Aristofanes Hayatı Aristofanes Kimdir Aristofanes Hakkında Bilgi

Aristofanes'in olası görünümü



Aristofanes (Aristophanes), İsa'dan Önce 456 - 386 yılları arasında yaşamış bir komedya yazarıdır
Eski komedyanın en büyük yazarı olarak nitelendirilen Aristofanes, Aegina’da doğdu Babasının adı Philippos'dur Gençliğine dair kesinlik taşıyan bilgiler olmamakla birlikte günümüze ulaşamayan ilk oyunu "Bilgelerin Şöleni"nin İÖ 427’de oynandığı bilinmektedir Dolayısıyla, Aristofanes’in oyun yazarlığı döneminin, Perikles'in ölümünden (İÖ 429) sonraki döneme tekabül ettiği söylenebilir Yazar, Atina demokrasisinin en parlak dönemine yetişmiştir
Perikles'in ölümünden sonra başa geçenlerin çıkarcı ve ikiyüzlü davranışları, Aristofanes'in komedyalarında sık sık yerilir Özellikle Peloponnes Savaşları esnasında savaş çığırtkanlığı yapan kişiler, Aristofanes'in "Barış Üçlemesi" diye adlandırılan komedya eserlerinde alaya alınırlar Bu üçleme yazarın "Lysistrata" veya "Kadınlar Savaşı"(İÖ 411), "Barış"(İÖ 421), "Kömürcüler"(İÖ 425) adlı oyunlarından oluşmaktadır
Aristofanes geleneklere bağlı ve her yeniliğe tepki gösteren bir yazardı Düşüncelerinde tutucuydu Edebiyatta ve sanatta yapılan yenilikleri pek beğenmezdi Ona göre en iyi tragedya yazarı Aiskhylos’tur Oysa her yönüyle yeni olan Euripides’i tutmaz, komedyalarında onunla alay ederdi Yazarın tutumu Sophistlere ve doğal olarak Sokrates’e karşı da aynıydı; çünkü Aristofanes’in gözünde bunlar tehlikeli ihtilalcilerdi, gelenekleri yıkan, töreleri saymayan düşünürlerdi Tüm bunlara rağmen, İÖ 411'de yazdığı "Lysistrata" oyununda gerçekleşeceğini umduğu barışı tesis etme görevini kadınlara verir Bu durum, kadınların yurttaş bile sayılmadıkları Atina toplumu açısından önemli bir adımdır
Aristofanes’in günümüze ulaşmayan ikinci oyunu ise "Babilonyalılar"dır(İÖ 426) Bu oyun Atina’nın iç ve dış politikasını taşlayan bir eserdir Oyun, Dionysos şenliklerinde ve 3 kez de Lenaia bayramında oynanmıştır
Aristofanes, yapıtlarını koronun ve mimin önemini koruduğu dramatik dönemin sonlarında vermiştir Koroya yer vermeyen son oyunu da ("Plutos") kısa süren ve İÖ dördüncü yüzyıldan önce yerini Yeni Komedya’ya bırakan Orta Komedya’nın günümüze kalan tek örneği olarak bilinir
Aristofanes’in yapıtlarının günümüzde de önemini koruması, diyaloglarındaki yaratıcılığa, genellikle yerinde ve ölçülü kullanılan yergi öğesine bağlanabilir Özellikle Euripides’i alaya aldığı parodilerinin parlaklığının ve koro şarkılarının canlılığının yanı sıra barış, kadın-erkek ilişkileri, iktidara yergi gibi evrensel temaları ele alması, yapıtlarının geçerliliğini sağlayan diğer niteliklerdir Her şeyden çok kadın ile erkek arasındaki aşk temasını işler Oyunlarında para ve saygıdeğerlilik mutlu son için yeterli şartlardır

Yazarın Günümüze Ulaşan Oyunları
Günümüze ulaşan on bir metnin ilki "Akharnialılar"(İÖ 425), yazarın sergilenen üçüncü oyunuydu Bu eser Atina ve Sparta arasında yaşanan Peloponnesos Savaşlarını ele alıyordu Aristofanes bu eserinde oldukça kaba fırça vuruşlarıyla Kleon’u alaya alıyordu Bu oyun bir yıl sonra oynanan "Atlılar"ın (İÖ 424) bir önsözü niteliğindeydi
İÖ 423’te oynanan "Bulutlar" tragedya ve komedya eserlerinin yer aldığı yarışmada ancak üçüncülük aldı Aristofanes bu eseri kendisi de başarısız bulduğundan oyunu tekrar ele aldı Bu komedyada saldırılar Sokrates’e ve eğitim üzerine yöneltilmişti Oyunun sonu oldukça yıkıcı oldu Sokrates, tutuklanmasının ve ölüme mahkum edilmesinin en önemli etkenlerinden biri olarak bu komedyayı gösterdi
"Eşek Arıları" (İÖ 422) ise parayla tutulmuş ve yargı verme yetkisi olan jürileri keskin bir dille eleştiriyordu Jüri üyeleri kocaman iğneleri olan eşek arılarına benzetilmişti Oyundaki budala ihtiyarın adı Philokleon'dur (yani Kleon dostu), onu değiştirmeye çalışan oğlunu adı ise Bdelykleon'dur (yani Kleon düşmanı) Aristofanes bu eserinde, Kleon’a zenginlerin malına el koymasında yardım ediyorlar diye jüri üyelerini yeriyordu
"Barış" (İÖ 421) yarışmada ikinci ödülü aldı Bu eser Atina’nın Sparta ile savaşa son vermesini ve anlaşma yapılması gerektiğini savunan bir eserdi
İÖ 414 yılında oynanan ve Aristofanes’in en sevilen oyunlarından biri olan "Kuşlar", Kleon’dan sonra başa geçen Alkibiades’i konu alıyordu Bu oyunda savaş bitkini iki Atinalı yurttaş, cennetle yeryüzü arasında, gökyüzünde bir kent kurarlar Tanrılardan egemenliği çalıp kuşları evrenin efendileri yaparlar Kuşlar, kaba şakaları en az olan oyunudur
Bundan sonra Aristophanes’in savaşa karşı yazılmış ve çağımızda müzikali bile yapılmış Lysistrata’sı (İÖ 411) gelir Atina halkı tarafından çok sevilen ve ertesi yıl yine tekrarlanan Lysistrata savaşa son vermeyi zorunlu kılmak için erkeklerine aşk grevi yapan Atinalı ve Spartalı kadınların isteklerinde nasıl başarıya ulaştıklarını gösterir
Lysistrata’nın ikinci kez oynandığı ertesi yıl (İÖ 410) Euripides’e yeni bir saldırıyı getiren "Thesmophoria Şenliğini Kutlayan Kadınlar", Euripides’in "Helene" adlı oyununa bir parodi olarak yazılmış eğlenceli ve hafif bir eserdi Ancak yazarın Euripides’e daha büyük bir saldırısı "Kurbağalar" (İÖ 405) ile geldi
İÖ 393’te oynandığı sanılan "Kadınlar Halk Meclisinde" yazarın ilk oyunlarından çok farklıydı Atina demokrasisi gerilemeye başladığından siyasal taşlamaya girmek zorlaşmıştı; çünkü baskı başlamıştı Aristofanes bu eserinde kadın haklarını alaya aldı
Günümüze gelen on bir oyun metninden sonuncusu "Plutos"tur (İÖ 388) İyice gerileyen Atina devletinde eleştiri yok olduğundan, yazar bu oyununda ancak kinaye sanatına sığınabilmişti Bu oyunda parabasis, yani koronun doğrudan doğruya halkla konuşup yazarın düşüncelerini dile getirip yöneticileri suçladığı bölüm, yoktu Böylece eski komedya dönemi sona erdi ve yerini orta komedyaya bıraktı
Aristofanes, ayrıca, Platon'un "Şölen" adlı eserinde bir karakter olarak karşımıza çıkar Bu eserde Platon, aşkın kökeninin komik ve söylencesel açıklamalarını belirtir

Aristofanes'in Türkçeye Çevrilmiş Eserleri

• Aristofanes, Kadınların Savaşı - Lysistrata, çev Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1966
• Aristofanes, Kuşlar, çev Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1966
• Aristofanes, Eşek Arıları - Yargıçlar, çev Sabahattin Eyüboğlu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1966
• Aristofanes, Bulutlar, çev Ali Süha Delilbaşı, MfV, Ankara, 1957
• Aristofanes, Barış, çev Azra Erhat, MEB, Ankara, 1966
• Aristofanes, Kurbağalar, çev Nevzat Hatko, MEB, Ankara, 1946
• Aristofanes, Eşekarıları, Lysistrata, Kuşlar, Kömürcüler, Barış, çev Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2006