Rize Cumhuriyet Tarih

Rize cumhuriyet tarih

Anadolu’nun kuzeydoğusunda, Çoruk solundaki Balkar sıradağları ile Karadeniz arasındaki çok sarp ve ormanlık dereler bölgesinde kurulan Rize ili ve çevresinin, bilinen ilk hâkim âhalisi, “yuvarlak başlı, bitişken, dilli” ve Türk ırkıyla akrâbâ “ASYANİKLER”den idiOkul kitaplarında öğretilen Ortaasya Türkistan’dan gelen Sümerliler, Elamlılar ile soydaş sayılan Hurriler, MÖ3500 yıllarında Azerbaycan ve Doğu Anadolu’ya yerleşerek: Kür, Aras, Çoruk ırmakları ile Yukarı Dicle ve Fırat boylarında yurt tutmuşlardır Hürriler’in Van gölü çevresindeki baş tanrılarına göre Khaldili denilen kolu, küçük beylikler halinde yaşıyordu Güney komşuları Asurlular’ın bunlar ile sürekli savaşları vardı Ülkelerine Asur dilince Urartu denilen bu Asyanik ve iyi madenci, çağın en usta su yolu (ark) ustaları ve koca taşlardan harçsız kaleler yapan kavim bu yüzden Urartular diye tanınmaktadır

URARTULAR

Asurlular’ın sürekli savaşları yüzünden, küçük beyliklerini MÖ850 yıllarında güçlü bir Krallık hâlinde birleştirdiler ve Tuşpa şehrini merkez edinince güçlendiler Tevratı Şerifte “ararat” denilen Urartular’ın kudretli kralı Menua (MÖ810-786), Yukarı Aras boyları ile Malatya doğusunda Fırat’a kadarki yarlari ülkesine kattı Oğlu IArgişti (786-765), şimdiki Kars ili, Revan ve Gökçegöl çevresini, Tunceli-Elaziz bölgesi/Suphani’yi fethetmişti Bunun oğlu IISardur (765-735), şimdiki Erzurum bölgesini de ülkelerine katarak, Çoruk boyunda ve Rize bölgesindeki soydaş Asyanikler’den KULKİ/Kolk kavmi ile komşu olan hudutlara vardı

Bir bölgede Tarih Çağı’nın başlaması, ilk defa orasının bir yazılı kaynakta anılması ile olur Bu yüzden, Çoruh boyları ve Rize bölgesinin tarihte ilk olarak, Urartulu IISardur’un, MÖ765 yılından az sonra Kars kuzeyindeki, Çıldır Gölü güneyinde Taşköprü köyü üstündeki kayalıkta kazdırdığı çivi yazılı kitabede, ilk defa “Kulki/Kulkha” adı ile, sonraki Yunan kaynaklarında geçen “Kolk/Koldit”lerden bahsedilmektedir

I ÖNASYA'DA İLK TÜRK URUGLARI : KİMMERLER VE SAKALAR'IN GELİŞLERİ

Kafkas sıradağları ile Karadeniz kuzeyinde, MÖ2000'lerde Ortaasya'dan gelerek yerleşen atlıgöçebe yaşayışla, ölülerini eşya ve atları ile gömdükleri, kabrin üzerine "kurgan" denilen toprak yığınından tepecikler yapan "at eti yiyen, kısrak sütü içen" KİMMERLER yurt kurmuştu Şimdiki "Kırım" ülkesi adı, onların hâtırasını taşıyor

Türkistan'da çoğalıp gelişerek, Çin hududundan Hazar Denizi'ne varınca geniş bir imparotorluk kuran ve soydaşları Kimmerler gibi yaşayan ve sonraki Oğuzlar/Türkmenler'in ataları olan SAKALAR, MÖ720 yıllarında Hazar Denizi kuzeyine gelerek Kimmerler'in ülkesini işgale başladılar Bu yüzden Kimmerler'in bir kısmı, itaat etmeyerek Tuna boylarına, Avrupa içlerine göçtüler, bir takımıda itaat ederek kaynaşma yolunu tuttular

Rahmetli hocamız OrdProfDrAhmed Zeki Velidi Togan'ın tesbiti ve en eski destani Gürcistan Tarihi "Kartlis Çkhovreba" da anıldığı gibi, sonraki KHAZAR/KAZAR ve BULGAR adlı Kıpçak kolundan gelme Türklerin ulu ataları sayılan Kimmerler'in Azak Denizi ile Kafkaslar arasındaki kolu, SAKALAR'ın baskısıyla MÖ714 yılında yurtlarını bırakarak, Kafkas geçitlerini aştılar Kür ve aras ile Çoruh boylarına yayıldılar ve buralardaki URARTULAR, onların yaman okçu olan atlı savaşçılarına yenilerek geri çekildiler Bu yüzden bir Asurlu kaynağı, Urartu kralı IRusa'nın MÖ713 yılında kuzeyde "Gimmiray" (Kimmerler) ile savaşıp yenilince, kendi hançeri ile intihar ettiğini belirtir

