mekânlarının bir bölümü de Viyana'da Güzel Sanatlar Akademisi'nde tasarlanmıştır Holzmeister, yapımına 1931 yılı başında başladığı Çankaya Köşkü'nü, 1,5 yıl gibi kısa bir sürede tamamlayarak 1932 Haziranı'nda teslim etmiştir
Bodrum katının üzerine iki kat olarak yapılan Köşk'ün giriş katı çalışma ve konukların kabul edildiği alan, üst kat ise ikametgah olarak düzenlenmiştir
Geleneksel Türk ev stili ile Batı'nın yaşam rahatlığının birleşimini yansıtan Çankaya Köşkü, 1932 yılından ölümüne kadar Atatürk'ün ikametgahı ve çalışma alanı olmasının yanı sıra, istek ve uyarıları dikkate alınarak tasarlandığı için O'nun zevkini ve öngördüğü yaşam tarzını göstermesi yönünden de değer ve önem taşımaktadır
Çankaya Köşkü, Atatürk'ten sonra Cumhurbaşkanlığı görevini üstlenen sırasıyla,İsmet İnönü, Celal Bayar, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Kenan Evren, Turgut Özal ve Süleyman Demirel'e hem konut hem çalışma binası olarak hizmet vermiştir Köşk, 9 Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'den başlayarak, yeni hizmet binasının tamamlanmasıyla, yalnızca ikametgâh olarak kullanılmıştır
Yıllar içinde gereksinimlerden kaynaklanan kimi değişikliklerin yapıldığı Çankaya Köşkü, 2000-2001 yıllarında restore edilerek 1932 yılındaki aslına uygun duruma getirilmiştir
Türkiye Cumhuriyeti tarihinin canlı tanığı olan, verdiği güven duygusu tüm ülkeye yayılan Çankaya Köşkü, halkımızın Yüce Atatürk ile başlayan süreçte her zaman sevgiyle yaklaştığı ve saygı gösterdiği, Cumhuriyet'in varlığı ile özdeşleşmiş bir simge durumundadır

CAMLI KÖŞK

Çankaya yerleşkesi içinde Atatürk'ün anısını yaşatan üçüncü bina olan Camlı Köşk, 1935 yılında Atatürk tarafından kızkardeşi Makbule Atadan'ın ikameti için yaptırılmıştır
Mimar Seyfi Arkan'ın imzasını taşıyan Köşk'ün, mimari kayıtlarda dönemin lüks villa örneklerinden olduğu belirtilmektedir 1936 yılında tamamlanan ve tek katlı bir yapı olan Camlı Köşk 1951-1954 yılları arasında Türkiye'yi ziyaret eden yabancı devlet başkanlarına ikametgâh olarak ayrılmış, 1954-1970 yılları arasında Başbakanlık ve Senato Başkanlığı ikametgâhı olarak kullanılmıştır
Çeşitli dönemlerde yapılan onarımlarla oldukça değiştirilen Camlı Köşk, 1994 yılında restorasyona alınarak 300 metrekarelik yatak ünitesi eklenmiş ve 1996 yılı başında yeniden yabancı devlet başkanlarını konuk etmek üzere kullanılmaya başlanmıştır