Dendrokronolojik Analiz

Dendrokronolojik Analiz

Cornell Universitesi'nin Ege Dendrokronolojisi Laboratuvari Ege, Balkanlar, ve Dogu Akdeniz arkeolojik yörelerinden odun ve odun kömürlerinin analizini yürütür Dogu Mesopotamya ve kuzeyde Kirim ve Kafkasya yörelerini içerebilecegimizi henüz bilemiyoruz Elimizde Türkiyenin tarih öncesinin Neolitik dönemine kadar birçok dönemi temsil eden örnekler vardir Ekim 1999'a kadar gelistirmis bulundugumuz kronoloji 6500 yildan fazlasini içermektedir

İyi Örnek Nasıl Belirlenir?

Genellikle meşe, çam, lâdin, gürgen, ardıç, veya sedir örneklerinin 50 veya fazla yıllık halkası olanları, sağlam kronolojisi belirlenmiş döneme rastlarlarsa, tarihlenebilirler Mükemmel örnekler 100 veya fazla halkasi olanlardir Örnegin büyüklügü degil, halka sayisi önemlidir Örnegin, Türkiyenin Orta Tunç Çagi'na rastlayan (Kültepe ve Acemhöyük), Çevresi 40sm, ve 250'den 430'a kadar çemberi olan yanik temel tomruklari elimizdedir; ayni kazidan ele geçirdigimiz diger örneklerin yalniz 4 santimetrelik çap ve sadece 150 yillik halkalari olmalarina ragmen tarihlenmesi de mümkündür Eger sizler kazi yöneticileri olarak, yillik halkalar konusunda, kazi sirasinda karar veremiyecek durumda iseniz, kazi yörenizde veya laboratuvarimizda halka sayimini yapabiliriz Yanmis ve yanmamis odunlarin ölçümünü de yapabiliriz (yanik odunlarin avantaji çürümemelerindedir) Akilda tutulmasi gereken nokta birçok örnegin birkaç örnekten çok daha iyi sonuç verdikleridir Mümkün oldugunda her tomruktan bir örnek almak isteriz

Örnek Nasıl Alınır?

1 İyi durumdaki yanmamis tomruklarinin kazi esnasinda çevreleri iple sarilir ve bir kesit alinir Kesiti çevreleyen ipler yapiskan bantla bir daha sarilir Bu, kesitin dagilmasini önler Normal bir arkeolojik buluntu gibi açikça etiketlenir Her düsen halka ile bir yilin kaybedildigi unutulmamalidir!

2 Karbonize veya yari karbonize örnekler için, ip sarilmasi en iyi stabilizasyon metodudur Her odun kömürü parçasi iple koruyucu bir ambalaj içinde bulundurulmalidir Aksi taktirde, örnek halka kaybedebilir veya parçalanabilir Örnek, naylon torbaya koyulmali ve açikça etiketlenmelidir Parçanin daha iyi korunabilmesi için pamukla çevrelenmesi gerekir, bu islem Cornell Laboratuvarina gönderilecek örnekler için özellikle gereklidir Kazi sirasinda tomruga rastlandiginda ortaya çikarilan kismin etrafi temizlenmeli ve tomruk derhal iple sarilmalidir Sarilmis kisim elle kirilip tomruktan ayirilmali ve derhal naylon torbaya konulmalidir Örnekler günesten korunmalidir

3 Sualtindan ve çamurdan çikarilan çok nemli örneklerin kurutulmamasi sarttir Böyle bir tomruktan kesilen parçanin derhal naylon torbaya konulmasi ve torbanin agzi bantla kapatilip hava ile irtibatinin kesilmesi gerekir Torbalar sabit mürekkeple etiketlenmeli ve serin yerde bulundurulmalidir

4 Yerinden oynatilmamasi gereken odun parçalarindan (mesela Gordiyon'daki Midas Tümülüsün'deki ahsaplar gibi) artim burgusu kullanarak 9 milimetre çapinda kalem alabiliriz Bu sayede odunlara zarar vermemek mümkündür Ekibimiz bu hizmeti en iyi sekilde verecek durumdadir Fakat kesitler her zaman için kalemlerden daha iyi ölçüm verir

Örnek Nasıl Gönderilir?

Örnekler su Adrese Gönderilmelidir:

Prof Peter Ian Kuniholm

Aegean Dendrochronology Project

B-48 Goldwin Smith Hall

Cornell University

Ithaca NY 14853-3201

Laboratuvar telefonu: USA 1-607/255-8650

Fax numerasi: 1-607/255-0566

e-mail: peter@dendromailcornelledu

Örnekler özenle ambalajlanip gönderilmelidir Yaz kazi sezonu sirasinda ekibimizin kazi yöresine gelip örnekleri toplamasi randevu ile saplanabilir

NOT: Etiketlerin elden geldigince detayli olmasi ve malûmatin buluntu yerini içermesi çok önemlidir Mümkünse bir planin eklenmesi çok yardimci olacaktir

Dendrokronoloji (Yunanca δένδρον déndron = ağaç, χρόνος chrónos = zaman), köklerinden oluşmakta ve ağaç halkaları ile tarihleme yapma yöntemi anlamına gelmektedir

Dendrokronoloji, çeşitli devirlere ait ağaçlardan alınan kesitlerde görülen yaş halkalarının çakıştırılması ile gittikçe eskiye doğru giden bir halkalar çizelgesi yapılması ilkelerine dayanır Örneğin, 1960 yılnda kesilen bir ağaçta 200 yaş halkası bulduğumuzu varsayalım Bu bize, ağacın 1760 yılında büyümeğe başladığını gösterir Halkaların kalınlık ve incelikleri ise, bu 200 yıllık süre meydana gelen iklim değişikliklerini belirtir Bu ağacın kesitindeki halkaları bir şerit halinde kağıda aktardıktan sonra, oldukça eski bir yapıdan, örneğin, bir camideki hatıllardan bir örnek aldığımızı düşünelim 100 halkalık bu örneğin yaş halkalarını da bir şeride işleyelim, iki şeridi altalta koyu, her ikisine tümüyle aynı olan, yani çakışan bir kısım bulana kadar karşılaştıralım Eğer bir çakışma noktası varsa ve bu cami hatılının dış halkaları ile 1960 yılında kesilmiş ağacın içi halkaları arasında 50 halkalık, yani 50 yıllık bir kesimde ise, cami hatılında kullanılan ağacın 1810 yılında kesilmiş olduğu ortaya çıkar 100 halkalık olduğu için bu ağacın 1710 yılında büyümeğe başladığında bulunmuş olur Her bölge için bu yaş halkaları şeritleri hazırlanır ve hep daha eskiye giden, çakışan örnekler toplananbilirse, Dendrokronoloji, Radyokarbon metodundan daha kesin bir kronoloji verebilir