Kimmerler'in bu "İLK GÖÇLERİ", "Kartlis Çkhovreba" da, "Khazarlar'ın Kartli (Gürcistan) ve komşularını esarete aldıkları "İLK SEFER" diye anılır Tevrat-ı Şerif'de: Nuh Nebi'nin, yeryüzündeki insanların Tufan'dan sonra ilk ataları gösterdiği üç oğlundan birisi YASEF (Yapheth)'in oğlu "Gomer" diye anılan Kimmerler, Asurluları bunaltmışlar ve Urmiye Gölü doğusundan sonra Adana/Çukurova'ya Kızılırmak bölgesine varınca göçüp hakim olmuşlardır Bunlardan, Trabzon-Bayburt arasındaki "Kemer Dağı", Sivas-Kayseri arasında ve Kızılırmak boyunda "Gemerek" ile, Kars-Arpaçayı solunda "Gümürü/Gümrü" gibi coğrafya hatıraları günümüze kadar kalmıştır

Batıda Aşağı Tuna boy ve Karpatlar'a varınca Doğu Avrupa'ya hâkim olan Sakalar, MÖ680 yılında, itaat etmayen "Son Kimmerler"'i kovalayarak, Kafkas Geçitlerini aşarak: Azerbaycan-Gürcistan ve eski Urartu ülkelerine yayıldılar Bu sırada Başbuğ hükümdarları Partatua (Herodot'taki Protohyase) aynı 680 yılında Asur'lu Devleti hududunda görülünce, yeni tahta çıkmış bulunan Asurlu Kralı Asurhadon (680-669), Sakalar'dan ülkesini korumak için kendi kızını, Partatus ile evlendirerek, kız akrabalığı ile dostluk kurma yolunu seçmişti

Partatua'nın halefi ve oğlu Madova (654-626) çağında: İran, Anadolu, Suriye'ye de hâkim olan Sakalar, Filistin'i işgal ederek Sina'da Mısır Firavunu III Psammetik'ten MÖ634 yılında harac aldıktan sonra, oraların sıcağından hastalanınca, geri çekilmişlerdir İran'ın "Ateşe tapıcılık/Zerdüştmül" kitabı " Zend-avesta"da (Aban yaşt"), "Haonalar" (Hunlar/Sakalar) Hükümdarı ve İran'ı dört defa yenmiş gösterilen "Fransrasyan/Frâsyâk)" ve sonraki İran destanlarında (mesela Firdevsi Şehnamesi'nde) "Turan Pâdişahı Afrasyâb denilen Madova'nın, Türk destanlarında ve kaynaklarında "ALP ER TONGA" diye anılan ilk Türk cihangiri olduğunu, rahmetli hocamız AZVTogan, türlü delillerle isbat etmiştir Onun tuttuğu, "Kartlis Çkhevreba" da ise, Sakalar'ın gelip hakim oluşları, "Gürcistan'a gelen 28000 Türk ailesinin yerleşme ve bu işin, Nabukhodonosor'un (MÖ587 de) Kudüs'ü yıkarak Yahudileri sürgün etmesinden önce olduğu; Makedonyalı İskender'in halefi Selevkoslular gelince; Kür ve Çoruk boylarındaki kalelerde ve "Sarkınet" adlı şehirlerini Bunlardan"Bun Türkler" ve Kıpçakların erlikle koruyarak baş eğmedikleri anlatılıyor

Çinliler'in "Su/Se", İranlılar'ın "Saka", Karadeniz kıyılarındaki koloni Yunanlılardan alınarak Yunan kaynaklarının "Sykth" , Tevrat-i Şerif'in "Yasef oğlu Gomer'in oğlu Aşkenaz" dediği Sakalar'ın MÖ626 da Madova'nın Medler'ce hile ile öldürülmesi üzerine, Heredot'un andığı "28 yıl süren Asya'daki hâkimiyet" üstünlükleri sona erdi Fakat, Hazar Denizi ile Kızılırmak başları arasında tutunan Sakalar'ın MÖ609 yılından az sonra, Urartu Ülkesi'nin hâkimi olduklarını, Babil Kronikleri" belirtilmektedir