Mitoz Sonucu Oluşan Yeni Hücre Sayısına Ne Denir

Mitoz sonucu oluşan yeni hücre sayısına ne denir?

Mitoz Bölünme (Aynı Hücreler Oluşturan Bölünme) :

Bütün canlılarda 2n kromozomlu vücut hücrelerinde görülen ve bir hücreden iki hücre oluşturan bölünme şekline mitoz bölünme denir

a) Mitoz Bölünmenin Özellikleri :

1- Bütün canlılarda görülür

2- 2n kromozomlu vücut hücrelerinde görülür

3- 2n kromozomlu bir hücreden 2n kromozomlu iki hücre oluşur

4- Bölünme sonucu oluşan iki hücre aynı kalıtsal bilgiye (DNA’ya) yani kromozom yapısına sahiptir ve birbirinin tıpa tıp aynısıdır

5- Yaşam boyu devam eder (Zigotun oluşumundan, ölüme kadar devam eder)

6- Bölünme sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı değişmez, sabit kalır

7- Tek hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde büyümeyi, gelişmeyi, yıpranan dokuların onarılmasını ve ölen hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasını sağlar

8- Tür içinde çeşitlilik oluşturmadan (kalıtsal özellikleri değiştirmeden) türün devamını sağlar

9- Mitoz bölünme başlamadan önce hücre bölünmeye hazırlık dönemi (interfaz) geçirir

10- Çekirdek bölünmesi (karyokinez) ve sitoplâzma bölünmesi (sitokinez) olarak iki aşamada gerçekleşir

b) Mitoz Bölünmenin Aşamaları :

Mitoz bölünme, birbirini takip eden çekirdek bölünmesi ve sitoplâzma bölünmesi olarak iki aşamada gerçekleşir Hücre bölünmeye başlamadan önce (iki mitoz bölünme arasında) bölünmeye hazırlık dönemi geçirir (Bu döneme interfaz denir İnterfaz safhası, mitoz bölünmenin safhalarından değildir)

Bölünmeye hazırlık döneminde (İnterfaz Döneminde) :

1- Hücre büyür ve bölünme büyüklüğüne ulaşır

2- Hücredeki kalıtsal (genetik) madde iki katına çıkar, (DNA yani) kromozomlar kendini eşler, bir kromozomdan iki(kardeş = homolog) kromatit oluşur

3- Yaşamsal faaliyetler hızlanır (ATP, mRNA, tRNA, rRNA, protein sentezi gibi)

4- Sentrozom kendini eşleyerek sentriolleri oluşturur (Sentrioller kendini eşler)

1- Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez) :

Hücredeki, canlının kalıtsal özelliklerini taşıyan kalıtsal yapının yani kromozomların (DNA’nın) ikiye ayrılmasını sağlayan bölünmeye çekirdek bölünmesi denir Çekirdek bölünmesi bitki ve hayvan hücrelerinde aynı şekilde gerçekleşir

Çekirdek bölünmesi birbirini takip eden (profaz, metafaz, anafaz, telofaz olmak üzere) dört safhada (bölümde=dönemde=evrede) gerçekleşir

I Safha (I-Profaz) :

1- Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluştururlar

2- Kromozomlar (iki kromatitli yapı) boyuna bölünerek kardeş (Homolog) kromatitleri oluşturur

3- [Sentrioller zıt kutuplara çekilir ve aralarında iğ iplikleri oluşur]

4- [Kromatitler birbirlerine bağlanır Kromatitlerin birbirlerine bağlandığı noktaya sentromer denir]

5- [Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar (kaybolur)]

II Safha (II-Metafaz) :

1- Kromozomlar, (sentromerlerinden iğ ipliklerine tutunur ve) hücrenin ekvator düzlemine dizilirler

2- Kromozomları oluşturan kromatitler ikiye ayrılır

[Kromozomların sentromerleri ikiye bölünür ve kromatitler birbirlerinden tamamen ayrılır]

3- [Ayrılan kromatitler sentromerlerinden iğ ipliklerine tutunur]

4- [Erimeye başlayan çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur]

III Safha (III-Anafaz) :

1- (İğ iplikleri kısalır ve) Ayrılan (homolog=eş) kromatitler zıt kutuplara çekilir

2- Zıt kutuplara çekilen (kardeş) kromatitlere kromozom denir

3- [Kardeş kromatitler (kromozomlar) kutuplara ulaştığı anda anafaz tamamlanır][

IV Safha (IV-Telofaz) :

