Bayrağımız Hangi Bayramda Şeklini Almıştır

Bayrağımız hangi bayramda şeklini almıştır

Bayrağin hangi devirde hangi millet tarafindan ilk defa kullanildigina dair kesin bir tarih gösterilemiyorÇesitli kaynaklar ilk bayrağı Yahudiler, Iranlilar, Misirlilar ve Çinliler tarafindan kullanilmis olmasi ihtimalini ileri sürmektedirFakat hicretten 2813 yil önce Misirlilarin kullandigina dair kesin kayitlar vardirIskenderin Dara ile olan savaslarinda da uzun gönderler üzerine büyük bayraklar bagladığı da bilinmektedir

Çesitli Türk topluluklari arasindaki bu deyimler daha sonradan Selçuk ve Osmanli Türkleri arasinda bayraklarin biçimlerine göre ayri ayri adlar almistirAt kuyrugundan olanlar Tug, kumastan olanlar Bayrak, ince uzun olanlara Yalav bayraklarin tepesine takilan kuyruklara Perçem veya Beçkem, alemlerede tanuk denilmistir

Araplarin kullandigi bayrakalrin küçüklerine liva büyüklerine urayet denilmektedirTürk topluluklarinda Ilhanlilarin kullandigi bayragin rengi beyazdirSelçuk Türkleri hem siyah hemde beyaz bayrak kullanmislardirSelçuklular çifte bayrak, Iranlilar günesli ve arslanli, Timur da ejderli bayraklar kullanmislardir



Osmanlilardan zamanimiza kadar kullanilan bayraklara gelince; Osman gazinin kurdugu büyük beylik toprak kazançlariyla hizla büyüyüp gelistigi devrede devleti temsil eden tek renkli ve tek sekilli bir bayrak yoktuAnadolu Selçuklu hükümdari Giyasettin Mesut tarafindan osman gaziye egemenlik alameti olarak gönderilenler arasinda bir de beyaz bayrak vardirTürk akinlarinda ordunun basinda bu bayrak dalgalanmistirBu tarihten önce yani beyaz bayrak gönderilmeden Osman gazi savas bayragi olarak kirmizi bayragi seçmistirOsman gazinin kirmiziya karsi özel bir alkasi oldugu bilinmektedirBu yüzden kirmizi çuhadan serpus giymistirAsiret halki da kirmizi rengi pek sevdiklerinden kirmizi keçeden yapilmis küahlar giymislerdir

Osman gaziye emaret verilmesinden sonrada kirmizinin yerini beyaz bayrak almistirTakii XVyy la kadar bu tarihten sonra Osmanlilarin beyaz bayrak yerine kirmizi bayrakda kullandiklari anlasiliyorBu devirlerde bayrak yine tek renk ve tek sekilde degildirDevletin çesitli askeri ve sosyal kademelerinde türlü renk ve sekillerde bayraklar kullanilmistirBunlar hükümdarlara, kapikulu ocaklarina, devlet büyüklerine, beylerbeyi, sancak beylerine mahsus türlü renk ve sekilde bayraklardir

Yeniçeri ocaginin çesitli ortalarininda özel bayragi vardirBunlarin sekilleri ve renkleri ayri ayridirÜzerlerine Çapa, balik, anahtar, tavsan vs Gibi her ortamin alameti bulunurduTopçu, humbaraci, lagamci gibi askeri örgütlerde bayraklari üzerine kendi alametleri olan top, humbara resimleri koyarlardi

XVI Yyda yeniçeriler ve sipahiler ayri ayri renk ve sekillerde bayraklar kullanmislardirYeniçeriler ak, sipahi bölükleri kirmizi, silahtar bölükleri sari, orta ve asagi bölüklerde alaca bayrak kullanmislardirBu bayrak renkleri Kanuni Sulta Süleyman devrsnde yediye kadar çikmistirBu konuda yazilan bir eserde su bilgiler yer almaktadir”Kanuni Süleyman zamaninda veziriazam fenk Ibrahim Pasa nemceye karsi savasa memur edildigi zaman Türk imparotorlugunun bayraklarinin adedi artirilmistirO vakte kadar ancak dört çesit bayrak bulunuyorduBunlardan birisi beyaz ikisi yesil idi üzerlerine altin sirma ile kuran islenmistiBuna üç bayrak daha ilave edildiHasanbey zadenin rivayetine görede bayraklardaki yildiz adedi yedi idiBirisi beyaz, birisi yesil üçüncüsü sariydi diger dört adetten ikisi kirmizi ikisi de alaca renkli idi” Eser sahibinin verdigi bu bilgiler Osmanli kaynaklarindaki kayitlara uymaktadirYalniz yesil renk denizciler tarafindan kullanilmis ve gazilik alameti sayilmistirHükümdarlarin kullandigi beyaz bayragi devletin timsali sayabiliriz

