Ate

Ate






Eski Yunan düşününe özgü soyut bir kavram ve onu simgeleyen dişi cinsten tanrısal bir varlık Hesiodos'a göre Ate, kavga tanrıça Eris'ten doğmuştur Akıl, insanın gerçeğiişler, suç işler, günah işler Bunun sonucunda da cezaya çarpılır olduğu gibi görmesini, iyiyi kötüden ayırt etmesini sağlayan yetidir Aklı başından alınır, gözü karartılırsa, aldanır, basireti bağlanır ve gaflete düşüp hata

Çağdaş dillerde karşılığı zor bulunan bu kavram Türkçemizde en iyi "gaflet" sözcüğüyle karşılanabilir, ne var ki derin dinsel anlamı ve insanlık dramında bu kavramın oynadığı büyük rol gene de yansıtılmış olmaz En iyisi Yunan kaynaklarının kavramı nasıl tanımladıklarına bakmaktır İlkin Homeros'u alalım İlyada destanının asıl konusu Akhille-us'la Agamemnon arasındaki kavga sona erince, krallar kralı hata ettiğini kabul eder ve şöyle der (İl XIX, 85):

Akhalar sık sık söylediler bana bunu, bana çıkıştılar, ama suçlu değilim ben, Zeus, Kader, karanlıkta yürüyen Erinys o toplantıda çeldiler aklımı, düşürdüler kötü bir çılgınlığa (Ate) aldığım gün Akhilleus'un onur payını, benim elimden ne gelirdi ki? Tanrı getirir her şeyin sonunu İnsanları şaşırtan çılgınlık büyük kızıdır Zeus'un, uğursuzun inceciktir ayakları, basmaz yere, konar insanların kafalarına, bela olur, onu bunu alır ağının içine Bir gün Zeus 'u bile şaşırttı o, insanlardan, tanrılardan üstün Zeus'u Ate Zeus'u bile aldatmıştır:

Tanrı Mykene krallığını Perseus'un ilk doğacak olan torununa vereceğini söyledi ve bunun Herakles olacağını sandı, oysa Hera'nın bir oyunuyla He-rakles'ten önce Eurystheus doğdu ve yiğit böylece bu akrabasına kul, köle olmak zorunda kaldı Zeus Ate'nin bu düzenine kızarak onu saçlarından tutup tiksintiyle atar Olym-pos'tan aşağı, Ate de gelir yerleşir insanların arasına

Ate Kader'in elinde bir oyuncaktır ve insana kendi eliyle bilmeden, istemeden nice nice suçlar işletir Yunan tragedyasının başlıca yürütücüsü bu amansız tanrıçadır Oidipus babası Laios'u öldürüp anasıyla evlendiğini bilmez, Kaderce bile bile aldatılmış, şaşırtıl-mıştır Aiskhylos'un "Persler" tragedyasında Kserkses de Ate'nin kurbanı olur Ate kralı bütün ordusuyla Boğazları geçmeye kandırır, Salamis'te ordu kırılınca imparatorluk çöker, suç işlenmiştir, geri dönüş yoktur

Ate böylece gözü kararıp suç ve günah işlemiş bahtsız -çoğu kez tanrıların lanetine uğramış -kişiyi öç tanrıçaları Erinys'Ierin eline bırakır Kişi kurtulacağına, daha beter batar Çıldırır ya da canına kıyar Bir tanrı onu suçundan arındırmak yolunu bulamazsa, yeraltında da kurtuluş yoktur onun için İşle böyle zalim olarak canlandırılmıştır Kader ve onun yardımcısı Ate Yunan efsanesinde (Erinys'ler)

Bir efsaneye göre, tanrı Zeus'un öfkelenerek yeryüzüne attığı belalı tanrıça Anadolu'nun Phrygia bölgesindeki bir tepeye düşmüştür Ate tepesi (Gaflettepe) adı verilen bu tepenin üstüne sonraları İlos İlion kentini kurmuştur İlion (Troya)'un başına gelen bütün belalar bundandır (îlos, Palladion)