1- Zıt kutuplara çekilen kromozomlar (kromatitler) incelip uzayarak kromatin iplikleri oluşturur

2- Çekirdek bölünmesi tamamlanır ve aynı kalıtsal bilgiye sahip yani aynı kromozomlara sahip iki çekirdek oluşur

3- Sitoplâzma bölünmesi başlar

4- [İğ iplikleri kaybolur]

5- [Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur]

6- [Profazın tam tersi şeklinde gerçekleşir]

2- Sitoplâzma Bölünmesi (Sitokinez) :

Sitoplâzmanın ikiye ayrılmasını sağlayan bölünmedir Çekirdek bölünmesi (telofazda) tamamlandıktan sonra sitoplâzma bölünmesi başlar

Çekirdek bölünmesi bitki ve hayvan hücrelerinde aynı şekilde gerçekleşirken sitoplâzma bölünmesi farklı şekilde gerçekleşir

Hayvan hücrelerinde, sitoplâzma bölünmesi boğumlanma ile gerçekleşir Çekirdek bölünmesinin üçüncü (anafaz) evresinde hücre ortadan boğumlanmaya başlar, (telofaz)dördüncü evrenin sonunda ise boğumlanma tamamlanınca sitoplâzma bölünmesi tamamlanmış olur

Bitki hücrelerinde sitoplâzma bölünmesi orta lamel (ara plak = ara bölme = ekvatoral plak) oluşması sayesinde gerçekleşir Çekirdek bölünmesinin dördüncü (telofaz) evresi sonunda hücrenin orta kısmında orta lamel oluşur, orta lamel kenarlara doğru uzar ve sitoplâzma bölünmesi gerçekleşir Sitoplâzma bölünmesi sonucu hücre zarı ve hücre çeperi oluşur (Orta lamel kalınlaşır, iki yanında hücre duvarı ve hücre zarı oluşur)

NOT : 1- Mitoz bölünme sonucu hücre sayısı artar, kromozom sayısı sabit kalır

2- Mitoz bölünme zigotun oluşumu ile başlar ve ölüme kadar devam eder

3- Mitoz bölünmede çekirdek bölünmesinden sonra sitoplâzma bölünmesi gerçekleşmezse çok çekirdekli hücreler oluşur Çizgili kas hücreleri çok çekirdekli hücrelerdir

4- Mitoz bölünme sonucu oluşan hücreler ancak belli olgunluğa (bölünebilme büyüklüğüne) ulaştıktan sonra tekrar mitoz bölünme gerçekleştirebilirler

5- Mitoz bölünme sonucu oluşacak hücre sayısı 2n formülü ile bulunur Bu formülde n, bölünme sayısıdır

6- Mitoz bölünme, eşeysiz üremenin temelini oluşturur

7- İnsanlarda mitoz bölünme farklı hızlarda gerçekleşir

• 20 – 25 yaşlarına kadar, embriyo ve çocukluk döneminde mitoz bölünme hızlı gerçekleşir Mitoz bölünme sonucu üretilen hücre sayısı, ölen hücre sayısından fazla olur ve bu nedenle bu yaşlara kadar büyüme gerçekleşebilir

• 40 – 45 yaşlarına kadar mitoz bölünme hızı azalır (yavaşlar) Mitoz bölünme sonucu üretilen hücre sayısı ile ölen hücre sayısı birbirine yakındır ve bu nedenle bu dönemlerde büyüme gerçekleşmez

• 40 – 45 yaşlarından sonra mitoz bölünme hızı daha da azalır (yavaşlar) Mitoz bölünme sonucu üretilen hücre sayısı, ölen hücre sayısından daha azdır Bu nedenle bu dönemlerde buruşukluk, yaralarda geç iyileşme, kamburluk, saç beyazlaması, ciltte lekelenmeler oluşur

8- Bitki ve hayvan hücrelerinde mitoz bölünmenin üç önemli farklılığı vardır Bunlar;

1- Bitki hücrelerinde sitoplâzma bölünmesi orta lamel oluşumu ile hayvan hücrelerinde ise boğumlanma ile gerçekleşir

2- Hayvan hücrelerinde iğ ipliklerinin oluşmasını sentrioller, bitki hücrelerinde ise kutup başlıkları saplar (Kutup başlıkları, sitoplâzmadaki proteinlerden oluşur)

3- Hayvan hücrelerinde sentrozom eşlemesi görülürken bitki hücrelerinde görülmez