Bumin (Bumın) Kağan

Bumin (Bumın) Kağan Göktürk Devletinin kurucusu ve ilk hükümdarı Göktürkler târih sahnesine çıktıkları sıralarda Juan-juanlara tâbi olarak, Altay Dağlarında an’anevî sanatları demircilikle uğraşıyorlar ve bu devlete silah îmâl ediyorlardı Devrin Çin yıllıklarından, Göktürklerin bu sıralarda da dağınık halde bulunmadıkları ve federatif bir mahiyette Juan-juanlara bağlı oldukları görülmektedir Nitekim Tu-wa adlı başbuğun yerine hânedânın başına geçen Bumin, 534 yılında Kuzey-Tabgaç idârecileriyle siyâsî münâsebet kurdu 542’de akıncıların başında Huagn-ho Nehri yakınlarına kadar ilerledi 546’da Juan-juan Devletine karşı ayaklanan Tölesleri itaat altına aldı Bu başarısından sonra Juan-juan Devleti hükümdarı ile eş değerde olduğunu göstermek maksadıyla kızına tâlip oldu Ancak bu isteğinin kabaca reddedilmesi üzerine üst üste vurduğu darbelerle Juan-juan Devletini çökertip arâzisini tamâmen hâkimiyeti altına aldı İl-kağan unvanını alarak tahta çıktıktan sonra eski Hun başkenti Ötüken’i ele geçirerek devlet merkezi yaptı (552) Bumin Kağan, hükümdarlığını ilan ettikten sonra, küçük kardeşi İstemi’ye, Yabgu unvanıyla ülkenin batı kanadının idâresini verdi İstemi Han, yeni yerler fethederek Batı Göktürk Kağanlığının temellerini atarken, Bumin Kağan, tahta çıktığı yıl içerisinde öldü Yerine, oğlu Kolo (Kara) ve bunun genç yaşta ölümü üzerine de diğer oğlu Mu-kan Kağan geçti

Bumin Kağan Kimdir , Bumin Kağan hayatı , Bumin Kağan biyografisi

Bumin, Cücenlerin (Juan Juan) egemenliği altında[4], kimi araştırmacılara göre federatif bir surette yaşayan[5][6] Türk grubun reisiydi Bilahare Tumen ("土門" / "土门", "onbin başı") unvanı verilmiştir Çin'de 534 yılında hüküm sürmeye başlayan Batı Vey (Tabgaç) devleti[7]nin sınırlarını istila edip yağmalamış[8] ve henüz Çin'le hiç temas olmadığı 542 yılında[9] Sarı Irmak yakınlarında görünmüştür[10]

545 yılında Batı Vey başbakanı Yü-wen T'ai'nin ticarî ilişkiler başlatmak için Chiu-ch'üanlı bir Soğd olan An No-P'an-t'o (An Nuopanto, Nanai-Banda, aslen Buharalı[11])'yu elçi olarak göndermesiyle[12][13] Batı Vey ile ilk temas kurulmuş oldu[14][15] Ertesi yıl Bumin Batı Vey'e elçi gönderip haraç olarak eşyalar verdi[16][17]

546 yılında Cücenlere karşı çıkmış olan Tielelerin (ya da Töleslerin) ayaklanmasını bastırdı ve onları itaat altına aldı[18] Cücen kağanının kızıyla evlenme talebinde bulundu Ancak,Çin kronik kitaplarına göre Cücen kağanı A-na-kuei (Anahuan), Bumin'e elçi göndererek Senin gibi demirci bir kölem benim kızımı hangi cesaret ve cür'etle nasıl isteyebilir?[19] sözünü iletti Böylece bu isteği kabaca reddedildi[6][20] Bumin öfkelenip elçisini öldürdü[16][17][21][22][23] Tarihsel Çin kaynaklarından aktarılan bu ifade üzerine Göktürkler'in Cücenlerin egemenliği altında çalışan "demirci köleler" (鍛奴, Pinyin: duànnú, Wade-Giles: tuan-nu)[24][25][26][27] olarak aktarılmaktadır Kimi araştırmacılar bunun Cücen'in kölelik sistemiyle ilişkilendirmiştir[28] Kimi araştırmacılar bunun Cücen toplumuna has 'vassallık' sistemi olabileceğini iddia etmiştir[29] Denis Sinor'a göre, A-na-kuei'nin bu kibirli ifadesi Türklerin demircilik sanatlarında uzmanlaşmış olduğunu göstermek için yeterli kanıttır[14][30]

Bumin bu olay üzerine Cücenlerle tüm irtibatını derhal kesti[23] Bazı kaynaklarda Bumin'in Cücen hükümdarının kızını böyle bir cevap alacağını bildiği için bilerek istediği ve bunu savaş nedeni sayacağı iddia edilmektedir Ayrıca henüz erken olduğunu düşünerek vassalmış gibi görünmek için demirden boyunduruğu Cücen hükümdarına göndermiş olduğu söylenmektedir [31][32]