Ali Haydar Efendi - Kimdir Kısaca Hayatı

ALİ HAYDAR EFENDİ;

Son devir Osmanlı hukuk alimi Gürcüzade Mehmed Emin Efendinin oğludur 1853 senesinde Batum’da doğdu 1935 senesinde İstanbul’da vefat etti

İlk tahsilini doğum yeri olan Batum’da gördükten sonra İstanbul’a geldi Hünkar imamı Hafız Reşid Efendiden okudu Medreset-ül-kudatı (Hukuk Fakültesini) birincilikle bitirdi Yirmi yedi yaşında Burdur kadılığına tayin edildi Daha sonra Uşak ve Denizli kadılıkları yaptı 1883’te İstinaf Mahkemesi azalığına, sonra Mekteb-i Hukuk-i Mecelle ve Usul-i Muhakemat-ı Hukukiyyenin ameliyat-ı tatbikiyyesi dersini okuttu İstanbul-Bidayet Mahkemesi İkinci Hukuk Dairesi başkanlığına tayin edildi Zamanla Bidayet Mahkemesi birinci reisliğine terfi ettirildi Ehliyetinden dolayı 1898 tarihinde İstinaf Mahkemesi hukuk kısmı reisi, 1900’de Temyiz Mahkemesi azası, 1907’de Temyiz-i Hukuk Dairesi reisi oldu 1911 tarihinde padişahın emri ile uzun müddet yaptığı ilmi çalışmalarının karşılığı olarak birinci rütbeden maarif nişanı aldı 1914 tarihinde Fetvahane-i ali eminliğinde bulundu Gayretli çalışmaları neticesinde padişahın emri ile haiz olduğu Osmanlı nişanı üçüncü rütbeden birinci rütbeye yükseltildi Kazaskerlik payesi ile ömrünün sonuna kadar adliye nazırlığında bulundu Soyadı kanunundan sonra Arsebuk soyadını aldı 1837’de doğup 1903’te vefat eden Büyük ve bu evliliklerinden dört erkek, üç kız çocuğu olmuştur Oğullarının ikisi kendisi gibi hukuk mesleğini seçmişlerdir

Eserleri:

Ali Haydar Efendinin en meşhur eseri, dört büyük cilt halinde birkaç kere basılmış ve Arapçaya da çevrilmiş olan Dürer-ül-Hükkam fi Şerh-i Mecellet-ül-Ahkam adlı Mecelle şerhidir Erazi Kanunu Şerhi ve Evkafta Muvadaa, Risale-i Mefkud ve İntikal Kanunu Şerhi gibi eserleri de vardır

ALİ HAYDAR EFENDİ (Büyük Nasuhizade);

Osmanlı hukuk alimi Rumeli eşrafından seraskerlik dairesi katiplerinden Pirlepeli Mehmed Numan Efendinin oğludur 1837 senesinde İstanbul’da doğdu 1903’te İstanbul’da vefat etti Mecelle şarihi Ali Haydar Efendiden ayırdedebilmek için bu zata “Büyük” lakabı verilmiştir

Küçük yaşta ilim tahsiline başlayan Ali Haydar Efendi, Fatih Camiinde Şeyh Mustafa Efendiden fıkıh ve tefsir okudu Bir taraftan da Rüşdiye tahsili gördü Tikveşli Yusuf Efendinin cami derslerine devam ederek icazetname (diploma) aldı Rüşdiye’den sonra, kadı yetiştirilmek için kurulan Muallimhane-i Nüvvab’ı birincilikle bitirdi Ayrıca Arab ve Fars edebiyatı ile astronomi ve biyoloji okudu Aynı mektepte fıkıh ve feraiz müderrisliği yaptı Sırasıyla, Bosna müfettişi hükkamlığı, Bosna, Tuna, İzmir kadılıkları, Tuna ve İzmir Divan-ı Temyiz başkanlığı, Meclis-i tedkikat-ı Şer’iyye ve Şuray-ı Devlet Tanzimat Daire üyeliği vazifelerinde bulundu 1884 senesinde Hukuk Mektebi Mecelle profesörlüğü yaptı 1885’te kurulan Meclis-i Kebir-i Maarif başkanlığına tayin edildi 1900’de Hukuk mektebindeki Mecelle dersini, Mecelle şarihi olan Ali Haydar Efendiye bırakarak, bu mektebin Usul-i fıkıh muallimliği ve Şarki Rumeli İslam cemaati nazırlığı yaptı 28 Kasım 1903’te Koska’daki evinde vefat etti Üsküdar’da büyük dedeleri Nasuhi Efendi Kabristanına defnedildi

Aldığı işi mükemmel yerine getiren, tevazu ve nezaket sahibi olan Ali Haydar Efendi, fesahat ve belagatta üstün idi Türk, Arap, İran edebiyatına vakıf olup, gazelleri vardır

Eserleri:

1) Romanya, Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ile Bosna-Hersek ve Karadağ’da bulunan Müslümanların mezheb durumlarına dair meşihat makamının emri üzerine yazdığı Risale; 2) Şarki Rumeli ile Bulgaristan’da bulunan İslam cemaatinin vakfiye işleriyle, müftileri ve cemaat meclisleri hakkında talimname; 3) Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye şerhi, 4) Hukuk Mektebinde okuttuğu Usul-i Fıkh