Lidyalıların Kalıntıları Ve Görüntüleri

lidyalıların kalıntıları ve görüntüleri

Kökenleri konusunda kesin birşey söylenilemeyen Lidyalılar'ın oturdukları yerlere MÖ 2 Bin yıldan önce geldikleri bilim adamlarının ortak görüşüdür Dilleri nedeniyle Hint-Avrupa kökenli oldukları düşünülmektedir Sonraları Lidce konuşan bu halk kütlesinin MÖ 2000 ya da daha erken bir tarihte Hititler'den ayrıldığı sanılır Buna karşılık Lidya'da hiç olmazsa Kalkolitik çağdan başlayarak yerli bir halk kitlesinin oturduğu kesindir Lidyalı'lar yerli halkla kaynaşmış gibidir Herodotos'tan öğreniyoruz ki r0;Yunanlıların Lydia diye bildikleri ülkede eskiden ,Maionlar adında, Lidlerden farklı, ama onlara tümüyle yabancı olmayan başka bir halk yaşardı Lidler, Maionları yenip topraklarını alınca onlar da ya denizi geçip batıya kaçtılar ya da kalıp yenenlere boyun eğdiler
MÖ 7yy'ın ilk yarısı içinde birdenbire parlayan Lidya krallığı, Önasya dünyasının en ilginç kültürlerinden biridir Bu krallık ne tam anlamıyla doğulu, ne de tam anlamıyla batılı devletlere benzer; her iki bloğun siyasal ve kültürel etkilerinden oluşmuş yeni bir Anadolu Krallığıdır
Kaynaklara göre Lidya'da üç ayrı sülale hüküm sürmüştür: Atyadlar, Heraklidler(Tylonidler) ve Mermnadlar
Herodotos'a göre Atyadlar sülalesi Atys'in oğlu Lydos ile başlar fakat Lydos'tan sonra kralların sıraları ve hatta adları bile kesin değildir Bu da 2bin yılın ikinci yarısı içinde yaşanmış olması gereken Atyad sülalesi krallarının gerçekte var olmadığı, tüm eski çağ toplumlarındaki gibi, Lidyalılar'ın çok eski bir geçmişe sahip olma istedikleri sonucunda ortaya çıktığı fikrinin oluşmasına neden olmuştur Ama bu hanedana ait bir kral adı r16;Meles' Hitit kayıtlarında geçmektedir
Sardes'te yapılan kazılar Son Tunç Çağı'nda (MÖ 1400-1200) Lidyalılar'ın, Yunanistan'dan gelip Batı Anadolu'ya yerleşen Mikenlerle ticaret yaptıklarını ortaya çıkarmıştır Ayrıca Hitit arşivlerine göre Hitit İmparatoru Tudhaliya IV (MÖ 1250-1220) r0;Assuwa Konfederasyonur1; adıyla birleşerek kendine karşı gelen bir takım devletlere sefer yapmış, bu ülkeleri yıkıma uğratmıştır Nitekim arkeolojik kazılar 2bin yılın sonlarında bir düşman güç tarafından yakılıp yıkıldığını göstermiştir
Atyadlar'ı izleyen Heraklidler sülalesi Lidya'da 505 yıl egemen olmuştur Başlangıcı MÖ 1192 yıllarına uzanır Bu tarih yeni Hint-Avrupa kabilelerinin Boğazlar yoluyla Anadolu'ya göç ettikleri ve Büyük Hitit İmpartorluğu'nun ortadan kalktığı yıllardır Bu sülaleye Grekler'ce tanrı Herakles'le ilişkiye getirelerek r0;Heraklidlerr1;, Lidyalılarca kahramanları Tylos ya da Tylon'un adından r0;Tylonidlerr1; adı verilmiştir Tylon'un Batı Anadolu'ya yeni gelen Hint-Avrupa'lı Thraklar'ın bir boyunca getirilmiş olması olasıdır Heraklidlerin daha önce bahsettiğimiz Maionlar'a eşitliği ve Demir Çağı'nın başlarında Sardes'e r0;Hyder1;, ülkeye de r0;Maioniar1; adını verdikleri öne sürülmüştür Çünkü son Heraklid kralı Kandavles'in adının Maionca olduğu kabul edilmektedir Ayrıca MÖ 1000 yıllarında Maionia denilen Lidya' da çanak-çömlekçilikte yeni bir boyalı geometrik biçim meydana gelmiştir ve bu Demir Çağ Lidyasında yüksek bir kültür ve artistik faaliyet olduğunun kanıtıdır
Daha sonra Mermnadlar denen hanedanın ilk kralı Gyges'in MÖ 685 yılında Lidya tahtına çıkışıyla ilgili oldukça heyecanlı asıl öykü başlar Karısının güzelliğine hayranlığını kanıtlama derdindeki Kandavles'in kuşkulu dostu Gyges'e yatmaya hazırlanan karısını gizlice seyrettirmesi ve çok kızan Kraliçe'nin kocasını öldürsün diye Gyges'ı gizliden gizliye zorlamasıyla Gyges Kandavles'i öldürür ve kraliçeyle evlenerek tahta geçer Böylece 141 yıl sürecek olan Mermnad egemenliği başlar Lidyalılar eski Önasya' da birinci derecede önem kazandılar ve özgün eserler yarattılar (MÖ 587-546) sırayla Gyges, Ardys, Sadyattes, Alyattes ve Kroisos Lidya devletini yönettiler Bu dönemde Lidya'nın zenginleşmesi ve güçlenmesi de altın madeninin bulunması, işlenmesi ve ticaretin yapılması çok önemli bir faktördür Bu saydığımız kralların ilk adımda, güç politikasının silahı olarak ekonomik kaynakları kullandıkları sanılır Ilk sikkelerin ortaya çıkışının asker ücretlerinin ödenmesiyyle ilgili olduğu bile düşünebilir
Gyges tarihe geçince Yunan kentlerine karşı askeri girişimlerde bulundu ve kuzeyden gelen Kimmer tehlikesiyle uğraştı Ve onları yenilgiye uğrattı Fakat ikinci Kimmer saldırısına dayanamayacak Sardes'in yııkımıyla sonuçlanan savaşta öldü Bu dönemde Yunanistan'la ticaret ilişkileri çok gelişmiştir
Gyges'ten sonra gelen krallar döneminde de Kimmer akınları devam etti Fakat bunlara karşı Lidya devleti çok iyi direndi ve bu da ekonomisinin ne denli güçlü olduğunu gösterir Yine Gyges'ten sonra gelen krallar Yunan kent devletlerine saldırılar düzenlediler Alyattes Lidya tarihinin en büyük kişisi ve Mermnad hanedanının en etkin kralıdır Batı And kıyılarını ele geçirdi ve Batı And'ın kuzey kuzey kısmını elinde bulunduran Kimmerleri Kızılırmak'ın ötesine sürdü ve bu sayede LidyaKrallığı'nın gücü yeni boyutlara ulaştıKuzeyli barbarlardan zara görüp zayıflayan Phrygia Lidya'ya bağlandıBu dönemin önemli olaylarından biri de nedeni pek bilinmeyen Lidya-Med savaşıdır Sonuçta Kızılırmak her iki devlet arasına sınır kabul edildi Alyattes Lidyalılar'la Grekler arasındaki ilişkilere çok değer verdi; Miletos'ta iki tapınak inşa ettirdi; Delphi'deki kehanet merkezine armağanlar yolladı; Korint tiranı Periandros ile dostluk ilişkileri kurdu Bu kraldan itibaren Grek etkisi açık bir şekilde görülmeye başlar, Hellenleşme bunu izleyen döemlerde büyük bir hıız gösterir
MÖ 560 yılında oğlu Kroisos başa geçti ve babasından devraldığı güçlü ve zengin devlet sayesinde ününü tüm eski çağ dünyasına duyurdu İçerdeki taht kavgasını sona erdirdikten sonra Ephesos' a yöneldi ve tüm Grek kentlerine egemen oldu Ephesos r16;taki Artemis tapınağını tekrardan inşa ettirdi Kroisos döneminde Lİdya devleti zenginliğinin ve kültürel gelişiminin doruğuna ulaştı Dillere destan zenginliği kaynağını bağlı bölgelerden alınan haraçlar, ticari gelirler ve ülkenin doğal zenginliklerinden alıyordu MÖ 6yy'ın ortalarında beliren Pers tehlikesini gören ve önlemler alan Kroisos Sardes yakınlarına gelen Pers ordusuyla karşılaştı ve yenildi Sonuçta İranlılar tüm Anadolu'ya hakim oldular ve Lidya devleti tarih sahnesinden silindi