Bugünkü kirmizi bes köseli ayyildizli bayraga dogru ilk adim ikinci Mahmut zamaninda atilmistirAyla beraber yildiz seklinin kullanilmasi ise XVIII Yy sonlarinda ve III Selim devrinde görülürYalniz o zaman ki yildiz sekli 8 kolludur kol adedi sekizden bese Abdülmecit zamaninda indirilmistirBöylece XIX Yy’in ilk yarisindan itibaren bugünkü sekli ile ay yildizli bayrak Osmanlilarin devleti temsil eden resmi ve milli bayragi olduAyrica padisahlara mahsus olan bayraklarin üzerlerinde tugra gibi özel isaretler vardi

1922 yilinda saltanatin kaldirilmasi üzerine günesli ve tugrali bu özel bayraklar yerine hilafete mahsus yesil zemin ortasinda sekiz suali beyaz ayyildizli bir sancak kabul edildiHlafetinde kaldirilmasiyla Cumhuriyet hükümetince 1925 yilinda bir bayrak talimatnamesi yapildiBöylece milli bayrakla savas ve ticaret gemilerine mahsus bayraklarin sekli tesbit edilmistir

Sonradan milli bayraga ve bunun sekline daha kesin ve resmi mahiyet verilmek üzere BMM’ since 29 Mayis 1936 tarihinde bir kanu kabul edildi1937 yilinda da bu kanunun uygulama seklini tesbit eden Türk bayragi nizamnamesi nesredildi ve böylece bugünkü ayyildizli bayragimiz kesin seklini almış oldu

Osmanlı Devleti’nden önceki Türk devletlerinde kullanılan bayrak renk ve sembolleri hakkında yeterli bir bilgi yokturTürk Bayrağı’nı ilk olarak Anadolu Selçuklu hükümdarı Gıyaseddin Mes’üd tarafından Osman Bey’e gönderilen ak renkli sancak olarak görürüz15 Yüzyıldan sonra al bayrak, Yavuz Sultan Selim dönemindeki Çaldıran Savaşı’nda ise yeşil bayrak kullanılmaya başlanmıştırTürk Bayrağı’na en yakın şekil ise III Selim döneminde rastlanırBu bayrakta hilal ile birlikte sekiz köşeli yıldız kullanılmıştır Yılıdızın beş köşeli halinde kullanılması ise 1842 yılında Abdülmecit dönemine denk gelirSalatanatın kaldırılması üzerine 29 Mayıs 1936 tarihinde çıkartılan 2994 sayili kanunla Türk Bayrağı’nın şekli ve ölçüleri kesin bir şekilde tesbit edilmiştir28 Temmuz 1937 tarihli 2/7175 sayili Türk Bayrağı nizamnamesi kararnamesi ile de Türk Bayrağı’nın kullanılışı düzenlenmiştir

Türk Bayrağı ve Ölçüleri

Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun, 25 Ocak 1985 tarih ve 85/9034 nolu “Türk Bayrağı Tüzüğü” kararının 4 Maddesinde, bayrağın boyutları şöyle belirlenmiştir:

Bayrağın standartları:

Madde 4 - Bayrak, aşağıda gösterilen standartlara göre yapılır:

1 Bayrağın boyu, eninin bir buçuk katıdır,

2 Ay ve yıldızın meydana getirilmesi için çizilen çemberlerin merkezleri eksen üzerinde bulunur

3 Ay, iç ve dış çemberlerinin birbirini kesmesinden meydana gelir,

4 Ayın dış çemberinin çapı, Bayrak eninin yarısına eşittir, merkezi,uçkurluğun iç kenarından Bayrak eninin yarısına eşit uzaklıktadır,

5 Ayın iç çemberinin çapı, Bayrak eninin onda dördüne eşittir, merkezi, dış çember merkezinden uçum yönüne doğru Bayrak eninin 00625 katı uzaklıktadır,

6 Ayın ağzı uçum yönüne bakar,

7 Yıldız, çapı Bayrak eninin dörtte birine eşit olan ve beş eşit parçaya bölündüğü farz edilen bir çemberin bölüşme noktaları birer atlanarak meydana getirilir, yıldızın uçlarından biri, Bayrak ekseniyle ayın iki ucundan geçtiği farz edilen çizginin kesiştikleri nokta üzerindedir, bu noktaya iç çemberin ekseni kestiği nokta arasındaki uzaklık, Bayrak eninin üçte birine eşittir, -matematiksel olarak bu mesafe bayrak eninin 1/3′ü olursa yıldız hilalin içine girmektedir Nizami bir bayrakta bu oran 279/800′dür ve bu bilgi olmadan da bayrak çizilebilir-

8 Uçkurluğun genişliği, Bayrak eninin otuzda biridir

Kanuna göre, Türk Bayrağı, yırtık, sökük, yamalı, delik, kirli, soluk, buruşuk veya layık olduğu manevi değeri zedeleyecek herhangi bir şekilde kullanılamaz