Canlılığın Temel Birimi Hücre İle İlgili Bilgiler

Canlılığın Temel Birimi: Hücre İle İlgili Bilgiler

Canlıları cansızlardan ayırt ederken canlıların hücrelerden yapıldığını daha önce belirtmiştik Bu bölümde hücre yapısı ve özelliklerinden bahsedi-lecektir Hücre, yaşama ve çoğalma yeteneğine sahip en küçük birimdir Hücreler çıplak gözle görülemezler ancak yumurta, Acetabularia vs gibi ba-zı canlılar tek iri hücreden oluşmuştur Çevremizde gördüğümüz her canlı hücrelerden oluşur İnsan, yaşamının ilk evrelerinde tek hücreden ibarettir Daha sonra geliştikçe milyarlarcası bir arada olan hücre topluluğundan mey-dana gelir

Hücre, ilk kez 1665 yılında bir İngiliz bilim adamı olan Robert Hooke tarafından incelenmiştir Hooke şişe mantarından aldığı kesiti mik-roskop altında incelemiş ve gördüğü odacıklara hücre anlamına gelen "cellula" adını vermiştir 1838 yılında Alman bilim adamları Theodor Schwann ve Matthias J Schleiden, o güne kadar bilinenlere dayanarak hüc-re teorisini ortaya atmışlardır Bu teoriye göre "bütün organizmalar hücreler-den yapılmıştır" Hücrelerin bölünerek yeni hücre oluşturması ilk kez Rudolf Virchow tarafından 1855'de izlenmiştir 1930 yılında elektron mikroskobu-nun keşfedilmesinden sonra, hücrenin ayrıntılı yapısını gözlemek ve hücre-deki yapıların görevini anlamak mümkün olmuştur Bugünkü bilgilerimize dayanarak hücre teorisini özet olarak şu şekilde açıklayabiliriz:

1 Bütün canlılar hücrelerden oluşmuşlardır Canlılığın devam etmesi hücrede oluşan kimyasal reaksiyonlara bağlıdır

2 Hücreler kendilerinden önce yaşayan hücrelerden oluşurlar

3 Hücre içinde oluşan kimyasal reaksiyonlar, hücre içinde belli gö-revleri yapmak üzere bir arada bulunan özelleşmiş yapılara (mitokondri, kloroplast ve çekirdek, gibi) bağlıdır

4 Bütün canlı hücrelerin temel benzerliği, hücrelerde benzer kimyasal reaksiyonların olmasıdır

Hücrenin Şekli ve Büyüklüğü

Yaşamın en basit şekli hücredir Hayvan ve bitkilerin hücre ve şekil-leri temel yapılar hariç farklılıklar gösterir Hücrenin şekli ve büyüklüğü, gö-revine ve kalıtsal özelliklerine bağlıdır Bu yüzden hücreler canlıdan canlıya ve canlıda yaptıkları işe göre şekil bakımından farklılıklar gösterirler Ge-nelde hücreler şekil bakımından sabittirler Ancak bazı özel durumlarda gö-revlerinden dolayı şekil değişikliği görülebilir Örneğin; Amip ve akyuvar-larda olduğu gibi şekil değişikliği görülebilmektedir

Hücreler büyüklük bakımından farklılıklar göstermektedir Boyları 0,2 - 0,5 mikron çapında olan bakteri ve parazit bir hücreliler olduğu gibi, çapla-rı 10 mikrondan fazla olup evrilmiş hücrelerde vardır Böyle evrilmiş yapıla-rın sitoplazmalarında birçok organel bulunur Memelilerdeki vücut hücreleri ve bazı ileri yapılı bitki hücreleri buna örnektir