Çakırcalı Mehmet Efe

Çakırcalı mehmet efe



•Çakıcı Efe , Hür Efe Matbaası, Konak, İzmir, 2002)
•'in de, genç bir gazeteci olduğu dönemde, 1950'li yıllarda Çakırcalı Mehmet Efe hakkında kapsamlı bir araştırması yayınlanmıştır

Çakıcı" olarak da bilinen dönemin en büyük eşkiyası olarak nitelenen Çakırcalı Mehmet Efe'nin mezarı Kayaköy Mezarlığı'nda bulunuyor Çakırcalı Mehmet Efe; ünlü yazar Yaşar Kemal'in deyimiyle Türk ve dünya tarihinin en büyük eşkiyalarından biri, belki de birincisidir Ege bölgesi başta olmak üzere; Türkiye tarafından bilinen Çakırcalı'nin yaşamı, bazı yabancı araştırmacı ve yazarların bile ilgisini çekmiştir
Cakircali Mehmet Efe kimdir? 1872 yilinda Ödemis'in Ayasurat (Türkönü) köyünde dogdu yörük asiretindedir Babasi Ahmet Efe, birkac kez daga cikinca kolluk kuvvetlerince öldürüldü Cakircali o tarihlerde onbir yaslarinda bir cocuktur Babasinin öcünü almak hirsiyla yetisir Yirmibes yaslarinda da bes kisilik bir cete kurarak daga cikar Izmir, Aydin ve Mugla yörelerinde yaklasik olarak onbes yil kadar eskiyalik yapar Bu süre icinde sksen kadar catismadan sag ciktigi ve bin kisinin üzerinde insani da öldürdügü belirtiliyor Zenginlerden soydugunu, fakir köylülere dagitmasi onun halk arasinda efsane olarak anilmasina nednen olmustur Ayrica bu kadar catismadan sag olarak kurtulmasinin sebebi ise cok zeki biri olamak ve cok iyi silah kullanilmasidir Bunlarin yaninda, köylülerin zengin kisilerin cesme, cami ve benzeri seyler yaptirmasi köy halki tarafindan taktirle karsilanmistir
Cakircali ve Kayaköy Cakircali Mehmet Efe ile akrabasi ve eskiyalik döneminde bas kizani olacak olan Haci Mustafa hacı Mustafanın oğularından yusuf aile arasından çıkıp diyarbakır silvan ilçesine göç etmiştir ve bir haber alınanamıştır daga cikmadan önce cezaevine düserler Cezalarinin tamamlayip dönme zamani gelir Cakircali'nin dayisi, trenle Ödemis yönüne gelmekte olan Cakircali ile akrabasi Haci Mustafa'yi Haciilyas Köyü (Ilkkursun) tren istasyonunda asagi indirir Cünkü ileride kendilerine tuzak kuruldugunu söyler Bundan dolayi Kayaköy'de bir süre kalmalarini, buranin halkinin da yörük oldugunu ve insana iyi davrandiklarini anlatir Böylece Cakircali ile Haci Mustafa Kayaköy'e ulasirlar Zamanla Kayaköy'ü severler Buranin zengin ve ileri gelen kizlarindan ikinci evliliklerini yaparlar yani Kayaköy'ün enistesi olurlar Asil eskiyalik dönemi bundan sonra baslar Kayaköy'de de birkac önemli olay olmustur Bunlardan en önemlisi Cakircali'nin Kayaköy'ün asginda bulunan bir mevkide yaklasik onbes kadar kolluk kuvvetlerinden olan güvenlik kuvvetini pusu kurarak öldürülmesidir
Cakircali ve Haci Mustafa Cakircali ile bes kizani Mustafa yakin akrabadir Ayni zamanda eskiyalik hayatlai boyunca birbirinden hic ayrilmamislardir Kayaköy'de halen hem Cakircali'nin hem de Haci Mustafa'nin torunlari sagdir Bir defasinda Tire'deki Gülcüler'in yeri olarak bilinen yere baskin yapilir Cakircali elde edilen altinlarin kizanlar arsinda esit olarak dagitilmasini ister Buna Haci Mustafa karsi cikar Kendilerine biraz daha verilmesini ister Bunun üzerine Cakircali su sözü söyler:"Ak köpegin, pamuk pazarina zarari olur" Bundan yakin akraba olduklari hem de Haci Mustafa yas olarak biraz daha büyük oldugu icin Haci Mustafa'nin Cakircali'ya biyiginin gür ve uzun olmasindan dolayi "Kocabiyik" diye hitap ettigi, Cakircali'nin ise Haci Mustafa'ya "Haci" olarak seslendigi kaynaklardan ortaya cikmistir
Cakircali'nin öldürülmesi Cakircali'nin ölümüyle ilgili görüs halk arasinda ki söylentiye göre ise bas kizani Haci Mustafa tarafindan öldürülmüstür Fakat öldürülme yeri ve yili kesimdir: 1912 Nazilli yakinlarindaki Karimcalidag denilen bölgede öldürülmüstür Halk arasindaki öldürülmüs fikri söyledir: Cakircali ve kizanlari pusuya yatarlar Cakircali kizanlarina:"Su caliligin arasindan kim gecerse vurun" talimatini verir Bunun üzerine kendisi oradan belki kasitli, belki de farkinda olmadan gecer ve Haci Mustafa tarafindan vurulur Ölmesiyle birlikte Haci Mustafa bir cirpida onun taninmamasi icin basini keser Öteki kizanlardan biri de hemen silahina davranarak "Efenin basini nasil kesersin" diyerek Haci Mustafa'ya ates eder Böylece Haci Mustafa kolundan sakat kalir ve colak olur (Haci Mustafa'nin mezarda Elmabag'dadir) Basi olmayan cesedi ilk karisi tarafindan taninsa da Cakircali oldugu hakkinda pek ipucu vermemistir Cakircali'nin ölümünden sonra kizanlarini tamamen dagitmak icin resimdeki yapi ve cevresindeki evler gaz dökülerek yakilmaya calismistir
Mezarin Nakli Cakicali'nin mezarinin üzerinden yol gecmesi sonucu, 1947 yilinda enistesi Mehmet Akkas tarafindan Kayaköy Mezarligi'na nakil ettirilir Mezar tasindan da alasilacagi gibi bu tarihten beri Kayaköy Mezarligi'nda yatmaktadir
Sonuc Hem kim olursa olsun Cakircali Mehmet Efe, bir döneme adini yazdirmis önemli bir sahsiyetidir Asagidaki türkü de onun adina yakilmistir: