İnsanın Psikolojik Savunma Sistemleri

İnsanın psikolojik savunma sistemleri

Birincil (yemek, uyku, barınma, cinsellik…) ve ikincil (başarı, statü…) olmak üzere pek çok güdüye sahip olduğumuzu ve her güdünün, tatmin edilmediğinde organizmaya psikolojik ya da fizyolojik olarak bir şekilde zarar verdiğini düşünecek olursak kendimizi bu zarardan koruyabilmek adına savunmaya geçtiğimizi ve belli mekanizmaları devreye soktuğumuzu söyleyebiliriz "Savunma Mekanizmaları" olarak adlandırılan bu istemsiz davranışlar günlük hayat içerisinde farkında olmaksızın kendini herhangi bir anda gösterebilir Psikoloji literatürüne baktığımızda, psikolojik savunma sistemleri hakkında en detaylı kuramı Freud’un oluşturduğunu görüyoruz Bugün, Freud’un düşünce okuluna bağlı olmasalar da pek çok düşünce sistemi, analitik kuramda adı geçen bu savunma sistemlerine göndermeler ve yorumlar yapmaya devam ediyor Bu nedenle de psikolojik savunma sistemlerini sıralarken Freud’un kuramını temel almak yanlış olmayacaktır

Mekanizmaları sıralamadan önce adı geçen savunmaların, kuramın hangi noktasında asılı olduğunu belirtmekte fayda var Böylece bu sistemlerin işlevi de zihnimizde daha bir anlam kazanabilir Biliyoruz ki Freud, cinsellik ve şiddet olmak üzere iki temel güdüye sahip olduğumuzu düşünüyor Bu iki temel güdü, kişiliğimizin "id" yapısını oluşturuyor Haz prensibiyle işleyen id, sürekli olarak tatmin arıyor Sosyal çevre ve kültürün neyin kötü neyin yanlış olduğuna dair üzerimize yaptığı baskıysa kişiliğimizin "süper ego" yapısıyla hayat buluyor Son yapı olan ego, işte bu temel güdülerimizle kültürel elemanlar arasında bir köprü görevi görüyor ve id'i sosyal açıdan kabul görecek yollarla tatmin etmeye çalışıyor Bu zor görevi başarırken ise sıralayacağımız savunma mekanizmalarını araç olarak kullanıyor:

1)Bastırma:

Freud’un savunma sistemlerinin çekirdeğinde yer alan bastırma mekanizmasında kişi, kendisini tehdit eden herhangi bir uyaranı ya da hayatına giren ve ona travmatik deneyimler yaşatan herhangi birini tamamen unutabiliyor

Örn: Fobiler Kişi sebepsiz bir korku duysa da bu korkunun çıkış kaynağını hatırlamıyor

2)Reddetme:

Reddetmede kişi, bastırmanın aksine gerçeğe dair herhangi bir bilince sahip olsa da kaygı yaratan uyaranın varlığını reddederek yok sayıyor

Örn: Sınav sonuçları açıklandı ve kötü bir not alındı diyelim Bu kötü notun alınmış olmadığını varsayarak, öğretmenin puanları toplarken bir yanlışlık yapmış olduğunu düşünme

3)Yöneltme:

Kişi kabul görmesi güç bir içtepiyi başka bir uyarana yöneltiyor

Örn: İş yerinde patronla bir gerginlik yaşayıp siniri eve döndükten sonra, eşten çıkarma

4)Olayları entelektüelleştirme:

Kişi herhangi bir olayın duygusal yönünü görmezlikten gelerek, onun entelektüel açıdan göze çarpan özelliklerine odaklanıyor

Örn: Herhangi bir yakının kaybında, üzüntü ve yas duyulacağına cenaze töreninin detaylarına takılma

5)Yansıtma:

İçsel bir gerçeğin yarattığı kaygı nedeniyle, kişi kişisel etmenlerle ilgili bir durumu dışarıdaki bir uyarana bağlıyor

Örn: Herhangi biriyle tartışılırken kaybediliyorsa tartışmada haksız düşmemek adına karşıdakinin "akılsız" olduğunu söyleme

6)Mantık çıkarımları:

Olayların gerçek nedenlerinden farklı mantık çıkarımları yapılıyor

Örn: Hoşlandığı kadın tarafından reddedilen bir adamın "Zaten yeterince iyi değildi" gibi bir çıkarımda bulunması

7) Tepki oluşturma:

Tepki oluşturma mekanizmasında kişi, istenmeyen düşünce ve davranışları reddetmekle kalmayıp, kendisinin bu düşünce ve davranışları sergileyen gruptan olmadığına inandırıyor

Örn: Herhangi bir arkadaşından nefret eden bir kişi, ona aşırı sevgi gösterilerinde bulunuyor olabilir

8) Geri çekilme:

Kişi geçmişte kendisini güvende hissettiği bir gelişimsel döneme geri dönüyor

Örn: Yaşça büyük bir çocuğun stresli olduğu bir dönemde tekrar yatağını ıslatmaya başlaması

9) Süblimasyon:

Saldırganlığın ardında yatan itici kuvvet olarak görülüyor

Örn: Bir gencin içindeki saldırganlık duygularını amerikan futbolu oynayarak boşaltması