Gitarı Kim Bulmuştur

Gitarı kim bulmuştur

Gitarın kökeninin ne kadar eskiye dayandığı konusunda birçok varsayım var, Ankara’daki Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde bulunan Hitit’lere ait bir kabartmada ve bunun yanı sıra, Asur’lara ait kabartmalarda da gitara benzeyen telli çalgıların varlığı bir gerçek Avrupa’ya geliş öyküsünde ise İran ve Arap adlarına rastlıyoruz Önce İran yoluyla Arap dünyasına, Arapların İspanya’yı fethiyle de Avrupa’ya geçtiği yaygın bir saptama Mağrip ve Latin gitarları 12 yüzyılda görülür 15 yüzyılda ise lavtaya doğru gelişerek “Mandola” ya da “Mandora” adını alır Günümüz gitarının ana çizgilerinin oluştuğu bu yüzyılda Latin gitarı, mızraplı Vihuela olur Flemenk Vihuela’sı ise Avrupa Lavtası’ndan başka bir şey değildir

Tarihte somut olarak ilk kez, 14 yüzyılda, şekli fazla tanımlanmasada Guitern diye bir sazdan bahsedilir El Vihuelası olarak 13 yüzyıldan beri tanınan bu çalgı, 1500’lerin sonuna doğru, bugünkü gitarın doğmasındaki ilk ipuçlarını verir

Ingiltere Kraliçesi I Elisabeth, sarayında ve çevresinde daima müzikçilere yer vermesiyle tanınır İspanya Kralı Şarlken’in oğlu II Philiph, 1554’de İngiltere Kralı VIII Henry’nin kızı olan, İngiltere ve İrlanda Kraliçesi Mary Tudor’la evlenir Bu çağda Lavtalir müziğinin en güzel örnekleri verilir

John Dowland (1562 – 1626) zamanının en büyük lavtacısıdır

Gitar müziği, 16 yüzyıldan 18 yüzyıla kadar ya Tabulatur (ses perdeleri yerine parmak pozisyonlarını gösteren nota yazım sistemi) biçiminde ya da alfabetik akor simgeleri sistemiyle yazılıyordu 1586 yılında çıkarılan ilk gitar metodu “İspanyol Gitarı” olarak adlandırılan beş çift telli çalgı içindir Daha onceki gitarlar dört, Vihuela ise altı çift tellidir Vihuela’dan sonra Barok Gitar devri yaşayan beş çift; günümüzde kullanılan klasik gitarlar ise tek altı tellidir ve bunun 18 yüzyıldan bu yana böyle olduğu Fernando Sor’un altı telli Romantik Gitar kullanmasıyla somutlanır 17 ve 18 yüzyıllarda İtalya ve Fransa’da gitar metodlarına rastlanır 18 yüzyılın sonunda IV Şarl’ın himayesinde birçok gitarist yetişir Gelmiş geçmiş en büyük gitar ustalarından birinin Niccolo Paganini olduğu söylenir Bu çalgıyı kemanı kadar ustalıkla çalmasının yanı sıra, eserlerini bestelerken dizinin üzerinden hiç eksik etmediğinden söz edilir

Bu arada Shubert, Berlioz, Diabelli, Gragnani, Carulli, Carcassi, Coste gibi bestecilerin ilgisini çeken gitar, onların dab u çalgı için eserler yazmasına neden olmuştur 1778 – 1830 yılları arasında yaşayan Fernando Sor ise aynı dönemde İspanya’da yetişen en önemli gitar ustasıdır Fernando Sor’un, öğrencisi olarak pek çok guitarist yetiştirmesinin yanı sıra, yazdığı sonatlar, varyasyonlar, fanteziler ve etütleri bugün bile birçok gitaristin dağarcığının baş köşesinde yer alır Besteci, gitarı altı telli yaparak bugünkü gitarın temelini atar İspanya’da, Sor’dan sonra Dionisia Aguada gibi bir gitar ustası yetişir Daha sonra yine aynı dönemde İtalya’da özellikle Beethoven’ın hayranlığını kazanan Mauro Giuliani (1781-1828) ismine rastlarız

19 yüzyılda gitarda, sesin artmasını sağlayan değişiklikler yapıldı Gövdesi genişletildi, derinliği azaltıldı, göğüs kapağı iyice inceltildi Gövdenin içine göğüs kapağını desteklemek için konan enine çıtaların yerini, ses deliğinin altına yelpaze gibi açılan ışınsal çıtalar aldı Eskiden ahşap bir takozun içine saplanan sapı, tellerin germesine karşın ek bir dayanak oluşturacak gibi, gövdenin içine doğru biraz giren bir pabuç ya da çıkma kol biçimine getirilerek arkaya tutkallandı

19 yüzyıl boyunca İspanya’da birçok usta gitarist yetişir Bunlar arasında Sor, Cano, Huartas, Tostado, Aquado, Fossa başlıca isimlerdir Yüzyılın ikinci yarısında çağdaş gitar ekolünün kurucusu olarak nitelenen, Bach, ve Beethoven’ın eserlerinden gitar için yaptığı düzenlemelerle tanınan Valenciya’lı gitarist-besteci Francisco Tarrega adına rastlarız Andres Segovia, Emilio Pujol, Miguel Llobet, Regino Sainz de la Maza, Alirio Diaz ve Narciso Yepes O’nu izlerler İngiltere’de ise, Julian Bream ve John Williams gibi gitaristler de aynı paralleled devam ederler Alirio Diaz’ın önerisi üzerine Andres Segovia’nın gitarda ilk kez naylon tel kullanmasının yanı sıra en önemli misyonu; o yıllarda daha çok Amerika’da folk müzik, Avrupa’da ise türkü eşlikçisi olarak görülen gitarı, Klasik Gitar olarak tüm dünyaya tanıtmaktır Ayrıca üstün virtüözitesiyle de çalgısını sevdiren ve geliştiren bir sanatçıdır Segovia ’nın öğrencisi olan Alirio Diaz (1923) ise ünlü bir yorumcu olarak bütün dünyaya adını duyururken, özellikle Türkiye’de verdiği konserlerle ülkemizde gitarın tanııınmasında büyük katkıda bulunmuş, halen de bu katkısını bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de sürdürmektedir

Andres Segoiva gitarı, konser salonlarına sokarak Amerka’dan Arjantin’e ve Uruguay’a kadar uzanan turneleriyle hem enstrümana hem de solistlere büyük saygınlık kazandırırken, gitarı 20 yüzyılda evrenselliğe ulaştırdı

Segovia, Tarrega, Llobet, Pujol, Anido, Prat, Diaz, Bream, Williams gibi sanatçıların ünlü ve büyük eserleri gitar için düzenleyerek dağarı genişletme çabalarına artık Castenuovo Tedesco, Roussel, Mompou, Villa-Lobos, Ohana, Britten, Henze, Torroba, Rodrigo, Hallfter, Berio, Turina, Falla, Takemitsu, Ponce, Bennett, Berkeley, Walton, Martin, Davies, Tippett, Dodgson, Arnold, Brindle, Lauro, Poulene vb gibi özgür eserler yazan besteciler eklenir